مجموعه‌ای تاریخی، همپای هگمتانه

‌،‌ این مجموعه زیبا از بناهای متعددی تشکیل شده که بیشتر آنها به دوره قاجاریه و پس از آن تعلق دارد؛ اما طبق نظر جهانگردانی که در سده‌های مختلف از این کهن شهر دیدن کرده‌اند، بنای اولیه بازار دارای قدمتی به پیشینه هگمتانه است‌.

از آنجا که شهر همدان در مسیر یکی از راه‌های اصلی جاده ابریشم قرار داشته از مراکز مهم فعالیت‌های تجاری به شمار می‌آمده است‌. 

برخی شواهد نشان می‌دهد تا اواخر دوره قاجار بخش زیادی از داد و ستدهای ایران با غرب از طریق شهر همدان و سپس بغداد صورت می‌گرفته است‌.

در ابتدا این بازار کهن به دلیل تاخت و تازهای فراوان و سپس به سبب ساخت و سازهای ناسازگار با بافت تاریخی و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، رونق تجاری گذشته را از دست داد.

این مجموعه زیبا با گذشت زمان همچنان پا بر جا باقی مانده و دیدنی‌های بسیار برای دوستداران این سبک معماری دارد.

بازار همدان در جایگاه قلب تپنده شهر، دارای حدود 30 راسته و 25 سرا است، که مجموعه متنوعی از کسب و کارهای سنتی و مدرن را عرضه می‌کند.

در حال حاضر تعدادی از راسته‌ها بدون سقف هستند، که در گذشته مسقف بوده‌اند؛ سقف برخی از راسته‌ها نیز مربوط به سالیان اخیر است‌.

بعضی راسته‌های بازار همدان بر حسب نوع فعالیتی که در آنها جریان دارد نامگذاری شده‌اند؛ راسته زرگرها، صندوق‌سازها، کفش‌دوزهای کوچک و بزرگ، شیشه فروش‌ها، مسگرها، نخودبریزها، حلبی‌سازها، صحافخانه، دباغخانه، کاه فروشها، چلنگرها و ... از جمله این راسته‌ها هستند.

برخی راسته‌ها به نام بانیان آنها شناخته شده‌اند، که به عنوان نمونه راسته حسین‌خانی و حاج فضل‌الله را می‌توان نام برد.

راسته‌های مسجد جامع، قبله و مسجد پیغمبر از دیگر راسته‌های بازار همدان هستند. 

مسجد جامع همدان که از آثار دوران قاجاریه و حتی قبل‌تر از آن است در این مجموعه قرار دارد و یکی از زیباترین شبستان‌های مسقف(‌شبستان زمستانی) تاریخ معماری ایران را در خود جای داده است‌.

از بزرگترین سراهای بازار همدان، سرای گلشن است که سقف هشتی ورودی آن و تزیینات آجرکاری در بیرون و داخل بنا از جاذبه‌های تاریخی بازار است‌.

سرای گلشن با مساحت 3400 متر مربع با نقشه چهار ایوانی، در ضلع شرقی راسته صحافخانه قرار گرفته و دارای 70 حجره و مربوط به دوره قاجار است‌. 

از سرای میرزا کاظم نیز می‌توان به عنوای یکی از زیباترین و سالم‌ترین سراهای موجود در بازار همدان نام برد. 

این سرا با نقشه مربع شکل چهار ایوانی و مساحتی حدود 3000 متر مربع دارای 40 حجره در طبقه بالا و 45 حجره در طبقه پایین است که  با تزیینات آجرکاری حصیری از دوره قاجاریه در بازار شهر همدان به جا مانده است‌. 

هشتی فرش در مجموعه بازار قدیمی همدان، جنب سرای میرزا کاظم قرار گرفته و دارای گنبد آجری عظیم با تزیینات آجرکاری و از آثار دوران قاجار محسوب می‌شود.

سرای حسین‌خانی با مساحتی حدود 2200 متر مربع در شمال بازار اصلی همدان و در انتهای راسته حسین خانی قرار دارد.

این سرای زیبای عصر قاجاریه با تزیینات آجرکاری، دارای نقشه مستطیل شکل و 16 حجره در گرداگرد حیاط مرکزی است‌.

آبادترین سرای مجموعه بازار شهر همدان سرای گمرک است، که در سالهای اخیر بازسازی شده است‌.

گزارش از: آزاده صفی، خبرنگار ‌ایسنا، منطقه همدان

انتهای پیام