میمک، از ضربت ذوالفقار تا نصر۶

، میمک یکی از ارتفاعات مهم در جنوب‌غربی استان ایلام است. این ارتفاعات مهم که حدود ۱۵ کیلومتر طول و ۸ کیلومتر عرض دارد، در سراسر نوار مرزی مشترک بین دو کشور ایران و عراق، دارای نزدیک‌ترین فاصله تا پایتخت عراق (حدود ۱۸۰ کیلومتر) است و به همین دلیل، میمک را «کلید بغداد» می‌نامند. میمک دارای قلل متعددی از جمله تپه شهدا، تپه منفرد، تپه رحمان، کله قندی، تپه دلاور، تپه مهدی، تپه پرچم، تپه پیمان، تپه اسحاق، تپه فیض و ... است.

میمک از سمت غرب، جنوب‌غربی و جنوب بر دشت حلاله و نی‌خزر و زمین‌های صاف و بی‌عارضه خاک عراق، دارای میدان دید و تیر وسیع و نامحدود است. همچنین در نواحی شمال و جنوب‌شرقی خود، قسمت وسیعی از خاک ایران را در این منطقه کنترل می‌کند. ارتفاعات میمک از جمله مناطق مرزی است که محل اختلاف ایران و عراق از گذشته‌های دور بوده است.

از سال ۱۵۵۵ میلادی که عهدنامه معروف به «آماسیه» بین ایران و عثمانی امضا شد تا عهدنامه مرزی ۱۹۷۵ ایران و عراق یعنی در طول بیش از ۴۲۰ سال، حدود ۱۸ عهدنامه بین دو کشور به امضا رسید که این امر نشان دهنده عمق اختلافات و منازعات بین دو طرف است. با روی کار آمدن طیف جدیدی از حزب بعث در ۲۶ تیر ماه سال ۱۳۴۷ ، ایران در همسایگی خود با حکومتی روبه رو شد که آتش اختلافات دو کشور را دامن می‌زد. در طول ۷ سال (۱۳۵۳ تا ۱۳۴۷) ده‌ها مورد تعرض و تجاوز به مرزهای غربی ایران صورت گرفت که بیشتر از ۱۰۰ مورد زد و خورد در مرزهای استان ایلام در مناطقی نظیر مهران و میمک به وقوع پیوست. در جریان کنفرانس اوپک که در اسفند ماه سال ۱۳۵۳ در الجزیره پایتخت الجزایر تشکیل شد، مذاکراتی بین شاه ایران و صدام حسین معاون رییس جمهور عراق انجام شد که منجر به امضای قرارداد موسوم به ۱۹۷۵ الجزایر شد. در این معاهده که در موقعیت برتر ایران منعقد شده بود ایران موقعیت خود را در اروند رود تحکیم بخشید.

یکی از شرایط عراق از صرف نظر کردن از ادعای مالکیت خود بر تمامی اروند رود به رسمیت شناختن حق حاکمیت آن کشور بر بخشی از ارتفاعات میمک، از جانب ایران بود. در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر توافق شد ایران بخش‌هایی از میمک را به عراق بدهد اما زمانی که در میمک میله‌های مرزی را کار می‌گذاشتند با بروز انقلاب اسلامی و حوادث پس از آن، نمایندگان عراق پروژه را نیمه کاره رها کردند و هر چه ایرانی‌ها نامه‌نگاری کردند نتیجه‌ای نگرفتند.

در آغاز جنگ تحمیلی، اشغال منطقه میمک برای ارتش عراق مهم بود. اصولا یکی از بهانه‌های عراق برای آغاز جنگ تحمیلی، اشغال این منطقه بود. عراقی‌ها این منطقه را «سیف سعد» نامیده بودند. برخورداری از دیدبانی خوب روی منطقه و وجود چاه‌های نفت و گاز از جمله دلایل اهمیت میمک بود.

در ۱۹ شهریور سال ۱۳۵۹ و قبل از آغاز رسمی جنگ تحمیلی، ارتش بعثی عراق توانست دو پاسگاه مرزی نی‌خزر و هلاله و ارتفاعات میمک را اشغال کند. فداکاری عشایر به ویژه ایل خزل و نیز تلاش‌های بی وقفه خلبانان هوانیروز از جمله شهید احمد کشوری، مانع از پیشروی بیشتر ارتش عراق در منطقه میمک شد. پس از آن و تا پایان جنگ تحمیلی، چند عملیات در این منطقه طرح ریزی و اجرا گردید. عملیات باز پس‌گیری میمک که با نام عملیات «خوارزم» و «ضربت ذوالفقار» هم شناخته می‌شود، اولین عملیات نظامی در تاریخ جنگ هشت ساله محسوب می‌شود که با فداکاری و رشادت مردان ایل خزل و سپاه و ارتش در ۱۹ دی ماه ۱۳۵۹ به اجرا درآمد. دومین عملیات بزرگ در این منطقه، عاشورا نام داشت که به فرماندهی سپاه و با همکاری ارتش در ۲۵ مهر ۱۳۶۳ اجرا شد. ارتش عراق در تحرکات ابتدای سال ۱۳۶۶ نقاط دیگری از این منطقه را اشغال کرد. در اولین ساعت روز ۱۳ خرداد ۱۳۶۶ عملیات «نصر ۲» با رمز «یا حسین مظلوم» و با هدف آزادسازی ارتفاعات مشرف بر خطوط مواصلاتی و انهدام قوای دشمن، به همت نیروی زمینی ارتش آغاز شد. سوم مرداد ماه ۱۳۶۶ ایرانی‌ها عملیات محدود و موفقی را در سومار به پایان رسانده بودند که خبر رسید عراقی‌ها به میمک حمله کرده‌اند و موفق به تصرف تپه شهدا شده‌اند.

بخشی از نیروهای پشتیبانی میمک برای آزادسازی تپه ۴۰۲ و مناطق اطراف به سومار رفته بودند و عراق از این فرصت طلایی استفاده کرد و در روز دوم مرداد ۱۳۶۶ با بکار گیری ۷ تیپ پیاده کماندویی و بهره‌گیری از ۴۰ فروند هلی‌کوپتر برای هلی‌برن نیروهایش از زمین و هوا به میمک یورش آورد.

برای آزادسازی بخش‌هایی از منطقه «حلاله» که همچنان در اشغال دشمن بود نیروی زمینی ارتش عملیات دیگری را طراحی کرد. این عملیات با نام «نصر ۶ »در ۱۰ مرداد ۱۳۶۶ با رمز «یا اباعبداله الحسین» به اجرا درآمد. جنگ هشت ساله پایان یافت و ارتفاعات میمک، سرافراز و پیروز ماندند این پیروزی‌ها بیشک مدیون عشایر غیوری است که حتی یک لحظه چشم از میمک برنداشتند و آن را برای ایران اسلامی‌مان حفظ کردند.

آن چه نام هوانیروز رابرای همیشه با منطقه میمک همراه ساخت، شهادت سرلشکر خلبان «احمد کشوری» در تاریخ ۱۵ آذر ماه سال ۱۳۵۹ در تنگ «بینا» بود.

انتهای پیام