چراغ سینما از چه زمان در هرمزگان روشن شد؟

، امروز 21 شهریورماه در تقویم کشور به‌عنوان روز سینما نام‌گذاری شده است، صنعتی که امروزه فراتر از یک هنر و صنعت مطرح است و مرزهای فرهنگی کشورها را درنوردیده است. سینماداری یا نمایش یکی از بخش‌های صنعت سینما را شامل می‌شود که در رونق آن تأثیرگذار و دارای نقش است با این وجود پراکنش ناموزون در این خصوص موجب شده تا مردم برخی نقاط کشور از رفتن به سینما محروم بمانند و یا تعداد کم برخی سینماها در بعضی شهرها نیز موجب شده تا شهروندان آن‌ها کم‌تر فرصت رفتن به سینما را به دست آورند که از این جمله باید به استان هرمزگان اشاره کرد.

منصور نعیمی، یکی از فیلم‌سازان و فعالین فرهنگی هرمزگان  بیان کرد: از دهه 20 با ورود کارخانه برق به بندرعباس به همت چند تن از نیک اندیشان این شهر صنعت رونق گرفت و این دهه درخشان برای بندرعباس جهش صنعتی را رقم زد و همین موضوع راه‌اندازی اولین سینما در بندرعباس را نیز در پی داشت.

وی افزود: راه‌اندازی نخستین سالن سینما در بندرعباس نیز به سال 1328 خورشیدی می‌رسد که با سرمایه‌گذاری عده‌ای از بازرگانان بندرعباس راه‌اندازی شد و به سرپرستی سید عبدالرحمان بنی‌هاشمی و با ظرفیت 200 نفر که در هفته یک‌شب به زنان اختصاص داشت می‌رسید که بسیاری از شهرهای ایران در آن دوران فاقد سالن نمایش فیلم بودند و این سینما در نزدیکی محل کنونی بازار بزرگ بندرعباس واقع‌شده بود و سینما مهتاب نام داشت.

نعیمی تاکید کرد: بعد از آن‌که سینما مورد استقبال مردم بندرعباس قرار گرفت، سینما شهرزاد به‌عنوان اولین سینما مجهز و رسمی بندرعباس در سال 1334 در محل کنونی مجتمع ستاره شهر بندرعباس راه‌اندازی شد و بسیار متأسفم که نام سینما شهرزاد از سینمای کنونی‌ای که در آن محل واقع‌شده است برداشته‌شده است.

وی خاطرنشان کرد: دومین سینمای بندرعباس که یکی از سینماهای مدرن منطقه بود سینما صحرا بود و در سال 1346 راه‌اندازی شد و آن دهه دوران درخشانی برای فرهنگ و هنر در کشور به شمار می‌رفت.

این فعال فرهنگی و هنری اضافه کرد: با کمال تأسف ساختمان این سینما که برای مردم بندرعباس خاطره ساز بود به بهانه بازسازی تخریب شد و لازم می‌دانم بگویم یادمان‌های خوب بندرعباس به‌اشتباه نابودشده‌اند و گذشته این شهر را از بین برده‌اند.

وی اظهار کرد: سومین سینمای مدرن بندرعباس نیز در سال 1353 با نام سینما شهر نمایش بود که راه‌اندازی شد و ساختمان آن همچنان وجود دارد.

نعیمی تصریح کرد: در موازات این سینماها، سینماهای دیگری نیز در بندرعباس فعال بودند که مربوط به نیروهای دریایی و هوایی بودند و در شهرهای میناب و بندرلنگه نیز مبادرت به راه‌اندازی سالن روباز سینما شد که پس از انقلاب تعطیل گردیدند و اداره فرهنگ و هنر نیز به‌صورت سیار مبادرت به نمایش فیلم‌های مستند و آموزشی در نقاط مختلف استان می‌کرد.

این فیلم‌ساز هرمزگانی عنوان کرد: این مهم نمایانگر علاقه‌مندی و آشنایی مردم هرمزگان به‌ویژه بندرعباس با مقوله فیلم و سینما از دیرباز بوده است.

نعیمی ادامه داد: استان هرمزگان به‌ویژه مناطق ساحلی آن به لحاظ طبیعت و مردمانش همواره موردتوجه فیلم‌سازان و عکاسان بوده و هست، در سال‌هایی که کارخانه ریسندگی خنجی به‌عنوان یکی از نمادهای صنعتی و مترقی کشور فعال بود، مورداستفاده تصویری در چند فیلم سینمایی قرارگرفته بود و بازیگرانی چون فردین و ... در آن‌ها بازی داشته‌اند.

چراغ سینما از چه زمان در هرمزگان روشن شد

وی تصریح کرد: نخستین فیلم‌های مستند کوتاه سینمای ایران در رادیو و تلویزیون ملی ایران در هرمزگان (بندرلنگه –میناب- قشم – بندرعباس) ساخته‌ شده‌اند (نخل، بادجن، زار، پنجشنبه‌بازار میناب) از جمله فیلم‌هایی هستند که در دهه 40-50 توسط ناصر تقوایی در هرمزگان به تصویر کشیده شده‌اند.

این فیلم‌ساز هرمزگانی تصریح کرد: نخستین فیلم‌های 8 میلی‌متری (سینمای آزاد) نیز توسط حسن بنی‌هاشمی و محمد عقیلی در هرمزگان ساخته‌شده‌اند که در موقعیت زمانی خود موجب تحول فیلم‌سازی در ایران گردیده‌اند و فیلم‌هایی چون من کالنگهایم را دوست دارم، برکه خشک، نهنگ، واهمه و... از جمله آن‌ها هستند.

نعیمی اضافه کرد: در مجموع ده‌ها فیلم سینمایی ایرانی و خارجی در فضای جغرافیایی و طبیعی هرمزگان فیلم‌برداری شده‌اند که برخی از آن‌ها از دسته ماندگار و برجسته سینمای ایران به شمار می‌آیند که می‌توان به فیلم‌های قصه خیابان دراز از محسن تقوایی، ناخدا خورشید از ناصر تقوایی، کشتی آنجلیکا از محمد بزرگ نیا، زینت از ابراهیم مختاری، موج مرده از ابراهیم حاتمی‌کیا، جهیزیه برای رباب از سیامک شایقی، لنگرگاه از کیومرث پوراحمد و ... اشاره داشت.

وی خاطرنشان کرد: تاکنون چند سریال تلویزیونی مانند امام علی(ع)، تنهاترین سردار، ملکه صبا و ... بخش‌هایی از آن‌ها در هرمزگان به تصویر کشیده شده‌اند.

چگونگی رونق فیلم‌سازی در هرمزگان

این فعال فرهنگی و هنری تاکید کرد: راه‌اندازی مرکز تلویزیون خلیج‌فارس در دهه چهل به‌عنوان سومین مرکز تلویزیونی کشور در بندرعباس نیز موجب رونق فیلم‌سازی در این استان بوده است که این مهم بسیاری از سینماگران و فیلم‌سازان چیره‌دستی را روانه این دیار ساخته و فیلم‌های کوتاه و بلند داستانی و مستند فراوانی توسط آنان در این استان تهیه و تولید شده است.

وی اظهار کرد: ابراهیم مختاری، جعفر پناهی، سیامک شایقی، محمدرضا فرهمند، مهدی شکیبا، ارد زند، حمید احمدی لاری، حسن بنی‌هاشمی، محمد عقیلی، بنده و ... از آن جمله‌اند که در مرکز خلیج‌فارس حضورداشته‌اند و به فعالیت‌های فیلم‌سازی پرداخته‌اند.

نعیمی تصریح کرد: گشایش دفتر سینمای آزاد در بندرعباس در دهه 50 بستر اشاعه تجربه‌های فیلم‌سازی برای جوانان و علاقه‌مندان بسیاری بوده که در زمینه فیلم‌سازی 8 میلی‌متری کارهای قابل‌توجهی صورت پذیرفته است.

وی عنوان کرد: راه‌اندازی مرکز آموزش فیلم‌سازی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بندرعباس زیر نظر بنده منجر به حضور نوجوانان علاقه‌مند بسیاری در زمینه فیلم‌سازی 8 میلی‌متری در دهه 50 در بندرعباس شد.

این پیشکسوت سینمای هرمزگان اضافه کرد: دفتر انجمن سینمای جوانان نیز به‌عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی آموزش فیلم‌سازی و عکاسی در بندرعباس موجب کشف استعدادهای قابل‌توجه‌ای شد که از آن میان 70 درصد هنرجویان جذب مراکز حرفه‌ای فیلم‌سازی گردیده‌اند و این دفتر طی چهل‌ساله اخیر فعال بوده و هست.

وی ابراز کرد: ناصر تقوایی و حسن بنی‌هاشمی دو تن از سینماگران موج نو دهه چهل ایران که اصل و نسب آنان هرمزگانی است و در شمار نخستین فیلم‌سازانی بوده‌اند که دوربین خود را در زمین هرمزگان کاشته و حاصل اندیشه‌های سینمایی آنان فیلم‌هایی بوده‌اند که همواره در تاریخ سینمای ایران ماندگار مانده‌اند؛ سپس محمد عقیلی از دیگر فیلم‌سازان هرمزگانی بوده است که علاوه بر فیلم‌های 8 میلی‌متری و 16 میلی‌متری و برنامه‌های متعدد تلویزیونی مبادرت به ساخت فیلم‌های سینمایی کرده است.

نعیمی خاطرنشان کرد: بنده، عمادالدین عمادی، رکن‌الدین پاکروان از دیگر چهره‌های بومی هرمزگان بوده‌ایم که برای نخستین مرتبه به فیلم‌سازی روی آورده‌ایم و از آن پس آشکارا چهره‌های جوان و مستعد دیگری پی‌درپی خود و هنرشان را بروز داده‌اند.

وی افزود: چهره‌های درخشان فیلم‌ساز همواره موفق شده‌اند تا امتیازات قابل‌توجهی را برای سینمای هرمزگان کسب کنند که در آن میان زنده نام کورش گرمساری موفق شد در زمینه عکاسی و فیلم‌سازی بدرخشد و چه حیف شد که زود از میان ما رفت؛ چهره‌های شاخص بسیار دیگری نیز پدید آمده‌اند که در اینجا مجال اشاره به نام و نشان تک‌تک آن‌ها نیست و به درازا می‌انجامد.

این فعال فرهنگی و هنری هرمزگان ابراز کرد: نخستین جشنواره فیلم‌های 8 میلی‌متری در دهه 60 در بندرعباس به‌صورت استانی انجام گرفت و سپس به‌صورت منطقه‌ای؛ که این امر موجب فعالیت بیشتر جوانان به فیلم‌سازی بوده و توانستند با شرکت و حضور خود و آثارشان در این جشنواره‌ها و سپس در جشنواره‌های سراسری به کسب جوایز، لوح افتخار و تندیس‌های متعددی منجر شود و نام و آوازه فیلم‌سازی هرمزگان را انتشار دهند.

وی اضافه کرد: در مجموع می‌توان به استعدادهای درخشان جوانان این مرزوبوم اشاره داشت و چنانچه امکانات قابل‌توجه در اختیار آنان قرار گیرد بدون تردید دست به خلق آثاری شگفت‌انگیز خواهند زد؛ چنانچه تاکنون هنرمندانی با همین امکانات اندک موفق شده‌اند، چون سیدحسن بنی‌هاشمی و کورش گرمساری در میان فیلم‌سازان جهانی، خود را بنمایانند و به دریافت جوایز جهانی دست یابند.

هرمزگان در انتظار ظهور فیلم‌سازانی جدید

نعیمی تصریح کرد: هنوز یک فیلم‌ساز در سینمای جوان هرمزگان پیدا نشده است که مانند فیلم‌سازان آن دوره فیلم بسازد و مشکل این امر از آموزش و مدیریت است.

وی ابراز کرد: برای آموزش در سال‌های دور، ما حتی تا نیمه‌های شب برای هنرآموزان وقت می‌گذاشتیم تا به یادگیری هنر فیلم و تدوین بپردازند اما حال با وجود امکانات مختلف، برخی از افرادی که به آموزش در این زمینه می‌پردازند خود را بالاتر از هنرجو می‌دانند که این امر درستی نیست و بنده خیلی از امور را از هنرجویانم آموخته‌ام و هنوز هم می‌آموزم.

این فیلم‌ساز پیشکسوت افزود: سال‌ها قبل برای راه‌اندازی یکی جشنواره استانی تلاش کردیم که متأسفانه آن جشنواره در مرحله اول از حالت استانی خارج شد و بعد از آن حذف شد که از این موضوع بسیار گلایه‌مندم و منجر شده است فیلم‌سازان انگیزه‌ای برای دیده شدن فیلم‌هایشان نداشته باشند.

وی ادامه داد: جشنواره فیلم و عکس اردیبهشت به‌پاس زحمات مرحوم گرمساری با نام "مسافر اردیبهشت " راه‌اندازی شده بود که در دور دوم برگزاری، واژه "مسافر " از ابتدای این جشنواره حذف شد و به دیدگاه من این موضوع جشنواره را بی‌هویت کرد.

نعیمی اظهار کرد: پیش‌از این جشنواره نیز جشنواره‌های منطقه‌ای، استانی و کشوری را نیز داشتیم که بسیار خوب پیش می‌رفت و به نظر من ارزشی که جشنواره‌های استانی برای مردم آن شهر دارد بالاتر از جشنواره‌های بین‌المللی است.

وی در خصوص استقبال مردم بندرعباس از سینماها با بیان این‌که تماشای فیلم و حضور در سالن سینما دو مقوله مختلف هستند، خاطرنشان کرد: امروزه مردم بیشتر از گذشته فیلم می‌بینند و در شبکه‌های خانگی بیشتر فیلم‌ها دیده می‌شوند و به دلیل وجود این امکانات ساده دلیلی برای رفتن به سالن سینما نمی‌ماند.

نعیمی در پایان گفت: این روزها فیلم دیده می‌شود ولی خوب است که تماشای فیلم به‌صورت دسته‌جمعی انجام شود و بسیار خوب است همه فعالیت‌های هنری با حضور جمعی دیده شوند و چنانچه فیلم‌های سینماها پیش از ورود به سینما به دست مخاطب نرسند، سالن‌های سینما پرمخاطب‌تر می‌شوند و سالن‌های سینما باید به سمت نمایش فیلم‌های خوب بروند که اکنون این مهم اتفاق نمی‌افتد.

احمد اسفند نیا، مدیر سینما ستاره شهر بندرعباس   تاکید کرد: این‌که مدیریت سینما ستاره شهر را عهده‌دار شدم اتفاق جالبی بود، این‌که از بندرعباس می‌گذشتم و قصد داشتم به جاسک بروم اما به اصرار دوستان و این‌که این سینما تعطیل بود و به دنبال فردی برای سرمایه‌گذاری در این زمینه بودند تا مجدداً این سینما را راه‌اندازی کنند این مسئولیت را پذیرفتم.

وی افزود: ابتدا بسیار متعجب شدم که چطور در چنین شهری سالن سینما بدون کاربری رهاشده و در حال متروک شدن بود، به‌هرحال این موضوع را پیگیری کردیم و با عشق و علاقه‌ای که به این کار داشتم توانستم این سالن را با کاربری سینما مجدداً راه‌اندازی کنم.

اسفند نیا اظهار کرد: حدود دو سال و نیم است که مدیریت این سینما را عهده‌دار شده‌ام و برخلاف تصورات اولیه که فکر می‌کردم کار ساده‌ای باشد، کاری بیش‌ازاندازه سخت و پرزحمت است و انرژی مضاعفی را نسبت به خیلی از کارهای دیگر می‌طلبد، اما در این راه پا گذاشته‌ام و باید این مسیر را ادامه دهم و خوشبختانه روزبه‌روز عشق و علاقه‌ام به این کار بیشتر می‌شود زیرا جذابیت‌ها خاص خود را دارد.

وی ادامه داد: بندرعباس به دلیل اینکه سال‌های سال تک سینما بوده است، به آن حدی که باید نرسیده است و کمبود سالن یکی از دلایلی بوده که مردم کمتر به سمت سینما کشیده شده‌اند.

مدیر سینما ستاره شهر بندرعباس ابراز کرد: در مدتی که فعالیت خود را در این عرصه آغاز کردم و تبلیغاتی که در این راه انجام داده‌ایم بر ما واضح و مبرهن شده است که بندرعباس پتانسیل‌ استقبال از سینما را دارد و سینما بازخورد بسیاری خوبی در این مدت برای شهروندان داشته است.

وی اضافه کرد: برگزاری جشنواره فیلم فجر در این سینما بر ما واضح کرد که مردم بندرعباس چقدر هنردوست هستند؛ ما در این سینما، سینمای هنر و تجربه را نیز آوردیم و برخلاف تصورات اولیه دیدیم که کماکان مخاطب خاص خود را دارد.

اسفندنیا خاطرنشان کرد: سینماداری و استقبال مردم از این هنر در بندرعباس تاکنون خوب بوده و راضی‌کننده است و روزبه‌روز این علاقه بیشتر می‌شود.

وی در خصوص مشکلات سالن داری سینما در بندرعباس عنوان کرد: در این مدت با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم کردیم و چندین بار مجبور شدیم برای حل مشکلات خود به پایتخت مراجعه کنیم؛ یک سری افراد هستند که قوانین را زیر پا می‌گذارند و کارهای فراقانونی انجام می‌دهند و انحصارطلبی می‌کنند، این قضیه بسیار مشکل‌آفرین شده است و حتی ارگان‌های دولتی نیز این افراد را حمایت می‌کنند و باعث آزار و اذیت ما در اکران فیلم‌ها می‌شود اما ما تلاش خود را برای رفع این مشکلات انجام می‌دهیم تا مردم حق انتخاب داشته باشند.

اسفندنیا در پایان گفت: از خبرگزاری ایسنا که تمام و کمال رویدادهای برگزارشده در سینما ستاره شهر بندرعباس را پوشش داده تشکر می‌کنم و نهایت سپاسگزاری را از این خبرگزاری دارم.

احمد حامدی، مدیر سینمای ستاره جنوب بندرعباس   اظهار کرد: نزدیک به 50 سال است که در کار سینما هستم و از سال 57 به مدت 30 سال سینما شهرزاد بندرعباس را مدیریت کردم.

حامدی با اشاره به اینکه سال 54 من هم در بوفه و هم کمک آپاراتچی بودم و کم‌کم پیشرفت کردم، افزود: بعد از سینما شهرزاد به سینمای ستاره جنوب آمدم و از سال 83 مدیریت این سینما را به عهده داشتم.

وی با بیان اینکه در گذشته انواع و اقسام فیلم‌ها را اکران می‌کردیم و هرکدام مخاطب خاص خودش را داشت، اما متأسفانه در حال حاضر همه فیلم‌ها یکنواخت شده‌اند، اضافه کرد: در استان هرمزگان تنها از فیلم‌های کمدی خوب استقبال می‌شود، خیلی کم پیش می‌آید فیلمی جدی ساخته شود و مورد استقبال واقع شود مگر خیلی سروصدا کرده باشد و بازیگران ستاره سینما در آن‌ها بازی کرده باشند.

مدیر سینمای ستاره جنوب بندرعباس ادامه داد: سینما درآمدی به آن صورت برای من ندارد و تنها به دلیل عشقی که به سینما دارم به این کار مشغولم، نه‌فقط من، همه افرادی که در سینما سرمایه‌گذاری می‌کنند به دلیل عشق و علاقه‌ای است که به آن دارند، البته تعداد کمی هم هستند که دنبال مادیات هستند.

حامدی با اشاره به این‌که باید در سبک‌ها و موضوعات مختلف فیلم‌های متعددی اکران شود تا همه مخاطبان را جذب کنند، تصریح کرد: متأسفانه در این شرایط باید فیلم‌هایی را بیشتر به نمایش گذاشت که عامه‌پسند باشند چراکه برخی فیلم‌ها مخاطبین کم و خاصی دارند، ما باید بتوانیم تمامی مخاطبین را جذب کنم، نمی‌شود همیشه فیلم کمدی بگذاریم.

وی با بیان این‌که مسئولین همیشه با ما همکاری‌های لازم را داشته‌اند، عنوان کرد: تاکنون هرکاری داشته‌ایم با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هماهنگ کرده‌ایم ارشاد هم خیلی به ما کمک کرده است و از آن‌ها راضی هستیم، هرگاه مشکلی هم داشتیم اعلام کرده‌ایم و اگر در توان‌شان بوده حل کرده‌اند.

،  با توجه به طرح این سخنان امید است که مسئولان استان با کمک به سینما داران بکوشند مردم را به‌سوی تماشای فیلم سوق دهند، البته نباید تنها این موضوع را در فرهنگ مردم دنبال کرد. باید دید که آیا رکود تماشای فیلم در کشور به علت نمایش نیافتن فیلم‌های باکیفیت است؟ فیلم‌هایی که بتواند در بیننده ارتباط و حس برقرار کند و مخاطب را مجبور به دیدن فیلم در سینما کند.

گزارش از: محمد ذاکری‌نژاد، خبرنگار ایسنا، منطقه خلیج‌فارس

انتهای پیام