"ابوزید آباد"، تمدنی با جاذبه‌های بسیار

حسین فیضی، کارشناس مطالعات اجتماعی- تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: مردم منطقه ابوزیدآباد به گویش "بیذوی" صحبت می‌کنند که یکی از گویش‌ها در شاخه زبان‌های ایران مرکزی است. نام این منطقه در زبان محلی، بیذُوُی است و مردم آن را بوزآباد می‌خوانند که بوز در زبان دری زرتشتی به معنی «بوی» است و بوزآباد به معنی بوی آباد ترجمه می‌شود.

او افزود: وجود کاروانسرا، مهم‌ترین شاهد بر پیشینه تمدنی هر منطقه است و کاروانسرای شاه عباسی ابوزیدآباد از جمله 999 کاروانسرای شاه عباس است که به علت قرار گرفتن  بر مسیر راه‌های اصلی کاشان، یزد از یک سو و اصفهان از سوی دیگر دارای اهمیت بسیار زیادی بوده است .

وی با بیان این که کاروانسرای ابوزیدآباد، از کاروانسراهای چهار ایوانی با قدمتی بیش از چهار قرن، مربوط به دوره صفویه است، افزود: ورودی این کاروانسرا نسبت به نمای بیرونی تو رفته و گود است و این شیوه ساخت ورودی به ندرت در کاروانسراهای دیگر دیده می‌شود و هشتی ورودی کاروانسرا نیز جلوه خاصی به این بنا داده است.

فیضی با اشاره به این که ارتفاع دیوارهای این کاروانسرا به هشت متر می‌رسد و با مساحت دو هزار و ۲۰۰ متر، شامل ۱۷ غرفه و سکو است. دارای هشت برج و بارو به عنوان حایل دیوارها، چهار انبار یا اصطبل بزرگ و یک اتاق مهمانی برای خان‌ها و روسای قبایل بوده است. دو تنور دارد که برای نانوایی و پخت و پز کاروانیان مورد استفاده قرار می‌گرفته، تاکید کرد: این کاروانسرا در ابتدای ساخت به عنوان مکان استراحت برای کاروان‌ها بوده و تا نیم‌قرن گذشته شتربانان از یزد، اصفهان و شهرهای دیگر در این کاروانسرا اُتراق می‌کردند و در 23 م‍رداد س‍‍ال‌ ۱۳۷۸ب‍ه‌ ش‍م‍‍اره‌ دو ‌ه‍زار و ۳۷۱، در ف‍‍ه‍رس‍ت‌ ‌آث‍‍ار م‍ل‍‍ی‌ ک‍ش‍ور ث‍ب‍ت‌ شد.

این پژوهشگر اجتماعی - تاریخی گفت: اگر جاده کویری شمال ابوزیدآباد را دنبال کنید در میان تپه ماهورها به فضایی هموار و بکر می‌رسید که در تلاقی با ناهمواری ریگزار، بسیار جذاب است و به "سیازگه"موسوم شده و همچون نواری سیاه بر روی رمل‌های شنی پیدا است.

وی از دیگر جاذبه‌های گردشگری ابوزیدآباد را بیابان بزرگ "بندریگ" معرفی کرد و گفت: این بیابان از شرق با پارک ملی کویر، از شمال به دریاچه نمک، از غرب به مرنجاب و از جنوب به ابوزیدآباد و روستاهای حاشیه آن در یک نوار مرزی محدود شده است. ریگ در گویش محلی به معنای مکان‌های پوشیده از شن و رمل است و پشت ریگ به معنای مکانی در پشت تپه‌های شنی است.

فیضی اظهار کرد: قلعه کرشاهی با مساحت بیش از چهار هزار متر مربع از شاهکارهای معماری دوران مشروطه در شمال شهر ابوزیدآباد است که در نزدیکی ارتفاعات یخاب قرار دارد. گفته می‌شود که شالوده آن در زمان قبل از اسلام ساخته شده است. مجاور قلعه، سکونتگاهی به نام ده کرشاهی وجود دارد که تا چند سال پیش از آب قنات آن، کشاورزی می‌کردند.

وی تصریح کرد: قلعه کرشاهی با خشت خام به صورت غرفه‌ها و اتاقک‌های تودرتو ساخته شده و دارای پنج برج بزرگ دیده بانی است. دور تا دور آن را خندق بزرگ با روش مهندسی خاص بنا کرده‌اند که از نفوذ دشمن به آن جلوگیری شود. شاه‌نشین‌های زمستانی و تابستانی، انبار، اصطبل‌های بزرگ و برج‌های ستبر و بلند با ترکیب و در هم‌گسیختگی فضاهای مختلف، طراحی منحصر به فرد این قلعه را به رخ می‌کشاند.

این پژوهشگر اجتماعی- تاریخی گفت: مجموعه تاریخی خواجه شامل مسجد، دو باب حمام، رختشوی‌خانه و آب انبار با قدمت ششصد سال از دیگر جاذبه‌های گردشگری در مرکز شهر ابوزیدآباد است. همچنین خانه های تاریخی هویت پرسابقه و غنی این شهر را به نمایش می‌گذارد که مهم‌ترین آن‌ها خانه‌های مرتضوی، بیغمی، غلامی، باقری، فتاحی، سرافرازی و بی‌بی جانی است.

فیضی افزود: گردشگری مذهبی نیز شامل بقعه فرزندان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام در داخل شهر ابوزیدآباد، امامزاده صالح روستای کاغذی، زیارتگاه شاهزاده حسین(ع) و قدمگاه خضر نبی(ع) در روستای یزدلان و تعزیه عصر عاشورا در روستای قاسم‌آباد است.

محسن فتاحی - مستند ساز - نیز گفت: یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه ابوزیدآباد کوه یخاب است که در اصطلاح گویش راژی، به یخ اُو، مشهور است که در شمال کاروانسرای کرشاهی قرار دارد. ارتفاع کوه حدود دو هزار متر بالاتر از سطح آب‌های آزاد است و در تابستان‌های گرم کویر، آبی خنک از آن می‌جوشد.

وی با بیان این که منطقه حفاظت شده یخاب کوه‌های لطیف و ملک صدرا و مناطق تپه‌ماهوری وسیعی را در خود جای داده است و دارای منابع آبی فراوانی بوده و از پوشش گیاهی مناسبی برخوردار است، افزود: حیات وحش این منطقه از امنیت نسبتاً بهتری برخوردار بوده و از زیستگاه‌ها و ذخیره‌گاه‌های غنی ایران محسوب می‌شود. پوشش جانوری آن شامل شاهین، عقاب، خرگوش، روباه شنی، گربه شنی،گرگ، جرد، هوبره، انواع آگاما و مار، لاسرتای مرنجابی و پامسواکی است.

او منطقه بکر سیازگه را بدون آلودگی‌های نور در شب، مناسب برای رصدهای شبانه ستاره شناسان دانست و اضافه کرد: طلوع و غروب خورشید در این منطقه، بهترین فرصت برای عکاس‌ها و فیلم‌سازان در ثبت زیبایی‌های طبیعت کویر قلمداد می‌شود.

وی با اشاره به خانه‌های تاریخی ابوزیدآباد تصریح کرد: خانه آقا شهاب مرتضوی، با پیشینه 150 سال محلی برای روضه خوانی مالک آن، ملازین العابدین معروف به حاج آخوند بوده و مورد احترام شهروندان است. بنای این خانه خشتی، دارای چهار صفه و در اصطلاح پِشگَم است که قنات ابوزیدآباد از حیاط این خانه عبور می‌کند.

این مستندساز در مورد معماری این اثر تاریخی افزود: این خانه دارای ایوان نسبتاً بزرگ در روبروی هشتی است که فضای چهار پشکم به صورت چلیپایی ساخته شده و لوسرا (گنبد میانی) در میان چهار پشکم قرار دارد. این خانه بنا بر وقف نامه مالک آنکه در سال 1324 هجری قمری تنظیم شده، محل روضه‌خوانی و محل سکونت بزرگان علم و دین بوده است.
 

به گفته ی وی از جمله سنت‌های مرسوم در این خانه تاریخی و مذهبی، استفاده از منقل‌های قدیمی و سوخت چوب برای گرم کردن خانه در روزهای سرد زمستان و تهیه چای در سماور زغالی است. هرچند که ساختار کاه‌گلی آن نیز مانند عایق مانع از هدر رفت گرما می‌شود.

فتاحی با اشار به این که  ذوق هنری زنان منطقه ابوزیدآباد، همراه با همت و قناعت آن‌ها در آفرینش آثار هنری مثل فرش‌های نفیس، چادر شب بافی،گلیم بافی، شال بافی، خورجین بافی و...تجلی می‌کند به طوری که هنوز همچون میراثی گرانبها نسل به نسل منتقل شده، بیان کرد: آب انبارهای گز، خواجه و بیغمی در مرکز شهر ابوزیدآباد و قلعه عیسی خانی،آب انبار حوض دوغ، رباط خشتی و مراسم رقص اسب چوبی و موسیقی محلی روستای حسین‌آباد از جمله آثار گردشگری است که فرصت مناسبی برای گذراندن تعطیلات نوروزی در منطقه ابوزیدآباد است.

انتهای پیام