سینمای ما زندگی را تراژیک روایت می‌کند/ امروز ژانر کمدی نداریم

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی جایزه پژوهش سال سینمای ایران، آخرین نشست تخصصی جایزه پژوهش سال سینمای ایران با موضوع «حقوق مخاطبان سینمای ایران» با حضور محمدعلی حسین‌نژاد و اکبر نبوی عصر روز گذشته سه‌شنبه ۱۳ آذر در دانشکده سینما- تئاتر دانشگاه هنر برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدعلی حسین نژاد با بیان اینکه مفهوم مخاطب با تماشاگر در سینما و دیگر صحنه‌های هنری متفاوت است، گفت: آنچه تا به امروز بیشتر در صنعت سینما مورد توجه قرار داشته، پژوهش و مطالعه روی راه‌های جذب تماشاگر بوده است. تماشاگران به افرادی گفته می‌شود که در سالن یا مجمعی حاضر می‌شوند تا برنامه یا رویدادی که از قبل برایشان تدارک دیده شده را تماشا کنند. در این تعریف بین تماشاگران سینما با تماشاگران برنامه‌ها و رویدادهای دیگر مثل مسابقات ورزشی و یا کنسرت یا جشن تفاوت چندانی نیست.

تهیه‌کننده «طعم شیرین خیال» عنوان کرد: دست اندرکاران سینمای تجاری و صنعتی دنیا بیشتر در تلاش هستند تا با مطالعه روش‌های مختلف و موثرتر تماشاگران بیشتری را جذب کنند و بازده اقتصادی هرچه بیشتری برای سرمایه گذاری خود پیدا کنند. زمانی که پژوهش‌های سینمایی را مرور می‌کنیم متوجه می‌شویم که برخی از آنها از سوی دست اندرکاران و کمپانی‌های فیلمسازی سفارش و پشتیبانی می‌شوند.

حسین‌نژاد ادامه داد: مطالعات رایج مربوط به جذب و جلب تماشاگران در مواردی قبل از شروع به ساخت فیلم انجام می‌شود تا گرایش ها، علایق و سلایق آنها را در طراحی و ساخت فیلم در نظر بگیرند. در جریان نمایش فیلم‌ها نیز مطالعات و بررسی هایی انجام می‌شود تا عوامل جذب و خوش آمد بینندگان فیلم‌ها و یا عوامل جذب نکردن را دریابند و در تولیدات بعدی لحاظ کنند. در مواقعی هم قبل از اکران عمومی فیلمی را برای منتخبی از تماشاگران به نمایش می‌گذارند و با توجه به واکنش‌های منفی یا مثبتی که مشاهده می‌کنند برخی سکانس‌ها را اصلاح می‌کنند زیرا می‌خواهند به هر ترتیبی تماشاگران بیشتری را وارد سینما کنند.

تهیه‌کننده «طهران- تهران» در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه شمار مخاطبان بالقوه فیلم و سینما در ایران کم نیست و نسبت به خیلی از کشورهای دیگر بالاتر است گفت: اگر سینمای ایران نمی تواند با شمار بیشتری از مخاطبان بالقوه خود در داخل و خارج از کشور ارتباط برقرار کند، نشانه این است که در پاسخگویی به حقوق و انتظارات اولیه امروز مخاطبان بالقوه  متناسب غفلت کرده است.  

در ادامه این نشست اکبر نبوی با بیان اینکه هنوز به تعریف مشترکی از سینما نرسیده ایم، گفت: زمانی که واژه سینما را می‌شنویم گروهی ابتدا وجه آرتیستیک آن به ذهنشان می‌رسد، گروهی بخش تجاری و برخی هم از زاویه رسانه به آن می‌نگرنند.

نبوی گفت: افرادی که سینما را یک نهاد اجتماعی می‌دانند، معتقدند که این  نهاد جزو ارکان پیشرفت هر جامعه‌ای قلمداد می‌شود و هیچ جامعه ای را بدون سینما نمی‌توان تصور کرد.

این کارشناس فرهنگی توضیح داد: دست اندرکاران سینمای ایران در طی سال‌های گذشته در حوزه مدیریت دولتی و خصوصی بیش از آنکه به شکل موازی به حقوق و تکالیف توجه کرده باشند، بیشتر به حقوق خودشان پافشاری کردند و آسیب‌های آن متوجه مخاطب شده است.

وی یادآور شد: اگر مجموعه گفتارهای اصناف سینمایی (فیلمنامه، تهیه کننده و کارگردان) را در ۳۰ سال گذشته مطالعه کنیم، متوجه می‌شویم که همه آن‌ها بر حقوق خودشان تاکید می‌کنند و حال سوال این است که پس تکالیف آنها چیست؟ اگر سینمای ایران در مواجه با مخاطب دچار مشکلاتی است دلیلش این است که نسبت به موضوع حق دچار سوتفاهم شده ایم.

نبوی عنوان کرد: امروز ما با سینمایی مواجه هستیم که رشد آن کاریکاتوری بوده و تولیدات هم افزایش داشته اما در این میان آسیب‌ها متوجه مخاطبان شده است.

وی یادآور شد: در سال ۷۵ با جمعیت ۶۰ میلیونی نزدیک به ۵۳ میلیون بلیت سینما پاره شد، در سال ۸۱ تعداد بلیت‌ها به ۱۷ میلیون و در سال ۸۳ این عدد به ۱۳ میلیون رسید و امروز که جمعیت ایران از مرز ۸۰ میلیون عبور کرده است تا رسیدن به تعداد بلیت پاره شده در سال ۷۵ فاصله زیادی داریم، یعنی مخاطب به شکل شگفت‌انگیزی نسبت به سینما رفتن روی گردان شده است.

وی با بیان اینکه بخش عمده ای از بودجه تولیدات سینما از منابع عمومی تامین می‌شود و به همین دلیل مردم دارای حق هستند، گفت: یکی از مهمترین حقوقی که در سینمای ایران نادیده گرفته شده تنوع ژانر است. در مجموع سه حق برای مخاطبان وجود دارد. ابتدا اینکه فیلم‌ها باید ارزش افزوده اقتصادی داشته باشند یعنی در نمایش عمومی پول مردم بازگردانده شود و دیگر اینکه فیلم‌ها ارزش افزوده فرهنگی هنری داشته باشند دیگر اینکه فیلم باید به اخلاق جامعه کمک کند. در این سه حوزه فیلم‌هایی که تولید می‌شوند به حقوق مردم تجاوز می‌کنند.

این استاد دانشگاه مطرح کرد: متاسفانه چند سال است اکثر آثار اجتماعی ما زندگی را تراژیک روایت می‌کنند. روایت تراژیک زندگی به سینما و مخاطبان سینما ضربه می‌زند و موجب می‌شود تا مردم به سینما نروند.

نبوی ادامه داد: امروز ژانر کمدی نداریم و با این کار در واقع به حقوق مخاطب تعدی می‌کنیم. فیلم باید بخشی از بهداشت روان را متکفل شود و مدیریت بخش دولتی و خصوصی باید در این مورد دغدغه داشته باشند. متاسفانه یکی از عادات فرهنگی همه ما در حوزه دولتی و خصوصی و اصناف این است که پیرو می‌خواهیم.

در این نشست احمد ضابطی جهرمی دبیر دومین جایزه پژوهش سال سینمای ایران، ابراهیم غلامپور مدیر اجرایی جایزه پژوهش سال، خسرو دهقان عضو شورای سیاستگذاری جایزه، دانشجویان و استادان دانشکده سینما تئاتر نیز حضور داشتند.