یلدا؛ نماد جنگ سپیدی و سیاهی

، مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا با حضور حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون، عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی ، مهدی محبتی و عبدالمحمود رضوانی از استادان حوزه  ادبیات و علی خدایی و سعدالله نصیری از اساتید موسیقی در سالن اصلی کمیسیون ملی یونسکو- ایران برگزار شد. اساتید و پژوهشگران در مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا بر این مهم که یلدا تداعی جنگ پیوسته سیاهی و سپیدی است، تاکید کردند.

 مهدی محبتی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ادبیات پارسی  در این مراسم با اشاره به اینکه می‌توان در یک نگاه یلدا را به عنوان یک اسم و واژه بررسی کنیم و ببینیم چه شاعری از آن استفاده کرده است، ادامه داد: نوع برخورد دوم آن است که یلدا یک رمز است. با مفاهیم کهن میتوان به عنوان افتخار گذشته برخورد کرد و یا اینکه کارکرد امروزی آن‌ را دریافت.

یلدا نماد پایان سیاهی 

وی ادامه داد: یلدا به عنوان نماد تلاش دائمی انسان‌ها برای جنگ پیوسته بین سیاهی و سپیدی است و این مهم مختص فرهنگ ما نیست و در کشورهای شرقی نیز دیده می شود. در گزاره‌های زرتشت آمده است که هزاره ظلمت با هزاره نور می‌جنگد و یلدا تجسم لحظه آخر سیطره سیاهی است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در اسلام‌ نیز ظلمات و نور بسیار مورد توجه است. در دوره اسلامی، شاعران مهمترین گروهی هستند که به سیاهی و سپیدی میپردازند.  شاعران در گذشته زبان گویای مردم خودشان بودند و مانند امروز خیلی در کناره نبودند.

وی از نگاه مولانا نسبت به مسئله سیاهی و سپیدی ترسیمی ارائه کرد و گفت: در آثار مولوی، چهار پرده سیاه در هستی در نظر گرفته می‌شود و سالک باید این چهار لایه را پاره کند و به نور برسد. لایه اول در نگاه عرفانی «وجود» است و در این نگرش، جهان بر اساس «ماده» است و اساس ماده «تیره» است و جز رگه‌هایی از نور از آن نمی‌توان پیدا کرد. در لایه دوم و در دل این جامعه، مردمان هستند که در غفلت هستند مگر آنکه با تلاش خود را به رگه‌های نور پیوند دهند.

محبتی تاکید کرد: لایه و حجاب سوم، در دل جامعه، مسئله «جسم» است. برای رهیدن از این پرده باید نفس را آرام کرد. حجاب چهارم «نَفْس» است و کسی از این چهار حجاب می‌تواند رها شود که مسیر متعالی را طی کند تا به نور برسد. حافظ نیز «وجود» را خاکستری می‌بیند و در گزاره‌های مختلف این را مطرح می‌کند.

یلدا؛ میلاد خورشید 

، عبدالمحمود رضوانی مترجم گلستان به زبان انگلیسی، در این مراسم با بیان اینکه واژه یلدا ریشه سُریانی دارد که زیرمجموعه زبان سامی است و این زبان از زیرمجموعه زبان‌های آفریقایی و آسیایی است گفت: یلدا به معنای تولد است؛ میلاد خورشید و مهر و میترا. دو روز در سال داریم که شب و روز یکسان است اما دو روز داریم که انقلاب تابستانی و زمستانی است. در ابتدای زمستان، بلندترین شب و کوتاهترین روز را داریم و در تابستان این فضا برعکس است. 

آتش‌بس یلدایی 

این استاد دانشگاه با اشاره به استفاده از یلدا در ادبیات فارسی تصریح کرد: روز بعد از شب یلدا، "خُر روز" یا "روز خورشید" نامیده می‌شد؛ این روز، روز ویژه‌ای بوده و کهتری و مهتری معنایی نداشته است. در این روز کسی به کسی دستور نمی‌داد و همه کارها را داوطلبانه انجام می‌دادند و خونریزی حتی ذبح ممنوع بوده و دشمنان ایران در این روز دست از جنگ می‌کشیدند و گاه این آتش‌بس یک روزه دائمی می‌شده است. بسیاری در این روز از ترس گناه کاری نمی‌کردند.

در ادامه مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا، ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران با بیان اینکه ما آموزه‌های زیادی داریم که شاید با گذشت زمان، رگ و ریشه‌هایش گم شده است، گفت: ریشه‌های بسیاری از آیین‌ها در فرهنگ ایران اسلامی است. مردم ایران به بهانه‌های مختلف به دنبال ایجاد شادی هستند و حتی برای کاشت و برداشت همه آیین‌هایی دارند که در فرهنگ و آداب و رسوم به آن اشاره شده است.

ایوبی ادامه داد: شمس می‌فرماید شادی همچو آبِ لطیفِ صاف به هر جا می‌رسد در حال شکوفه عجبی می‌روید. غم همچو سیلابِ سیاه به هر جا که می‌رسد، شکوفه را پژمرده می‌کند و آن شکوفه که قصدِ پیدا شدن دارد، نهلد که پیدا شود.

وی با اشاره به اینکه در فرهنگ ما بهانه‌های مختلف برای باهم بودن، گفت‌وگو و شادی کردن است، گفت: شب یلدا غیر از دیدار و گفت‌وگو، فضایی برای شعر و کتابخوانی است. شعر در زبان ما جاری است و کمتر ملتی را سراغ داریم که شعر و ادب بر زبان مردم جاری باشد. اساتید با زبان شعر و پدران با فرزندانشان با زبان شعر سخن می‌گویند. افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می‌خوانیم و پند و اندرزها می‌شنویم . گستره ادبیات فارسی ایران بسیار زیاد است تا جایی که اشعار خیام به روسی توسط ۱۴۰ مترجم به ترجمه رسیده است و در این سرزمین همه خیام می‌خوانند.

میخاییل آنسیموف مدیر کانون گسترش فرهنگ پارسی «حافظ» استان چلیابینسک روسیه مهمان روس این مراسم نیز گفت: از استان شلوینسک آمدم و برای من‌ ادبیات فارسی بسیار لذت بخش است. جمعیت ما نژاد کردی و تاجیک هستند و فارسی‌زبانان بسیارند و سه میلیون جمعیت داریم. من‌ طرفدار زبان فارسی هستم و این زبان را در این استان گسترش می‌دهیم. دوست دارم بیشتر با فرهنگ ایرانی آشنا شوم و افتخار بزرگی برای من است.

وی در ادامه به زبان روسی حافظ‌خوانی  کرد.

عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی و رییس انجمن دوستداران حافظ تهران با تاکید بر ابعاد حکمی و کاربردی مفهوم یلدا گفت: آدمی چنانچه به ستیز و جدال با ظلمت دیونشان نفس نرود وجودش همواره گرفتار ظلمت شب یلداست و زمانی طلیعه‌های پرتو افشان خورشید عالم‌تاب از مشرق جان طلوع می‌کند که نور تابناک خردمندی و پاکی در وجود آدمی شکفته شود و در آن زمان است که به قول حافظ: «صبح امید که بُد معتکف پرده غیب/ گو برون آی که کار شب تار آخر شد» 

بر اساس گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو-ایران، در ادامه استادان علی خدایی و سعدالله نصیری از موسقیدانان کشور قطعات را در دستگاه‌های ملی و محلی (کردی و آذری ) اجرا کردند. این برنامه به طور کامل توسط رادیو سراسری ایران ضبط شده است که در شب یلدا پخش خواهد شد.

انتهای پیام