لزوم ایجاد سامانه ملی اسناد دیداری - شنیداری

، سید ضیاء هاشمی، مدیر عامل خبرگزاری ایرنا، در آئین گرامیداشت روز جهانی میراث دیداری – شنیداری که شنبه ۱۲ آبان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد، با ابراز امیدواری از جلب سرمایه‌های ارزشمند دیداری و شنیداری بیشتر در کشور گفت: این سرمایه‌ها باید مورد حفاظت، حراست و بهره‌برداری بیشتری در مسیر ارتقا و اعتلای فرهنگی و هویت ملی و مشترکی که همه ما در آن سهیم هستیم قرار بگیرند.

وی با بیان این‌که مفهوم سرمایه در جهان معاصر هر روز دستخوش تغییر می‌شود، ادامه داد: بنابراین سرمایه ملی کشور تنها امروز در پول و ساختمان و کارخانجات خلاصه نمی‌شود، آرشیوها و میراث دیداری و شنیداری، امروز بخش غیر قابل انکار از سرمایه ملی است، سرمایه‌ای که می‌تواند سرمایه‌های دیگری هم بیافریند.

هاشمی در ادامه با تاکید بر این‌که ۳۸ سال از روزی که نخستین سند بین‌المللی حفظ و پاسداشت تصاویر متحرک در کنفرانس عمومی یونسکو به تصویب رسید می‌گذرد، گفت:‌ تاکنون بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ رسانه‌ای، اقدامات اساسی برای حفظ آن انجام داده‌اند، آرشیوهای دیداری و شنیداری بخش مهمی از سرمایه رسانه‌ها هستند که هر چه بیشتر و غنی‌تر باشند آنها را در ارجاعات تاریخی و تولید محتواهای مناسب فرد حمایت می‌کند.

وی میراث دیداری و شنیداری را دربرگیرنده قسمت اعظمی از حافظه شخصی و اجتماعی ما دانست و افزود:‌ بخش قابل توجهی از این سرمایه با ثبت سرمایه‌های ملی گسترده‌ای به دست آمده است، به همین دلیل به معنای واقعی کلمه سرمایه ملی مشترک ماست و باید این میراث حفظ و به عنوان بخشی از میراث مشترک بشریت به اشتراک گذاشته شود تا محققان، دانشجویان، استادان و فرهیختگان از این سرمایه ملی استفاده بیشتری کنند و ارزش‌های نو بر آن بیافزایند.

او با اشاره به این‌که باید توجه کرد تمام آنچه از میراث دیداری و شنیداری در سازمان‌های خصوصی و دولتی قرار دارد باید صیانت شود و به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از میراث مشترک مورد توجه قرار گیرد، تاریخچه‌ی فعالیت ایرنا را بیان و اظهار کرد: در زمانی که هیچ مرکز خبری در ایران نبوده و بعدها بخش صوتی ایرنا تبدیل به رادیو ایران شد، در هشتادمین سال فعالیت، امروز ایرنا یکی از غنی‌ترین آرشیوهای دیداری و شنیداری را در اختیار دارد و آنها را به مثابه سرمایه‌ای ملی حفاظت می‌کند.

هاشمی ادامه داد: ایرنا به عنوان خبرگزاری رسمی کشوری که در دهه‌های گذشته در خط مقدم اطلاع‌رسانی حضور داشته است، بدون شک غنی‌ترین آرشیو تصویری وقایع کشور را در اختیار دارد و آماده است با ارائه این آرشیو به مرکز اسناد و کتابخانه ملی، به مراتب صیانت از این ثروت ملی را دوچندان کند و در صورت لزوم امکان استفاده پژوهشی تمام اذهان را برای پژوهشگران فراهم سازد.

وی با بیان اینکه نخستین نگاتیو موجود در آرشیو خبرگزاری ایرنا مربوط به ساله ۱۳۳۹ است، افزود: بسیاری از نگاتیوهای امروز مربوط به وقایع مهم روزگار خویش هستند و امروز به عنوان بخش‌هایی از تاریخ و هویت ایران معاصر، عینیتی بی‌بدیل جهت استناد برای مراکز تاریخی دارند.  در سال ۱۳۳۹ آرشیو عکس خبرگزاری پارس شکل گرفت و تا سال ۱۳۵۷ تمام وقایعی که خبرنگاران و عکاسان به ثبت آن پرداختند با استفاده از دوربین‌های قدیمی بود.

او گفت: امروز بیش از ۶۵۰ هزار عکس به دست آمده از این طریق را در آرشیو ایرنا نگهداری می‌کنیم و با ورود دوربین‌های جدید در سال ۱۳۵۷ عکس‌های خبری ایرنا با دوربین‌های قطع متوسط تصویربرداری و آرشیو شده است. استفاده از این دوربین‌ها تا سال ۱۳۸۲ در این خبرگزاری ادامه داشته و بیش از ۹۰۰ هزار فریم عکس به دست آمده از این طریق نیز به آرشیو خبرگزاری اضافه شده است، از سال ۸۲ تاکنون نیز که دوربین‌های دیجیتال وارد چرخه تولید در خبرگزاری شدند عکس‌ها به شکل فایل‌های دیجیتال تصویر برداری و ذخیره شده است.

مدیرعامل ایرنا گفت: علاوه بر این‌، ایرنا در چارچوب تبادل بین‌المللی عکس با مراکز خبری معتبر حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار فریم عکس از خبرگزاری‌هایی مانند رویترز تهیه کرده تا مجموعه آرشیو خود را غنی‌تر کند، امروز مجموعه عکس‌های آرشیو شده ایرنا نزدیک به پنج  میلیون قطعه عکس است، تصاویری که هر یک بخشی از هویت و تاریخ جامعه ما را نشان می‌دهد و بخشی از سرمایه معنوی کشور به شمار می‌رود.

وی با تاکید بر این‌که این سرمایه ملی می‌تواند با در نظر گرفتن حقوق سازمان خبرگزاری ملی در اختیار پژوهشگران قرار گیرد تا با بازنمایی و ارزش‌افزایی بر آنها به خلق سرمایه‌ای جدید در عرصه فرهنگ ایرانی بیافزاید، ادامه داد: بر این باوریم که تمام نهادهای عمومی و دولتی که بخشی از آرشیو دیداری و شنیداری کشور را در اختیار خود دارند بر اساس قانون نسخه‌ای از این آرشیو را برای حفظ و صیانت در اختیار کتابخانه ملی که نهاد تخصصی در حفظ و صیانت از این سرمایه‌های ملی است قرار دهند و در این مسیر ما هم همکاری‌هایی را آغاز کرده‌ایم.

اوبا ابراز امیدواری که مجموعه‌های شخصی اسناد دیداری و شنیداری نیز با نظر مثبت صاحبان این مجموعه‌ها به دارایی کشور در این حوزه افزوده شود تا در فضای امن و کارشناسانه از آنها حفاظت شود، افزود: اسناد دیداری و شنیداری به دلیل عینیت بی‌بدیل که در انتقال مفاهیم و وقایع تاریخ معاصر دارند اسناد منحصر به فردی هستند که از دست رفتن آنها به هر شکلی بخشی از هویت و حافظه جمعی کشور را از بین می‌برد.

«داستانِ این میراث ادامه دارد»

، «اودری اوزله» مدیرکل یونسکو نیز به مناسبت روز جهانی میراث دیداری شنیداری بیانیه‌ای صادر کرد.

در این بیانه آمده است؛ «میراث دیداری - شنیداری بخش مهمی از میراث فرهنگی ماست تصاویر و اصوات که بر روی فیلم‌ها، نوارهای ویدیویی و صوتی ضبط شده‌اند گذشته ما را زنده کرده و اتفاقات صحنه‌ها و موقعیت‌هایی را در حافظه جمعی ما ثبت می‌کنند که بدون آنها از خاطر ما حذف می‌شدند یا ساکن و بی‌حرکت می‌ماندند. میراث دیداری - شنیداری منبعی ارزشمند از دانش و گواه و شاهد زنده‌ای بر تنوع اجتماعی فرهنگی و زبانی ماست.

 با این وجود این یادگار که تا امروز زنده مانده و برای تاریخ‌دانان دانشمندان و مردم عادی که در جستجوی دانش گذشته خود هستند ضروری است، آسیب پذیر است. منسوخ شدن فناوری‌ها و رسانه‌های آنالوگ و بی‌توجهی از عوامل تهدید کننده این یادگارها هستند. این میراث به ویژه در برخی شرایط اجتماعی سیاسی در معرض خطر است.

دقیقاً به همین علت، یونسکو بزرگداشت این روز جهانی را آغاز کرد تا عموم مردم را از ضرورت نیاز به پاسداری از میراث دیداری - شنیداری آگاه کند از موسسه‌هایی که دارای این میراث هستند پشتیبانی کند و دسترسی بیشتر به آرشیوها را ترویج کند.

همچنین یونسکو مشوق دیجیتال کردن آرشیوهای مستند است و منابع دیداری - شنیداری زیادی را نیز در فهرست برنامه حافظه جهانی جای داده است: از نوارهای کنسرت‌های «آرتا فرانکلین» و «لیونل همپتون» در فستیوال جاز مونترو» در فرانسه تا مستندات منحصر به فردی که در سال ۱۹۵۰ درباره قبیله «جوهوآنسی» در صحرای «کالاهاری» واقع در نامیبی شکل گرفتند و نیز آرشیوهایی از کنفرانس «باندونگ» در سال ۱۹۵۵ در اندونزی.

امسال روز جهانی میراث دیداری - شنیداری که با همکاری شورای هماهنگ کننده موسسات آرشیوهای دیداری - شنیداری برگزار شده است بر موضوع «داستان ادامه دارد» تمرکز دارد. هدف به نمایش گذاشتن آرشیوهای خانوادگی و شخصی بیرون آوردن آنها از اتاق‌های زیر شیروانی و زیرزمین‌ها و به اشتراک گذاشتن تکه‌هایی از زندگی و لحظاتی که بر روی فیلم یا نوار ویدئویی ویدئویی ثبت شده‌اند، است. به این ترتیب می‌توان زندگی‌ای که به گذشته تبدیل شده است را با احساس دوباره زنده کرد.

این آرشیوها که گاهی فراموش می‌شوند یا مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند، می توانند خوراکی برای حافظه جمعی ما و برقرار کننده ارتباط میان نسل‌ها باشند. احساساتی که آرشیوها در ما برمی انگیزند این ارتباط ها را می سازند. میراث یک شکل نیست بلکه انباشته از معنا اهمیت و همین احساساتی است که زندگی‌های نسل‌های گذشته را همراهی می‌کنند.

یونسکو شما را ترغیب می‌کند که در برنامه‌های زیادی که به مناسبت این روز برگزار می‌شوند شرکت کنید، هشتگ میراث دیداری - شنیداری استفاده کنید و کمک کنید تا میراث دیداری شنیداری مشترکمان با «داستان‌های پویا» شما غنی شود.»

انتهای پیام