معروف‌ترین زبان‌های ساختگی فیلم‌ها و سریال‌ها در دنیا

اگر فیلم «ورود» (Arrival) چیزی به طرفداران خود یاد داده باشد این است که وقتی سفینه فضایی موجودات فرازمینی روی زمین فرود می‌آید، زبانشناسان خواهند توانست جهان را نجات دهند. اگر آن‌ها نباشند به مترجمانی همه کاره و جهانی نیاز خواهیم داشت که از جایی خارج از زمین آمده باشد.

با این وجود جای تعجب ندارد که زبانشناسان واقعی نقشی بسیار مهم در شکل دادن به زبان‌های ساختگی مورد استفاده قرار گرفته در سریال‌ها و فیلم‌های علمی تخیلی یا فانتزی داشته اند. زبان‌های خاصی که در این تولیدات می‌بینید نتیجه تلاش‌های زبانشناسانی است که سال‌ها را صرف توسعه و رشد یک زبان واقعی و پیچیده، اما ساختگی کرده اند که گرامر، لهجه و استعار‌های خاص خود را دارد.

در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با برخی از زبان‌ها که به آن‌ها «conlang» به معنای «زبان ساختگی» می‌گویند آشنا کنیم که می‌توانید آن‌ها را یاد گرفته و صحبت کنید.

زبان دوثراکی در سریال «بازی تاج و تخت»

اگر چه جورج آر آر مارتین دیر به دیر کتاب هایش را به پایان می‌رساند، اما به خاطر ساخت دنیایی کاملاً ساختگی و فانتزی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را شیفته خود کرده شایسته تقدیر است. با این وجود یکی از جنبه‌های سریال «بازی تاج و تخت» (Game of Thrones) که ساخت و پرداخته مارتین نیست زبان دوثراکی است. وقتی که قرار شد کتاب «نغمه‌ای از ترانه و آتش» (A Song of Ice and Fire) در قالب سریال بازسازی شود، تهیه کنندگان سریال یک زبانشناس مشهور به نام دیوید جی. پترسون را استخدام کردند تا کلمات و عبارت مبهمی که مارتین ساخته بود را در قالب یک زبان متعلق به فرهنگ مردمانی اسب سوار و کوچ نشین و وحشی تنظیم سازد.

همانطور که در سریال می‌بینید، فرهنگ دوثراکی هیچ علاقه‌ای به سانسور و استفاده از کلمات محترمانه ندارد و به همین دلیل ۳.۰۰۰ کلمه‌ای که پترسون در قالب یک زبان کامل خلق کرد طوری بود که با سبک زندگی خشن این قوم متناسب باشد: برخی از عبارات روزمره آن‌ها در مورد بردن گلو و ستاره‌ها و گراز‌های در حال خونریزی بود. همچنین زبان دوثراکی هیچ معادلی برای تشکر کردن نداشت، زیرا در این فرهنگ کسی از دیگری تشکر نمی‌کرد. این زبان چنان کامل است که قرار است در برخی دانشگاه‌ها به عنوان یک زبان دوم آموزش داده شود.

زبان ناوی در فیلم «آواتار»

اگر گروهی از موجودات شبه انسان با پوستی آبی در ارتباطی بسیار فراتر از حد تصور با طبیعت زندگی می‌کردند زبان آن‌ها چگونه می‌توانست باشد؟ جیمز کامرون، هنگام ساخت فیلم پرفروش «آواتار» (Avatar) از هیچ جزییاتی براحتی نگذشت و وظیفه ساخت زبان مردمان «ناوی» (Na'vi) را بر عهده زبانشناسی به نام پل فرومر گذاشت. فرومر و کامرون سال‌ها روی شکل دادن به یک زبان پیچیده کار کردند و سپس از طریق آی پاد به بازیگران فیلم آموزش داده شد و هر گاه واژه‌ای اشتباه بیان می‌شد فرومر وارد شده و آن را تصحیح می‌کرد. نتیجه کار یک زبان بسیار پیچیده و غریب بود که می‌توان آن را در عرض چند ماه یاد گرفته و به عنوان زبان دوم مورد استفاده قرار داد.

جیمز کامرون نیز خود این زبان را به طور کامل یاد گرفته و در قسمت‌های بعدی «آواتار» دیگر به کمک زبانشناسان نیاز ندارد. با این وجود یادگیری این زبان به خاطر آوا‌های خاصی که دارد به سادگی امکان پذیر نیست؛ برای مثال معادل انسان ابله در این زبان واژه «skxawng» است که تلفظ آن بسیار دشوار می‌باشد. دیگر کلمات این زبان نیز وضعیت مشابهی دارند.

زبان کلینگون در فیلم‌های «پیشتازان فضا»

قهرمان بلامنازع عرصه زبان‌های ساختگی زبان «کلینگون» (Klingon)، زبان مادری موجودات فضایی در فیلم‌های «پیشتازان فضا» (Star Trek) است که رکورد گینس پراستفاده‌ترین زبان ساختگی جهان را در اختیار دارد. در قرن ۲۱ نه تنها موسسه زبان کلینگتون وجود دارد بلکه ترجمه نمایشنامه هملت به این زبان را نیز می‌توانید در بازار پیدا کنید. همچنین در سال ۲۰۱۶ ادعا شد که از یک قاضی فدرال ایالات متحده درخواست شده است که این زبان را به عنوان یک زبان واقعی و معتبر مشمول قوانین کپی رایت سازد که البته با آن موافقت نشد.

اما شکل گیری این زبان از آنچه که فکر می‌کنید جدیدتر است. در قسمت‌های اول این فرانچایز همه موجودات فضایی موسوم به کلینگتون به زبان انگلیسی با لهجه‌ای خاص صحبت می‌کردند تا این که جین رادنبری یک زبانشناس را برای ساخت زبان شسته رفته کلینگتونی استخدام کرد و بدین ترتیب یک زبان جنگجویی شکل گرفت که اکنون میلیون‌ها نفر را شیفته خود ساخته است. مارک اوکراند که این زبان را ساخت بعد‌ها یک دیکشنری رسمی به زبان کلینگتونی منتشر کرد که بیش از ۲۵۰.۰۰۰ نسخه از آن به فروش رسید.

آهنک‌های اِلف‌ها در فیلم‌های «ارباب حلقه ها»

یکی از چیز‌هایی که باعث شد دنیای «ارباب حلقه ها» (Lord of the Rings) تا به این حد واقعی جلوه کند تعداد زبان‌هایی بود که جی آر ار تولکین در کتاب‌های خود گنجانده بود که توسط همه شخصیت ها، از درختان و جن‌ها گرفته تا کوتوله‌ها با آن‌ها تکلم می‌کردند.

در این میان، دو زبان بیش از همه دقیق و پیچیده بودند که توسط اِلف‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند: زبان‌های خنیا و سیندارین. در این میان الف.‌ها به زبان سیندارین صحبت کرده و زبان زیبا و هنری خنیا نیز برای شعر، جادو و دیگر موضوعات مهم غیرروزمره مورد استفاده قرار می‌گرفت. زبان خنیا ترکیبی از زبان کهن مناطق اسکاندیناوی، ولزی، فنلاندی و گیلیک بود و طرفداران بسیاری در طی دهه‌ها پس از نوشتن کتاب‌های تولکین به تشریح این زبان پرداخته اند به نحوی که اکنون فلوشیپ زبان شناسی زبان الف.‌ها وجود داشته و سه مجله به این زبان منتشر می‌شوند.

زبان ماندوا در فیلم‌های «جنگ ستارگان»

زبان انگلیسی که توسط شخصیت‌های فیلم «جنگ ستارگان» (Star Wars) مورد استفاده قرار می‌گیرد زبانی به نام «گلکتیک پایه» است، اما شکارچی جایزه بگیر خشن این فیلم‌ها با نام «بوبا فت» متعلق به یک گروه از جنگجویان فضایی به نام ماندالورین‌ها است که زبان خاص خود با نام «ماندوا» را دارند. البته به این زبان‌ها در مجموعه فیلم‌های «جنگ ستارگان» با جزییات پرداخته نشده است.

زبان ماندوآ توسط جرج لوکاس یا یک زبانشناس دیگر خلق نشد بلکه جسی هارلین، آهنگسازی بود که آهنگ بازی ویدیویی «Star Wars Galaxies» را ساخته بود و برای اشعار سرود ملی ارتش کلون‌ها نیاز به کلماتی خاص داشت. بعد‌ها کارن تراویس، نویسنده رمان «جنگ ستارگان» این زبان را به شکل یک زبان کامل و منظم درآورد. در سریال «ماندالورین ها» (The Mandalorian) که در سال کنونی منتشر خواهد شد می‌توانید نتیجه تلاش‌های تراویس و هارلین را ببینید.

زبان والرین در سریال «بازی تاج و تخت»

دوثراکی زبان بسیار جالبی است، اما تنها زبان کاملاً توسعه یافته و ساختگی نیست که در دنیای فانتزی جرج آر آر مارتین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سریال یک زبان ساختگی دیگر نیز به نام زبان والرین وجود دارد که توسط دیوید جی پترسون ساخته شده است و البته برخلاف زبان دوثراکی معادلی برای تشکر دارد.

در وستروس، زبان «والرین فاخر» (High Valyrian) زبانی است که تنها توسط نجیب زادگان و شخصیت‌های باسواد مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبان والرین پست «Low Valyrian» نیز زبان رایجی است که در نقاط مختلفی از دنیای فانتزی سریال «بازی تاج و تخت» برای تکلم مردم عادی استفاده می‌شود.

چیزی که در مورد زبان والرین جالب جلوه می‌کند این است که به جای تنها دو جنسیت، انسان‌ها را در ۴ جنسیت رده بندی می‌کند و به جای اینکه اشیاء را بر اساس جنیست شان (مانند دیگر زبان ها) تعریف کند بر اساس ماه، خورشید، خاک یا آب آن‌ها را متمایز می‌سازد. برای مثال شراب در این زبان آبی (مایع) است، اما دست خورشیدی و پدر ماهی است. البته دینریس تارگرین به دلایل سیاسی گاهی اوقات ترکیبی از دو زبان والرین را برای صحبت کردن مورد استفاده قرار می‌دهد.

لهجه نَدسَت در فیلم «پرتقال کوکی»

اگر فیلم «پرتقال کوکی» (A Clockwork Orange) ساخته استنلی کوبریک را دیده باشید متوجه شده اید که شخصیت‌های فیلم از یک لهجه متعلق به آینده با عنوان «نَدسَت» (Nadsat) استفاده می‌کنند به ویژه در بخش‌های اولیه فیلم. اگر کتابی که این فیلم بر اساس آن ساخته شده را بخوانید متوجه خواهید شد که ندست یک زبان کاملاً توسعه یافته و کامل با پیچیدگی‌ها و جزییات فراوان است و با خواندن اولین بخش از کتاب با واژگان این زبان به طور کامل آشنا خواهید شد. نویسنده این کتاب آنتونی بورخس بود که خود زبانشناس بوده است.

او می‌خواست داستانی بنویسد که گذشت زمان خدشه‌ای به اعتبار آن وارد نکند و می‌دانست که استفاده از لهجه معاصر نوجوانان در چند سال آینده منسوخ خواهد شد. از این رو او یک لهجه جدید انگلیسی را شکل داد که ترکیبی از کلمات کودکانه در کنار عبارات اسلاو و رومی است و نتیجه نیز یک لهجه بسیار آشفته و پیچیده می‌شود.

زبان تریگاداسلنگ در سریال «۱۰۰»

وقتی که سریال علمی تخیلی «۱۰۰» (The ۱۰۰) می‌خواست گروه بازمانده از انسان‌های گذشته روی زمین پس از انفجار هست‌های بزرگ با نام «زمینی ها» (Grounders) را به تصویر بکشد، سازندگان به این نتیجه رسیدند که زبان این مردمان باید متفاوت از زبان انگلیسی دوران قبل از فاجعه باشد. از این رو تهیه کنندگان به سراغ دیوید پترسونی رفتند که زبان‌های مختلفی را برای سریال «بازی تاج و تخت» ساخته بود و او یک زبان تازه به نام «تریگاداسلنگ» (Trigadasleng) را ابداع کرد. وی گفته که می‌خواسته این زبان یک زبان ترکیب از انگلیسی و زبان مهاجران باشد که به آن «creole» گفته می‌شود و سپس بعد از گذشت سال‌ها به یک زبان کاملاً جداگانه از دو زبان اولیه تبدیل شده است. یادگیری این زبان به راحتی ممکن نیست، زیرا معنا و تلفظ کلمات اولیه به کلی تغییر داده شده است.

حسین علی پناهی