زیلو از نابودی نجات پیدا کرد اما...

سعید اشتری، یکی از فعالان عرصه زیلوبافی در میبد که تلاش‌های زیادی نیز برای احیای این هنرصنعت انجام داده است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره اقداماتش در این حوزه می‌گوید: برای اولین بار در سال ۸۲ و با پیام امام جمعه شهرستان که برای احیا و راه‌اندازی این هنرصنعت تأکید داشتند، اولین کارگاه زیلو در میبد را راه‌اندازی کردم زیرا با وفات هنرمندان زیلوباف شاهد افول این هنر فاقد گذشته‌ی مکتوب بودیم.

وی اضافه می‌کند: البته اولین گام در این رابطه انتقال و آموزش این هنر که عمدتاً یک کار مردانه محسوب می‌شود، به نسل جدید بود لذا در این مورد زمینه‌ای فراهم شد تا بانوان نیز به این عرصه روی آورند که مورد استقبال خوبی قرار گرفت و با استقبال بانوان توانستیم از این کارگاه به نحو احسن استفاده ببریم.

وی اظهار می‌کند: هدف از ایجاد کارگاه مذکور تنها تولید زیلو نبود بلکه برنامه‌های فرهنگی مهمی در حوزه زیلو در این کارگاه صورت گرفت به طوری که جمع‌آوری نقوش برای اولین بار در این کارگاه صورت گرفت و برای زیلو، نقشه تهیه کردیم و این در حالی بود که تا قبل از این، زیلوبافی هیچ نقشه‌ای نداشت و به صورت ذهنی بافته می‌شد و اگر کسی می‌خواست بافت یک گل یا نقشی را یاد بگیرد باید حتماً آن را آموزش می‌دید.

اولین بار کتاب نقش و نگاره‌های زیلو به چاپ رسید

اشتری تاکید می‌کند: اولین بار کتاب نقش و نگاره‌های زیلو به چاپ رسید که با چاپ کتاب، آموزش بسیار تسهیل شد چرا که با این اقدام همه گل‌ها و نگاره‌ها دارای نقشه و هویت شدند.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین کارهای بزرگ در حوزه زیلو، استانداردسازی این هنر صنعت بود، خاطرنشان می‌کند: البته در این رابطه با معضلات و مشکلاتی مانند بیمه زیلوبافان مواجه بودیم چرا که تأمین اجتماعی تنها با مدرک فنی و حرفه‌ای حاضر به بیمه کردن زیلوباف بود و زیلوبافی به عنوان یک شغل تعریف نشده بود.

بسیاری از زیلوبافان میبد فاقد بیمه هستند

وی ادامه می‌دهد: با تلاش‌های مستمر در سال ۸۷، زیلو به عنوان یک شغل تعریف شد و ضمن استانداردسازی این رشته، در سایت استاندارد به عنوان یک شغل مطرح شد و توانستم پنج نفر از نیروهای کارگاه خود را بیمه زیلوبافی کنم.

به گفته‌ی وی، البته در حال حاضر بسیاری از زیلوبافان میبد فاقد بیمه هستند و همین موضوع باعث شده تا جوانان به از بافت زیلو و فعالیت در این عرصه روی‌گردان شوند و به سمت صنعت سوق یابند.

این فعال هنرصنعت زیلوبافی در میبد با اشاره به اینکه تولیدات زیلو باید با پیشرفت زمان پیش رود، بیان می‌کند: یکی دیگر از اقدامات مهمی که در حوزه زیلو در کارگاه نگاره صورت گرفت، تغییر کاربری زیلو و متنوع‌سازی تولید آن بود زیرا زیلوهای بزرگ خریدار چندانی نداشت و مورد استفاده قرار نمی‌گرفت بنابراین تولید را به سمت تولید سجاده، روکش صندلی، تابلو فرش و کناره با استفاده از زیلو حرکت کردیم که مورد استقبال بی‌نظیر استان‌های دیگر هم قرار گرفت.

اشتری، ثبت جغرافیایی زیلو را یکی دیگر از اقدامات مهم در حوزه زیلو عنوان و اضافه می‌کند: هنرصنعت زیلوی میبد یکی از آثاری است که به ثبت جغرافیایی رسیده و این نشان می‌دهد که زیلو، یک هنر منحصر به فرد در این خطه است و هر زمان در هر و شهر و مکانی دیگر اگر بخواهند در زیلو تغییراتی ایجاد شود باید با هماهنگی و نظر مهد این هنر یعنی میبد صورت بگیرد.

این هنرمند میبدی می‌گوید: اکنون که زیلوی میبد به ثبت جهانی رسیده، پایان کار نیست بلکه آغاز راهی سخت و دشوار است و مسئولان باید این هنر صنعت را در اولویت قرار دهند و آن را به شدت حمایت کنند زیرا اگر حمایت در این حوزه صورت نگیرد، زیلوی میبد دوباره دچار رکود خواهد شد.

وی حمایت دولت و سرمایه‌گذاری در این حوزه را مهم می‌داند و می‌گوید: با تحریم‌ها و شرایط اقتصادی نابسامان امروز بازار، اگر دولت به مواد اولیه این هنر یارانه بدهد تا حدی هزینه‌های تولید آن را متعادل نگه خواهد داشت و رونق بیشتری به بازار می‌دهد.

اشتری، یکی از مشکلات تولید زیلو در کشور را ناشناخته بودن آن برای مردم ذکر می‌کند و می‌گوید: اگر بتوان با بازاریابی و تبلیغات گسترده آن را به دنیا شناساند، می‌توان به این هنر صنعت رونق بخشید و از این طریق هنرمندان میبدی را مورد حمایت بیشتر قرار داد.

سید مصطفی فاطمی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد پیش از ثبت جهانی شهرستان میبد به عنوان شهر جهانی زیلو خبر داده و گفته بود.

وی درباره ثبت جهانی زیلو اظهار کرده، دوشنبه پنجم آذرماه ۹۷ بر اساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی، بعد از بررسی‌های انجام گرفته، شهر میبد به عنوان شهر جهانی زیلو معرفی شد. بعد از حضور ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی در شهرستان میبد و بازدید از ظرفیت‌های این شهرستان در زمینه زیلو، شهرستان به عنوان شهر جهانی زیلو انتخاب شد.

رئیس شورای آسیا و اقیانوسیه صنایع دستی از کشور کویت که به عنوان یکی از ارزیابان ثبت جهانی زیلوی میبد به این شهر سفر کرده، معتقد است که این هنر صنعت قدیمی درخور جهانی شدن است.

"غدا هیجاوی قدومی" در جریان سفر خود به میبد و بازدید از چند کارگاه زیلو بافی این شهر که با هدف بررسی امکان ثبت جهانی این هنرصنعت در حال انجام است، گفته، براساس اطلاعات داده شده و بازدیدی که انجام دادیم، دریافتیم که زیلو یک صنعت فراگیر در شهرستان میبد است که همه اعضای یک خانواده به نوعی با آن درگیر هستند و از مشاغل اصلی ساکنان این شهر بوده است.

وی با اشاره به بازدیدش از شرکت تعاونی زیلوبافان این شهر، اظهار کرده، در جریان این بازدیدها از نزدیک با تمام مراحل زیلوبافی آشنا و متوجه شدیم که از صفر تا صد فرآیند بافت زیلو در داخل خود شهر میبد انجام می‏‌شود.

این ارزیاب یونسکو با بیان اینکه بانوان این شهر نیز به امر زیلوبافی مشغول هستند و در این امر مشارکت دارند را یک برگ برنده برای شهر میبد خواند، خاطرنشان کرده، اهمیت دادن به صنعت زیلو و معرفی آن به بازارهای جهانی پسندیده و عالی است و زیلوی میبد به آن دست پیدا کرده است.

رئیس شورای آسیا و اقیانوسیه صنایع‏ دستی در مورد نتایج ارزیابی خود از زیلوی میبد تاکنون، اظهار کرده، تصمیم گیری در مورد این موضوع هنوز زود است اما با توجه به شواهد و بر اساس مدارک و اسناد ارسالی، این هنر صنعت در خور جهانی شدن است اما باید صبر کرد تا نتیجه اجمالی در این مورد اعلام شود.

رسول مشتاقیان، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان میبد نیز از صنعت زیلوبافی به عنوان شاخص‌ترین صنایع دستی میبد نام برده و گفته، زیلوبافی نشانه ساده‌زیستی مردمان روستایی در مناطق گرم و کویری است که از زیبایی‌های خاص خود برخوردار است. این دست‌بافته از نقوش ساده بهره گرفته تا به عنوان مناسب‌ترین زیرانداز در مساجد و مکان‌های زیارتی استفاده شود.

مشتاقیان، خواستگاه زیلوبافی را اولین بار شهرستان میبد و محله «بشنیغان» معرفی کرد و گفت: قدیمی‌ترین زیلویی که در حال حاضر در ایران موجود است، قطعه‌ای مربوط به سال ۸۰۸ هجری قمری است که در موزه‌ی زیلوی میبد نگهداری می‌شود.

وی با اشاره به ثبت ملی زیلو و ثبت جغرافیایی آن تاکنون، تاکید کرده، البته به علت دستباف بودن و سازگاری با محیط زیست و کیفیت برتر این بافته‌ی دست بشر، زمینه‌های ثبت جهانی آن نیز مهیا شده و پرونده ثبت جهانی آن آماده و ارسال شده است.

این مسئول، میبد را از برترین شهرهای بخش صنعت زیلو معرفی کرد و گفت: در حال حاضر بالغ بر ۲۰۰ نفر در این شهرستان مشغول به بافت زیلو هستند که از این طریق امرار معاش و کسب درآمد می‌کنند.

میبد با مساحت ۸۴۵ کیلومتر مربع از شرق و شمال به شهرستان اردکان، از جنوب و غرب شهرستان صدوق (به مرکزیت اشکذر) در استان یزد محدود می‌شود.

، زیلو، یکی از کهن‌ترین فرآورده‌های دست بشر است که مردم شهر تاریخی میبد آن را از بافته‌های بومی خود می‌دانند و معتقد هستند که این بافته حاصل تفکر و خلاقیت مردمان این منطقه است.

این هنر زمانی با گوشت و پوست مردمان میبد عجین بود و آن را با جان و دل نگهداری می‌کردند اما با پیشرفت تکنولوژی و با روی کار آمدن فرش‌های ماشینی و موکت، این هنر صنعت مورد بی‌مهری قرار گرفت و می‌رفت تا کاملاً به فراموشی سپرده شود.

اما در سال‌های اخیر و به همت برخی از فعالان قدیمی این هنر صنعت بار دیگر شاهد تحولاتی در این حوزه بودیم به طوری که نه تنها این هنر صنعت قدیمی احیا شد بلکه امسال در لیست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفت.

زیلو از زمان کهن مورد علاقه و مصرف میبدی‌ها قرار داشته چرا که هم دستباف بوده و هم سازگار با محیط زیست است تا آنجا که به فرش سلامت معروف شده چرا که به خاطر مصرف پنبه به عنوان عنصر اولیه بدون پرز در بافت، سلامتی بافنده و مصرف‌کننده را به مخاطره نمی‌اندازد.

از سوی دیگر نقش و نگارهای ظریف و منحصر به فرد دارد تا آنجا که نه تنها خانه‌ها و اماکن عمومی میبد با این فرش مفروش شده بلکه مسجد ریاست جمهوری که محل نماز خواندن بسیاری از مهمانان رسمی و هیأت‌های خارجی بوده نیز با این فرش پوشیده شده؛ تمام اینها باعث شده نه تنها در میان میبدی‌ها بلکه به عنوان یکی از کهن‌ترین صنایع دستی استان یزد در میان مردمان استان‌های دیگر شهره بشود.

انتهای پیام