سازه‌ی آبی که سیل را از گلستان می‌توانست دور کند

ابراهیم کریمی با اشاره به استقرار نیروهای یگان حفاظت استان گلستان در مسیر دیوار گرگان، از در دست احداث بودن کانال «رهبری» توسط سپاه با هدف هدایت آب به سمت دریا خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: براساس هماهنگی‌های انجام شده مسیر کانالی که در حال احداث است از زیر دیوار عبور نمی‌کند و این یعنی خوشبختانه آسیبی متوجه دیوار نیست.

دیوار گرگان را برای کنترل سیلاب ساخته بودند

جبرئیل نوکنده - سرپرست پژوهش‌های باستان شناسی دیوار بزرگ گرگان - به ایسنا می‌گوید: دیوار گرگان به موازات «گرگان رود» قرار دارد، آن در بخش غربی تقریباً هم‌سطح زمین است، بنابراین سازه‌ی دیوار از نظر ارتفاعی برجستگی چندانی ندارد.

او با اشاره به این‌که سازه‌ی دیوار تاریخی گرگان متعلق به دوره ساسانی است و خندقی به عرض ۳۰ متر داشته است، ادامه می‌دهد: از سوی دیگر تمام محوطه‌ها در دوره ساسانی همگی دارای خندق بوده‌اند.

این باستان‌شناس دیوار بزرگ گرگان را سامانه‌ی مهندسی آب معرفی می‌کند که برای کنترل سیلاب و پیشروی شوره‌زار طراحی شده بود و می‌افزاید: این کارکرد، علاوه بر کارکرد نظامی دیوار بوده است.

وی با اشاره به اینکه دیوار در برخی نقاط از بستر رودخانه عبور داده شده، اظهار می‌کند: سازه‌ی دیوار در منطقه گمیشان نیز زیر زمین است و تقریباً هیچ سازه‌ی آجری قابل رؤیت در سطح وجود ندارد.

به گفته‌ی این باستان‌شناس، در جلگه گرگان قلعه شهرهایی وجود داشته که هیچ کدام در سیلاب قربانی نمی‌گرفتند، چون آن‌ها دارای کانال‌های اصلی و فرعی و خندق بودند که مانع ورود آب می‌شدند.

او همچنین از وجود یک کانال آبی دوره ساسانی در شمال آق قلا خبر می‌دهد که به سمت قیزلر قلعه می‌رفته است.

۴۰ کیلومتر از دیوار گرگان زیر آب است

حمید عمرانی - مدیر پایگاه میراث تاریخی دیوار گرگان - نیز به ایسنا توضیح می‌دهد: اگر دیوار گرگان در بلندمدت زیر آب باشد، روی سازه‌ی معماری آن تأثیر می‌گذارد اما خوشبختانه تا کنون بیشتر، خندقِ کنار دیوار پر آب شده و تأثیری روی خندق نداشته است.

وی با اشاره به آثاری مانند کوره آجرپزی و بخش‌های دیگری که در وسط دیوار قرار می‌گیرد، قطعاً اگر در بلند مدت زیر آب باشند، روی سازه‌ی آن‌ها تأثیرگذار خواهد بود، می‌گوید: از سوی دیگر در بخش قلعه‌های منطقه، چون در سطح بالاتری هستند، این ساختارها کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند اما دیوار در ناحیه شرقی و در ناحیه پایین دست‌تر است که خود به خود در معرض جریان آب قرار دارند و در بلند مدت تأثیر خود را می‌گذارند.

او با بیان این‌که از ساحل گمیشان تا نزدیکی‌های آق قلا حدود ۴۰ کیلومتر از دیوار در آب قرار دارد، ادامه می‌دهد: اما از گنبد کابوس نسبت به منطقه‌ی گلستان یک تا دریای خزر حدود ۷۰ – ۸۰ کیلومتر از دیوار نیز تحت تأثیر آب قرار گرفته است. همچنین از گنبد کاوس تا آق قلا بیشتر در بخش خندق و دیوار و قلعه‌ها با معضل آب رو به رو هستیم.

وی با اشاره به این‌که برخی ساختارهای کارگاه کاوش دیوار گرگان در این مسیر تخریب شده‌اند، بیان می‌کند: برای نجات‌بخشی، ساماندهی و حفاظت آن به حدود دو میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.

۳۸ میلیارد تومان اعتبار برای آسیب‌های سیل به گلستان

کریمی - مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان-، اما درباره‌ی وضعیت دیگر آثار تاریخی استان گلستان، به دنبال سیل رخ داده می‌گوید: مجموعه خسارت‌هایی که به بخش آثار تاریخی و ابنیه‌ها وارد شده، نیازمند ۳۸ میلیارد تومان اعتبار است، اما خوشبختانه هیچ تخریبی در حوزه آثار میراثی نداشته‌ایم.

او شانسِ بُرد مسئولان میراث فرهنگی استان گلستان برای حفاظت از بناهای تاریخی خود را به این دلیل می‌داند که قبل از آغاز بارندگی‌های سیل‌آسا پیش‌بینی‌ها در این زمینه انجام شده و هواشناسی و ستاد بحران در این زمینه هشدار داده بودند، بنابراین این آمادگی را داشتیم که یگان حفاظت و مدیران شهرستان با هماهنگی فرمانداران و نیروهای محلی تمام تمرکز خود را بر این بگذارند تا جلوی خسارت‌های احتمالی را بگیرند.

وی با اشاره به قرارگرفتن شهر «برج قابوس» در شهر گنبد کابوس و «پل آق‌قلا» در شهر در مرکز ثقل سیل، ادامه می‌دهد: حتی خوشبختانه تخریبی متوجه این دو اثر نشده است. هر چند آسیب‌هایی متوجه این اثر شده است که اولین فرصت امیدواریم کار مرمت آن‌ها انجام شود.

او تاکید می‌کند: هر چند بافت تاریخی گرگان و بافت گمیشان نیز در مرکز ثقل سیل قرار داشتند، اما از هر نوع تخریب جلوگیری کردیم. فقط بخش‌هایی از یک بنای تاریخی در گمیشان و یک بنا در گرگان تخریب شدند.

به گفته‌ی وی؛ علاوه بر آسیب دیدن مسیر دسترسی به گورستان خالدنبی، راه دسترسی به مجموعه خالدنبی کلاله نیز تخریب شده بود که این مسیر اکنون مرمت شده است.

کریمی این پیشگیری از تخریب‌ها را متوجه موزه‌های استان نیز می‌داند و ادامه می‌دهد: در بخش‌هایی به دلیل شدت بارندگی‌ها به بنای چند موزه آسیب‌هایی وارد شده بود، اما خوشبختانه به هیچ کدام از آثار و اشیای موزه‌ها آسیبی وارد نشد.

مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان، همچنین از انتقال آثار موزه «گمیشان» به طبقات بالاتر این موزه خبر می‌دهد و می‌گوید: کیسه‌های شن نیز توسط یگان حفاظت به صورت حصار دور تا دور موزه قرار گرفت.

انتهای پیام