سازهایی که با یاد شجریان به نمایش درآمدند

، مدیرعامل خانه موسیقی در این مراسم که عصر روز دوشنبه (۲۱ آبان ماه) برگزار شد، گفت: بر هیچ کس پوشیده نیست که موسیقی بدون ساز نمی‌تواند تبلور داشته باشد و کسانی که سازها را می‌سازند باید هنرمندانی باشند که هوش موسیقیایی دارند و زیباشناسی صوت را بدانند تا سازی ساخته و دست هنرمند نوازنده‌ای قرار بگیرد و به وسیله آن با مخاطبش حرف بزند.

حمیدرضا نوربخش بیان کرد: جا دارد از استاد فخر ایران محمدرضا شجریان یاد کنم که دو نمایشگاه در این زمینه به همت او برگزار شد و با دو نمایشگاهی که از سوی کانون ساز برگزار شده است در کل شاهد چهارمین نمایشگاه ساز هستیم.

ارتباط با سازنده ساز در داخل و خارج از کشور معضل است

او اضافه کرد: در سفرهای مختلفی که به شهرهای دیگر داریم با سازندگان سازها آشنا می‌شویم و مهمتر آن است که از این استعدادها و ظرفیت‌ها استفاده کنیم، امیدوارم این نمایشگاه‌ها تداوم پیدا کند. ما در خانه موسیقی و به وسیله کانون سازندگان ساز در تلاش هستیم سامانه جامعی را راه‌اندازی کنیم تا ظرفیت‌های مربوط به این حوزه شناخته شود.

مدیرعامل خانه موسیقی اعلام کرد: ارتباط با یک سازنده ساز در داخل و خارج از کشور یک معضل است. حتی در قیمت‌گذاری سازها نیز اجحاف‌های عجیب و غریبی صورت می‌گیرد و این موارد نیاز به توجه دارد تا پلی ارتباطی در این زمینه ایجاد شود.

اگر ساز حذف شود، موسیقی حذف می‌شود

عضو شورای عالی خانه موسیقی نیز به عنوان سخنران دیگر این مراسم، گفت: شاید اهمیت و جایگاه ساز را در موسیقی کمتر می‌دانستیم اما ساز گویای موسیقی است و اگر حذف شود موسیقی نیز حذف می‌شود و استعدادها از بین می‌رود. بنابراین یک وسیله بسیار مهم است. اهمیت این موضوع موجب شده یکی از مهمترین بخش‌ها در موسیقی سازندگان ساز باشند.

محمد سریر با بیان اینکه تحول سازها در همه دنیا قصه مفصلی دارد، افزود: همچنین در کشورهای مختلف موزه‌های متفاوتی در این حوزه وجود دارد. موسیقی ملی ما زبان قدیم و کهنی دارد که کم و بیش می‌تواند به همان زبان صحبت کند. ما شاهد تحولات بسیاری در حوزه موسیقی هستیم و سازها با شرایطی که داشته‌اند متحول شده‌اند. در کشورهای دیگر به جز نمایش ساز مسیر تحول آنها را نیز به نمایش می‌گذارد.

او افزود: سازهای زمان ما گویای منویات ما در حوزه موسیقی است. هر کدام از سازها ترتیب‌های ساختی دارند و متخصصانی که آنها را می‌سازند، عشق به این کار مهمترین انگیزه‌شان است. سازهای ایرانی امروزه کیفیت بسیار خوبی پیدا کرده‌اند تا جایی که حتی خارجی‌ها نیز از آنها استفاده می‌کنند و صداهای خوبی از آن بیرون می‌آورند. زبان موسیقی از دل ساز بیرون می‌آید. بنابراین هر چه دلنشین‌تر باشد جذاب‌تر خواهد بود و مخاطب لذت بیشتری از آن می‌برد. به همین دلیل ما نیاز به چنین برنامه‌ها و نمایشگاه‌هایی داریم که امیدوارم هر سال تداوم داشته باشد.

یکی دیگر از برنامه‌های مراسم افتتاح دومین نمایشگاه سازخانه پخش ویدئویی از نمایشگاه دوره‌های قبلی سازهای استاد شجریان بود.

سازها بیان‌کننده و همراه‌کننده آواز هستند

جهانگیر نصر اشرفی به عنوان سخنران دیگر این مراسم اعلام کرد: تغییر ساختار سازها مسئله اساسی در شناخت موسیقی اقوام و ردیفی هستند و در این حوزه کارهای کمی انجام شده است. یک بحث مربوط به این می‌شود که برخی از مقام‌داران قدیم چندان به ساز و تحول آن نپرداخته‌اند. به همین دلیل این مساله نیاز به بحث‌های تخصصی دارد اما همه سازها در ۵۰ سال اخیر در حوزه موسیقی و ردیفی دچار تغییرات اساسی شدند و این تغییرات آنقدر خرد خرد انجام شده که ما به موضوع آن پی نبرده‌ایم.

این پژوهشگر موسیقی با اشاره به ساز تنبور، گفت: می‌دانیم که این ساز در بسیاری از نقاط ایران به جز نقاطی که به زبان پهلوی آشنا هستند به دو تار شهرت پیدا کرده است که تغییر و تحول این نام جای بحث و گفت‌وگو دارد. وقتی به سازهای قدیم مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که کاسه تنبورها در بسیاری از نقاط به اندازه دو مشت بوده است.

او با اشاره به کاسه ساز شاه غلام که در کردستان زندگی می‌کرده است، گفت: به اتفاق استاد درویشی از این ساز دیدن کردیم. کاسه آن در ابعاد یک کاسه کمانچه بود اما امروز می‌بینیم سلیقه‌ها در بزرگ شدن کاسه‌های ساز شروع شده و به نقاط دیگر نیز سرایت کرده است. به همین دلیل کیفیت صوتی قدیم را ندارد. اساسا ساز بیان کننده رپرتوار آواز نبوده است.

نصر اشرفی در بخش دیگری از صحبت‌هایش اظهار کرد: سازها بیان کننده و همراه کننده آواز هستند. ساز تنبور به عنوان اصلی‌ترین ساز اقوام ایرانی نیز در زمانی پنج تار، شش سیم و در مقطعی چهار سیم شده است. بخشی از این تغییر و تحول توسط سازنده معروفی به نام استاد نریمان صورت گرفته، او اولین سفارشات بزرگ شدن کاسه ساز را از آشیق‌های ترک گرفته است. زیرا آنها معتقد بودند حجم این ساز بیانگر موقعیت فعلی حال حاضر نیست. بنابراین استاد نریمان به عنوان مشهورترین سازنده، کاسه ساز قوپوز را بزرگ کرد. کاسه این ساز در حال حاضر به هیچ وجه در مقایسه با کاسه سازهای ۵۰ سال گذشته نیست.

این پژوهشگر در بخش دیگری از صحبت‌هایش اعلام کرد: از دوره صفویه که ساز ممنوع شد، خنیاگران بومی بدون ساز اجرا می‌کردند. در واقع ساز حذف شد اما ضربه‌ای به موسیقی نخورد. سازها در موسیقی قومی همراه کننده آواز بودند و فضای موسیقی را ایجاد می‌کردند. البته این موضوع در موسیقی ملی متفاوت است. همچنین سازهای زهی، زخمه‌ای و ملی در ۵۰ سال اخیر رفته رفته بزرگ شده و تنبورهای فعلی با کاسه‌هایی که می‌بینیم با فرهنگ موسیقیایی ما همخوان نیست.

داریوش النجری ـ دبیر این نمایشگاه ـ نیز به عنوان سخنران دیگر این مراسم بیان کرد: مهمترین هدف از چنین نمایشگاهی در کنار هم قرار گرفتن سازنده‌های ساز و استفاده از تجربه و عواطف یکدیگر آنهاست تا زحماتی که تاکنون کشیده شده در معرض نمایش قرار بگیرد. امیدوارم در سال‌های آینده بتوانیم با استفاده از این تجربه‌ها برای آینده نه چندان دور و نمایشگاه‌های خارجی استفاده کنیم.

مراسم افتتاح دومین نمایشگاه سازخانه با اجرای گروه موسیقی تکمیل و این نمایشگاه در سالن استاد ممیز خانه هنرمندان افتتاح شد. علاقمندان برای بازدید از این نمایشگاه می‌توانند تا ۲۵ آبان ماه به خانه هنرمندان مراجعه کنند.

انتهای پیام