نگاهی به رویدادهای شاخص هنری در سال۹۷: از رکوردشکنی تا رفع‌توقیف

منتخب کردن مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و هنری که طی یک سال گذشته اتفاق افتاده، کار دشواری است؛ این انتخاب، از آن جنس داوری‌هاست که به زعم و از منظر هر خبرنگاری، نتیجه و چیدمانی متفاوت به دست می‌دهد. هرچند برخی اتفاقات در این عرصه طبعاً فصل مشترک همه فهرست‌ها خواهد بود. در گزارش پیش رو سعی گروه فرهنگی روزنامه ایران بر آن بوده تا دست به انتخاب آن دسته از رویدادهای هنری سال ۹۷ بزند که بیشترین بازتاب رسانه‌ای را پدید آورده‌اند.

گشایش در فضای موسیقی فاخر

اردیبهشت ماه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد در سه حوزه موسیقی بی‌کلام اصیل و دستگاهی ایران، موسیقی بی‌کلام نواحی و موسیقی بی‌کلام کلاسیک، آثار تمامی آهنگسازانی که حداقل دو بار موفق به کسب مجوز دفتر موسیقی برای آلبوم یا اجرای صحنه‌ای شده از بررسی شورای موسیقی بی‌نیاز خواهد بود. در بخش دیگر این بند آمده است: کیفیت گروه‌های موسیقی اجراکننده آثار بی‌کلام سه حوزه یادشده نیز به‌شرط آنکه مشخصات گروه در دفتر موسیقی ثبت شده، حداقل دو بار مجوز اجرای صحنه‌ای گرفته و ترکیب آن نیز ثابت مانده باشد، نیاز به بررسی در شورای موسیقی نخواهد داشت. این اتفاق از سوی استادان موسیقی با استقبال بسیار مواجه شد.

اولیور استون در تهران

اولیور استون، سینماگر سرشناس امریکایی، اردیبهشت ماه میهمان سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر بود. استون با اعلام اینکه همیشه فیلم‌های ایرانی را تحسین کرده‌ام در پاسخ به دلایل سفرش به ایران گفت: به خاطر تاریخ ایران و ۲۵۰۰ سال موجودیت روی نقشه کره زمین و امپراطوری کوروش و داریوش هخامنشی که برایم بسیار جذاب بود، دوست داشتم به ایران سفر کنم. پسرم «شان» هم که چند سال پیش آمده بود تعریف کرد که اوقات خوبی را در ایران داشته و الان همسرم نیز همراهم است.

آهنگساز برنده اسکار در تالار وحدت

اردیبهشت «نیکولا پیووانی» آهنگساز و رهبر ارکستر ایتالیایی اولین چهره‌ سرشناس دنیای موسیقی بود که در ابتدای سال ۹۷ در تالار وحدت روی صحنه رفت. این آهنگساز سابقه همکاری با فیلمسازان مطرحی چون فدریکو فلینی، برادران تاویانی و مارکو بلوکیو را دارد. پیووانی برای بیش از ۱۳۰ فیلم موسیقی متن ساخته است و برای‌ «زندگی زیباست» (۱۹۹۷) به کارگردانی روبرتو بنینی برنده اسکار بهترین موسیقی شد.

موسیقی نردبان فوتبال

اواخر خرداد، همزمان با جام جهانی فوتبال، ارکسترهای دولتی ایران برای اولین بار در روسیه سه اجرا داشتند. تور کنسرت‌های اعضای منتخب ارکسترهای سمفونیک و ملی به رهبری شهرداد روحانی، ۲۴ خرداد قبل از بازی ایران و مراکش در رقابت‌های جام جهانی در شهر سن‌پترزبورگ آغاز شد و دومین اجرا ۲۷ خرداد در سالن کنسرواتوار چایکوفسکی در مسکو و سومین و آخرین اجرا ۲۹ خرداد در شهر کازان به انجام رسید.

کلایدرمن با «ای ایران» آمد

تیرماه، تهران یک میهمان ویژه داشت: «ریچارد کلایدرمن» نوازنده مطرح فرانسوی. سال‌های پیش خبر آمدن او رسانه‌ای شده بود اما همیشه تکذیب شد و نیامد تا اینکه دوم تیرماه در تالار وزارت کشور پشت پیانو نشست. ارکستر سازهای زهی و آنسامبل الکترو آکوستیک او راهمراهی کردند. کلایدرمن در نخستین اجرای رسمی خود در ایران یک غافلگیری هم برای مخاطبان ایرانی داشت و قطعه «ای ایران» را با پیانو برای ایرانیان نواخت.

 اولین کنسرت خیابانی

اولین اجرای موسیقی رایگان برای عموم مردم هشتم شهریور ماه با اجرای ارکستر سازهای ملی به رهبری علی اکبر قربانی و خوانندگی محمد معتمدی برگزار شد. این اتفاق به همت مؤسسه توسعه هنرهای معاصر و همکاری مجموعه گردشگری عباس آباد در بوستان آب و آتش برپا شد. شاید بازتاب‌های بسیار مثبت این کنسرت و موفقیت آن سبب شد تا چند ماه بعد، نوزدهم آبان ماه پیش از دیدار فینال باشگاه‌های آسیا، کنسرت ۱۰۰ هزار نفری محسن ابراهیم‌زاده در استادیوم آزادی برگزار شود.

بازداشت تئاتری‌ها

نیمه شهریور ماه برای خانواده تئاتر ایران یادآور خبر بدی بود: سعید اسدی، رئیس تئاتر شهر و مریم کاظمی کارگردان نمایش «رؤیای یک نیمه‌شب تابستان» به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار و بازداشت شدند. کلیپی از تیزر این نمایش که در اینستاگرام منتشر و بعد حذف شد علت احضار بوده و به گفته شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی، خود نمایش مشکل محتوایی نداشته است. او گفت: «تیزر نمایش مونتاژی از چند تصویر مختلف بوده که شبهه ایجاد کرده و چون روند رسیدگی طول کشیده موجب بازداشت موقت این دو نفر شد.»

اولین هفته هنر

از چهاردهم دی‌ماه نخستین هفته هنر در تهران آغاز به‌کار کرد. حضور ۲۱ گالری و برپایی ۵۷ رویداد هنری، زمستان پایتخت را حسابی هنری کرده بود. وجه تشخص این هفته برپایی اکثریت این اتفاق‌های هنری در فضاهای عمومی مانند کافه‌ها، مراکز فرهنگی عمومی و... بود. این ۵۷ رویداد هنری شامل ۲۱ نمایشگاه در ۲۱ گالری، ۱۳ طرح کیوریتوریال، شش پروژه، دو رزیدنسی و نشست‌های تخصصی بود.

دهمین حراج تهران

دو رقمی شدن عمر برگزاری حراج تهران، در این اوضاع اقتصادی خبری خوب برای هنر ماست که سال‌هاست تلاش می‌کند خرجش را از جیب دولت جدا کند و روی پای خود بایستد. این مهم بیست و یکم تیر ماه با فروش ۱۱۳ اثر از ۱۰۵ هنرمند مدرن و معاصر و کسب رکورد ۳۴ میلیارد و ۴۰۳ میلیون تومان محقق شد. آن هم در شبی که آثار بزرگان بازار هنر در حراج زمستانه تهران ارائه نمی‌شود و فروش میلیاردی ۹ اثر از هفت هنرمند نویدبخش بود.

اتفاق مهم در تجسمی فجر

معمولاً جشنواره‌های فجر به‌خاطر روال برگزاری سالانه به چنین مطالبی راه پیدا نمی‌کنند، اما در یازدهمین جشنواره تجسمی فجر اتفاق متفاوتی رخ داد: حضور ۵۵ گالری تهران و شهرستان‌ها نوبرانه اهل هنر بود که در باغ موزه قصر پای بخش خصوصی را به فجر باز کرد. ارائه ۶۴۴ اثر و فروش ۱۳۱ اثر به مبلغ ‌‌یک میلیارد و ۳۳۶ میلیون و ۱۳۰ هزار تومان کافی است تا این رخداد در گزیده‌های سال جای مهمی به خود اختصاص دهد. خاصه آنکه در سال تنگناهای متعدد مالی، چراغ سبز دولت به اقتصاد هنر هم تلقی شد.

شکسته شدن رکورد فروش

در حالی‌ که هشتم تیرماه فروش پنج میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی نقاشی سهراب سپهری در نهمین حراج تهران، عنوان رکورد گران‌ترین نقاشی به فروش رسیده در ایران را به خود اختصاص داد و احتمالاً برخی فکر می‌کردند از منظر فروش یک اثر در حراجی‌های ایران این رکورد حالا حالاها خواهد ماند. چند ماه بعد هم در سومین حراج باران، حراج تخصصی خط و خوشنویسی همه چشم‌ها خیره ماند. یک جلد مصحف شریف قرآن که روی مس و با تکنیک حکاکی خط بزرگان با هنرمندی رائین علی اکبرخان‌زاده پدید آمده هفت میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان چکش خورد تا رکورد فروش یک اثر در حراجی‌های هنری ایران به فاصله هشت ماه ارتقا پیدا کند.

چابهار پایتخت مد ایران

حضور ۱۸ کشور خارجی و ارائه در چابهار بخش بین‌الملل مد و لباس را هم به برگزیده‌های سال ۱۳۹۷ می‌رساند. اهمیت این اتفاق وقتی دو چندان می‌شود که بدانیم برندهای فرانسه با چهار غرفه و برندهای ایتالیا با سه غرفه در کنارکانادا، چین، روسیه، اسپانیا، سنگاپور و... بیشترین سهم از حضور را داشتند. از این پس قرار است چابهار سرزمین زیبای سوزن‌دوزی با تأسیس مرکز علمی کاربردی به قطب مد ایران بدل شود تا یکبار دیگر نشان ملی مهتاب، نگاه‌های زیباپسندان دنیا را به خود جلب کند. در این بخش کارگروه‌های اروپایی مورد استقبال شایان توجه زنان هنرمند بلوچ قرار گرفت و حتی در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب جالب توجهی داشت.

شکستن تابوی اکران فیلم‌های توقیفی

حق هم این است که اکران «آشغال‌های دوست داشتنی» محسن امیریوسفی محصول سال ۱۳۹۱، به‌عنوان نماد شکستن تابوی اکران فیلم‌های توقیفی آورده شود. فیلمی که همین حالا هم در حال اکران است و به فروش خوبی هم دست‌ پیدا کرده است. اما این تنها فیلم توقیفی نبود که سرانجام آزاد شد و رنگ پرده سینماها را دید. پیشتر، اردیبهشت‌ماه فیلم «عصبانی نیستم!» اثر رضا درمیشیان بعد از پنج سال و سوم بهمن فیلم «پارادایس» اثرعلی عطشانی پس از سه سال روانه سینماها شده بودند.

آزاده جعفریان