سفیدی امروز مطبوعاتمان از اعتراض نیست!

اوج قدرت مطبوعات در کشورمان به پیشینه‌ی فعالیت مشروطه‌خواهانه‌ی فرخی یزدی برمی‌گردد که توانست با قلم خود انقلابی عظیم برپا کند .

البته اکنون نیز «فرخی‌ یزدی‌«هایی که برای نوشتن آموزش دیده و پرورش یافته‌اند، در کشورمان وجود دارند ولی در حالی که دیگر خبری از دوران خفقان عضدالدوله‌ای که دهان فرخی‌ها را می‌دوخت وجود ندارد، قلم‌ها کمتر به روی کاغذ می‌‌لغزند.

هر چند خوشبختانه با گذشت زمان دغدغه‌های مطبوعاتی‌ها در جامعه کمتر شده‌ ولی متاسفانه دیگر رقابت هدفمندی که روزگاری به آزادی و مشروطه ختم می‌شد، در مطبوعات ما جایگاهی ندارد.

یزد افراد توانمندی را در پیشینه‌ی مطبوعاتی خود داشته که منقب و محقق دغدغه‌های مردمانشان بوده‌اند و علی‌رغم این که هنوز هم قلم‌های قدرتمندی را در این حوزه دارد اما سفیدی مطبوعات یزد دیگر مانند دوران فرخی یزدی از اعتراض برای رفع مشکل مردم نیست و این روزها قلم‌ها با وجود آزادی‌بیان و مسئولانی پاسخگو در جامعه، انگیزه‌ای برای نوشتن ندارند !

پیشینه‌ی شگرف مطبوعات یزد در کشور

«حسین مسرت» پژوهشگر فرهنگی راجع به پیشینه‌ی مطبوعات ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، از تهران به عنوان شاهد اصلی تاریخ مطبوعات ایران یاد می‌کند و می‌گوید: روزنامه و مطبوعات از زمانی که دستگاه چاپ و فن روزنامه‌نگاری از کشورهای اروپایی وارد ایران شد، معنا گرفت و این دوران تقریباً همزمان با شکل‌گیری  جنبش‌های سیاسی عصر مشروطه بود.

وی انتشار بیش از 20 روزنامه در یزد به طور همزمان در عصر مشروطه را یکی از شگفتی‌های پیشینه‌ی مطبوعات کشور می‌داند و می‌گوید: یزد از سال 1325 تا 1332 دارای روزنامه بود ولی پس از کودتای 28 مرداد، عمدتاً شاهد انتشار و توزیع هفته‌نامه‌ها و نشریات در یزد هستیم.

این پژوهشگر یزدی از «محمدصادق سفینه» به عنوان اولین نویسنده و روزنامه‌نگار یزدی یاد می‌کند و می‌گوید: اوج انقلاب مشروطه با ابزار و سلاحی مکتوب به نام روزنامه به وقوع پیوست و نخستین روزنامه به قلم «محمد صادق سفینه» نویسنده یزدی در نشریه سفیه نجات در سال 1301 منتشر شد. البته همزمان دو هفته نامه شیرکوه نیز به قلم وی منتشر می‌شد که در سال 1321 توقیف شدند .

وی مهمترین نشریه آن زمان را نشریه سیاسی «طوفان» به قلم فرخی یزدی می‌خواند که بیش از 15 بار از سوی دولت وقت توقیف شد .

مسرت ادامه داد: هفته‌نامه ملک به سردبیری «اکبر ملک» یکی از با سابقه‌ترین هفته نامه‌های فعلی یزد است به طوری که از سال 1329 تاکنون در حال انتشار است.

وی با اشاره به این که مطبوعات پیوند محکمی با تاریخ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و انعکاس تاثیرات آن در جامعه خورده است، تصریح می‌کند: صنعت چاپ در سمرقند ایران، برای اولین بار بیش از 1200 سال پیش در کشور گسترش یافت و پیشرفت و توسعه ابزارهای چاپ با حمایت‌های خلفای عباسی، سامانی و تیموری در قالب ایجاد شغل وقایع‌نویسی و خبرنویسی در دربار و ادارات دولتی، استان‌ها و فرمانداری‌ها نمود پیدا کرد .

این پژوهشگر فرهنگ عامه در مورد ورود اولین ماشین چاپ به کشور نیز می‌گوید: قبل از روی کار آمدن دوره قاجار یعنی در سال 1016،  اولین ماشین چاپ وارد اصفهان و در جلفای این شهر نصب شد که توجه به صنعت چاپ و مطبوعات را افزایش داد و منجر به قلم زدن یزدی‌ها در این مسیر نیز شد .

حال کنونی مطبوعات یزد خوب نیست

علی‌رغم تمامی این اوصاف پیرامون پیشینه‌ی غنی مطبوعات یزد «علی‌محمد میرحسینی» مدیر عامل خانه مطبوعات یزد حال کنونی مطبوعات یزد را خوب نمی‌داند و در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: نشریات به دلیل مشکلاتی مانند گرانی کاغذ و هزینه‌های بالای چاپ و انتشار، وضعیت خوبی ندارند که این قاعده در تمام کشور وجود دارد و یزد از آن مستثنی نیست .

وی اضافه می‌کند: رسانه‌های مجازی یزد نیز به تبع کشور با روی کارآمدن شهروند خبرنگار با سیل بزرگی از اطلاعات و داده‌ها روبرو شدند که فعالیت آن‌ها را تحت الشعاع قرار داده و هر چند این مطلب پدیده ای میمون و مبارک است اما آفت‌های این فضا را نیز باید در نظر گرفت.

این مسئول با بیان این که انتقاد را همیشه باید از خود شروع کرد و عیوب کار را در آیینه‌ی خود دید، تصریح می‌کند: بعضی از رسانه‌های استان ضعیف هستند و یکی از این عوامل عدم وجود قوانین محکمی برای صدور مجوز به متقاضیان رسانه است به نحوی که در حال حاضر با انبوهی از  مجوزهای صادر شده و بدون در نظر گرفتن تجربه و دانش رسانه‌ای متقاضی، مواجه هستیم .

وی هتاکی، فحاشی، تهمت و بازی با آبروی مردم را نتیجه بی‌اخلاقی و بداخلاقی برخی از رسانه‌های سوء که موکداً خود را نیز به عنوان رسانه مطرح می‌کنند، عنوان و اظهار می‌کند: همه این عوامل متاثر از هرج و مرج وارد شده به شبکه‌های مجازی بدون ترسیم هیچ‌گونه ساز و کاری از سوی مراجع ذی‌صلاح است که فضای جامعه را مسموم کرده است .

میرحسینی نظام‌مند کردن رسانه‌ها را نیازمند ساز و کارهایی جدید می‌داند و می‌گوید: تنها در این صورت می‌توان از هرج و مرج در بخش رسانه‌ها ممانعت کرد.

وی توجه مدیران دستگاه‌ها و نگاه علمی آنها به رسانه‌ها را لازمه‌ی فعالیت سالم آنها بیان می‌کند و می‌گوید: همان طور که صنف‌ها در صدور مجوز و نظارت کمی و کیفی دارای اختیارات و قوانین محکمی هستند، رسانه‌ها و مطبوعات نیز باید دارای ضابطه‌ای تعریف شده‌ای باشند که با جلوگیری از آنارشیسم موجود، به حیثیت رسانه‌های حرفه‌ای نیز  لطمه‌ای وارد نشود و در عین حال نیز بایدها و نبایدهای لازم برای مدیریت این بخش اعمال شود .

این مسئول برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر در خانه‌ی مطبوعات یزد به ویژه دوره‌های مرکز مطالعات رسانه تهران به تقاضای این خانه را یکی از فعالیت‌های موثر برای به‌روز کردن دانش خبرنگاران استان عنوان و تصریح می‌کند: متاسفانه استقبال کم رسانه‌ها از این دوره‌ها نیز ناشی از نبود تدابیر لازم برای ورود افراد به این حرفه است چرا که صاحب مجوز یا خبرنگار معمولی هرگز خود را ملزم به یادگیری نمی‌کند و به گمان یادگیری مجدد، از مقوله آموزش دوری می‌گزیند .

تقویت توانمندی‌ها عامل ثبات رسانه‌ها

البته «مجید جوادیان‌زاده» مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان وضعیت مطبوعات یزد را متوسط ارزیابی می‌کند و به ایسنا می‌گوید: وضعیت استان از نظر کمی و کیفی بدون در نظر گرفتن تعداد مجوزها، وضعیتی متوسط دارد اما با توجه به وجود دانشکده‌های ارتباطات و مقاطع دکترا در دانشگاه‌های استان ارتقای استانداردهای مطبوعات و افزایش میل به مصرف رسانه در استان دور از انتظار نیست.

وی با اشاره به فعالیت 175 نشریه مجوزدار در این استان، تصریح می‌کند: از این تعداد 126 مجوز متعلق به نشریات مکتوب،31 مجوز مرتبط با رسانه‌های الکترونیک برخط، 18 مجوز برای رسانه‌های غیرالکترونیک برخط و یک مجوز سرپرستی رسانه‌های کثیرالانتشار است .

این مسئول مطبوعات را یکی از رهبران افکار عمومی در جامعه عنوان و اضافه می کند: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یک ارگان حمایتی در بخش مطبوعات در راستای پررنگ‌تر کردن و جدی‌کردن نقش مطبوعات در جامعه می‌کوشد تا با این اقدام، زمینه پیشنهادات آینده‌سازانه توسط این قشر فراهم شود .

وی ارتقای سطح رسانه و ایجاد رقابت سازنده بین رسانه‌های مختلف را ارتقای سرمایه‌های اجتماعی می‌داند و می‌گوید: در همین راستا نیز چهارمین جشنواره مطبوعات منطقه‌ای بین یزد، فارس، کرمان و جنوب کرمان در راستای تبادل تجربیات داخلی و خارجی استان با محوریت خانه مطبوعات به عنوان بخش صنفی این حوزه برگزار می‌شود .

وی همکاری چندین دستگاه فرهنگی و بررسی چالش‌ها و دغدغه‌های این دستگاه‌ها را عامل تعیین‌کننده‌ی موضوعات این جشنواره مطرح می‌کند و ادامه می‌دهد: با گسترش رسانه‌های اجتماعی، استانداردها و اشکال خبر‌رسانی‌ها تغییر کرده و رسانه‌هایی کاملاً غیررسمی بدون در نظر گرفتن صحت و سقم مطالب در حال فعالیت هستند که البته از نظر تولید محتوا با دیگر رسانه‌ها قابل سنجش نیستند .

این مسئول ارتقای سواد رسانه‌ای و دانش عمومی جامعه را لازمه تمایز رسانه‌های غیر‌رسمی از سایرین عنوان می‌کند و می‌گوید: رژیم رسانه‌ای مناسب شامل آموزش، گسترش اطلاعات و بروز رسانی رسانه‌ها نه تنها منجر به جلوگیری از چاقی آن‌ها بلکه مانع بروز عوارضی مانند انفجار اطلاعات، پرخوری، تعمدی نوشتن و متورم شدن خواهد شد .

این مسئول در پایان ارتقای سطح مطبوعات و رسانه‌ها را لازمه ثبات آن‌ها می‌داند و تاکید می‌کند: رسانه‌ها باید با تقویت توانمندی‌هایی مانند قابلیت سفید‌خوانی بین خطوط که مهارت زیادی را نیز می‌طلبد و همچنین پردازش صحیح اطلاعات، خود را به ثبات برسانند.