وضعیت زبان و ادبیات فارسی در ایتالیا

این مترجم و پژوهشگر ساکن ایتالیا در پاسخ مکتوب به پرسش‌های ایسنا، درباره فعالیت‌های خود و وضعیت زبان و ادبیات فارسی در ایتالیا گفت: دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه بولونیای ایتالیا را دارم و از سال ۲۰۱۲ مدرس زبان فارسی و از سال ۲۰۱۷  پژوهشگر ادبیات فارسی در دانشگاه بولونیا هستم. همچنین سردبیری مجله دوزبانه فارسی - ایتالیایی «دفترهای میخانه» را به عهده دارم که با مدیریت کارلو سکونه - استاد ادبیات فارسی - در سال ۲۰۱۱ تاسیس کردیم. «دفتر میخانه» تنها نشریه دانشگاهی در ایتالیاست که صرفاً به ایران‌شناسی اختصاص دارد.  از سال ۲۰۱۱  تا ۲۰۱۹ شش کتاب و بیش از ۷۰ مقاله و فصل کتاب و نقد و مدخل و ترجمه و ... به چاپ رسانده‌ام، چهار تا از کتاب‌هایم ترجمه هستند.

او با بیان این‌که در زمینه ادبیات کلاسیک، معاصر، صوفیه و زبان‌شناسی کار کرده است، اظهار کرد: از شش کتابم دو  کتاب در زمینه صوفیه‌اند که از عربی به ایتالیایی ترجمه شده‌اند؛ چرا که فوق لیسانس من در رشته «تئوری و پراتیک ترجمه ادبی» است و در این رشته زبان‌های عربی و اسپانیولی را  انتخاب کرده بودم. این کتاب‌ها «فواتح الجمال و فوائح الجلال» نوشته نجم‌الدین کبری، (۲۰۱۱) و «کتاب النور. گفتار و کردار ابویزید بسطامی» اثر السهلجی (۲۰۱۸ ) هستند. دو تای دیگر را نیز از فارسی به ایتالیایی ترجمه کرده‌ام؛ «تا گل هیچ» که برگردان ۹۹ شعر از سهراب سپهری است و  در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسید و منظومه ۴۴۰۰ بیتی  «همای و همایون» اثر خواجوی کرمانی (۲۰۱۶).  دو تألیف هم دارم، یکی در زمینه زبان‌شناسی با عنوان «وام‌واژه‌های عربی ـ فارسی  در زبان اسپانیولی» که در سال  ۲۰۱۴ منتشر شد و دیگری «اسب وحشی خشم. پیش درآمدی بر آثاراحمد شاملو، شاعر سرکش قرن بیستم ایران» چاپ ۲۰۱۷.

نوروزی در ادامه گفت: فعلاً در حال پژوهش و نگارش تالیفی درباره منظومه عاشقانه «ویس و رامین» اثر فخرالدین گرگانی هستم که ترجمه بخشی از منظومه را نیز شامل می‌شود؛ احتمالاً حدود هزار بیت از آن همراه با توضیحات لازم به منظور مقدمه و معرفی این اثر به ایتالیایی‌ها است. هنوز زود است که راجع‌به ویژگی‌های کتاب بگویم ولی قطعا برشی تحلیلی و تطبیقی خواهد داشت.

او افزود:  همچنین من و همکار و استاد راهنمایم کارلو سکونه در حال گردآوری همایش‌نامه‌ای هستیم که کنفرانسش در نوامبر سال ۲۰۱۸ در بولونیا برگزار شده است.  این همایش چهارمین همایش ایران‌شناسی بود که در دانشگاه بولونیا برگزار شد. امیدواریم بتوانیم برای سال آینده همایشی درباره «ادبیات روایی» برنامه‌ریزی کنیم.

این مترجم درباره استقبال از ادبیات ایران در ایتالیا، بیان کرد: خیلی مشکل است که آماری از استقبال خوانندگان ایتالیایی از آثار فارسی تهیه کرد. معمولاً شمارگان نشر کتاب‌ها دربخش مشخصات کتاب درج نمی‌شود و این مسئله تخمین را دشوار می‌کند بویژه امروزه که ناشرین با در اختیار داشتن تکنولوژی جدید و با در نظر گرفتن ضررهای احتمالی به فروش نرفتن کتاب‌ها آن‌ها را به صورت «آن دماند» یعنی بر حسب سفارش به چاپ می‌رسانند. ولی اگر بخواهیم تمدید نشر کتاب‌ها را معیار قرار دهیم، خوب بی‌شک آثار مولوی و خیام و شاید هم حافظ بازتاب نسبتاً خوبی داشته‌اند. طبعا فرهیختگان هر کشوری، با وجود ترجمه‌ها، از موهبت ادبیات کشورهای دیگر هرگز بی‌نصیب نمی‌مانند.

او خاطرنشان کرد: در زمینه ادبیات معاصر فکر می‌کنم ادبیات روایی خوانندگان بیشتری پیدا کرده باشد، چراکه خواندن داستان و رمان ساده‌تر و عامه‌پسندتر است. حتی می‌بینیم که در ایتالیا دو ناشر به‌طور ویژه در  زمینه ترجمه رمان و داستان فارسی معاصر فعالیت دارند و ده‌ها کتاب به چاپ رسانده‌اند. لیست آثار ترجمه‌شده دوره‌های مختلف ادبیات فارسی(دوره باستان و فارسی میانه، دوره ادبیات کلاسیک و ادبیات معاصر) را می‌توانید  در مدخل ویکی پدیا بخش زبان ایتالیایی به نشانی (https://it.wikipedia.org/wiki/Letteratura_persiana) ببینید.

ناهید نوروزی در ادامه گفت: اکثر برگردان‌ها به کوشش ایتالیایی‌ها صورت گرفته و  وسعت ترجمه‌ها به زبان ایتالیایی نسبت به زبان‌های دیگر واقعاً حیرت‌انگیزاست و این خود شاید بتواند معیاری بر علایق خوانندگان ایتالیایی به ادبیات فارسی باشد.  در بخش کتاب‌شناسی آثار نویسندگان و شاعران ایرانی مقیم خارج (چه آن‌ها که مستقیماً به ایتالیایی می‌نویسند و چه آن‌ها که به ایتالیایی ترجمه شده‌اند) دفتر شعر بنده هم که به ایتالیایی ترجمه شده با عنوان (Il sentiero dell’edera) و با نام مستعار «آینه» آمده است.

 او درباره وضعیت آموزش زبان و ادبیات فارسی در ایتالیا اظهار کرد: ما در دانشگاه بولونیا در ترم‌های اول حدود ۱۵ تا ۲۰ دانشجوی زبان و ادبیات فارسی داریم که در ترم‌های بعدی تعدادشان کمتر می‌شود و در نهایت یک یا حداکثر دو دانشجو تصمیم می‌گیرند پایان‌نامه‌شان را در زمینه ادبیات فارسی انتخاب کنند. باید بگویم بیشتر ترجمه‌هایی که در لینک بالا مشاهده می‌کنید از همین پایان‌نامه‌ها آمده‌اند.

این مترجم همچنین گفت: در ایتالیا در دانشگاه‌های ناپل، ونیز، رم و بولونیا کرسی زبان و ادبیات فارسی داریم و فعلاً زمزمه تعطیلی کرسی ادبیات فارسی را در این کشور نشنیده‌ام. البته زبان فارسی نسبت به زبان‌های دیگر شرقی مثل عربی، چینی،  ژاپنی و حتی کره‌ای به دلیل کم بودن دانشجویان و در نتیجه گران تمام شدن حفظ این رشته برای دانشگاه‌ها، جایگاه کم‌رنگ‌تری دارد و این احتمال می‌رود که در آینده نه چندان دور تعداد کرسی‌ها کمتر شود.

انتهای پیام