راهِ حفاظت از آثار تاریخی در زمان بحران، از «سپرآبی» می‌گذرد

، کمیته بین‌المللی «Blue Shield» با هدف محافظت از میراث فرهنگی جهان در برابر جنگ‌ها و بلایای طبیعی در ۱۹۹۶ در بسیاری از کشورها شکل گرفته است. از این کمیته به عنوان «صلیب سرخ فرهنگی» یاد می‌شود و نام آن برگرفته از کنوانسیون لاهه درباره حفاظت از اموال فرهنگی در رویایی‌های نظامی است.

این کمیته نمایندگانی از پنج سازمان "شورای بین‌المللی آرشیوها"، "شورای بین‌المللی موزه‌ها"، "شورای بین‌المللی محوطه‌های تاریخی"، "فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابخانه‌ای" و "شورای هماهنگی انجمن‌های آرشیوهای سمعی و بصری" را در عضویت خود دارد.

هفتم مرداد سال گذشته، «استفان شُلتس» سفیر اتریش در ایران و «کارل هابسبورگ» رئیس انجمن کمیته‌های ملی سپرآبی، در دیدار با محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی بر لزوم فعالیت‌های بین‌المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی ایران و منطقه تاکید کردند و خواستار تشکیل این کمیته در ایران و کشورهای منطقه شد تا علاوه بر گسترش روابط فرهنگی دو کشور با محوریت ایران، نقش موثرتری در حفاظت میراث فرهنگی منطقه ایفا شود.

بعد از گذشت یک سال، بالاخره سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این درخواست را عملی کرد تا با آموزشِ نیروهای کارشناس و نظامی در کشور، در مواقع بحران‌های نظامی و طبیعی بهتر بتواند از آثار تاریخی حفاظت کند.

کارل هابسبورگ - رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی - ۱۱ اردیبهشت تفاهم‌نامه‌ی همکاری با ایران را امضا کرد، تا مسؤولان میراث فرهنگی براساس قولی که دادند در طول ۶ ماه آینده کمیته ملی سپرآبی را رسماً در کشور فعال کنند.

هابسبورگ ظرفیت‌های کشور را در قالب یک الگو می‌بیند که می‌تواند در چهارچوب همکاری‌های بین‌المللیِ سپر آبی، نقشِ خیلی مهمی را در منطقه ایفا کند.

او این شرایط را به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی ایران می‌داند که در اثر همسایگی با کشورهای مختلف می‌تواند در سطح منطقه بسیار تأثیرگذار باشد و می‌گوید: علاوه بر تجربه‌ای که ایران گاهاً در درگیری‌های نظامی یا موقعیت‌های بحرانی طبیعی که متأسفانه در مقاطع مختلف با آن درگیر شده، به دست آورده است، نقشِ آن کمیته در ایران به اندازه‌ی یک آگاهی گسترده نسبت به موضوع حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی نشان داده می‌شود.

وی با بیانِ این‌که هر گامی که در ایران بردارید به نوعی با تاریخ این کشور سروکار دارید، بر اهمیت حفظِ هویت ایرانی تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: این درست نقطه‌ای است که وقتی مسؤولان یک کشور با این پدیده و مسوؤلیت‌های ناشی از آن مواجه می‌شوند و از آن اطلاعی ندارند، می‌توانند همکاری خود را راحت‌تر با سپرآبی آغاز کند.

هابسبورگ در ادامه به نتیجه یک تحقیق اشاره می‌کند که براساس آن اعلام شده که «از سال ۱۹۵۴ تا امروز نیمی از میراث تاریخی و فرهنگی بشر از بین رفته است» و بیان می‌کند: فقط درگیری نظامی نیست که باعث از بین رفتن میراث تاریخی و فرهنگی می‌شود، بلکه بحران‌های طبیعی، باران‌های اسیدی، گردشگری و ساخت‌وسازهای زیرساختی و بحران‌های دست‌ساز بشر نیز می‌توانند باعث این تخریب‌ها شوند.

او این اتفاق را یک هشدار، نشانه و علامت می‌داند برای حفظ بیشتر آن چه که میراث تاریخی و فرهنگی نامیده می‌شود.

هابسبورگ در آخرین نشست خود با مسؤولان میراث فرهنگی برای امضای تفاهم‌نامه، «"سپرآبی" را به یک دفتر ترجمه تشبیه کرده بود که دو زبان غیرقابل ترجمه دانشگاهی و نظامی را برای یکدیگر ترجمه می‌کند» او در توضیح چگونگی ایجاد این ارتباط بین این دو دستگاه با رفتارهای متفاوت، می‌گوید: پیش‌فرض ما این است که سازمان‌های مردمی به خصوص مردم‌نهاد و «NGO» از دانش کاملی نسبت به میراث فرهنگی و آثار فرهنگی کشور خود مطلع هستند، وقتی بخش مدنی این آگاهی تخصصی را دارد، وظیفه حکومتی و واحدهای نظامی نیز این است که دانش حفاظت از این میراث را یاد بگیرند و آن را در عمل استفاده کنند.

رئیس کمیته بین‌المللی سپرآبی در ادامه به تشریح موقعیت یک سرباز نظامی در نیروهای مسلح اتریش می‌پردازد و می‌گوید: مثلاً من یک کارمند نظامی نیروهای مسلح اتریش هستم، وقتی با کسانی که با سربازان بخش نظامی اتریش صحبت می‌کنم، از من سوال می‌کنند که فعالیت تو چیست؟ بنابراین وظیفه‌ی من این است که برای نظامی‌ها توضیح دهیم که نه تنها حفاظت از آثار تاریخی مانعی برای شما نیست، بلکه در بلندمدت نیز نقش مهمی برای اداره کار شما دارد و به مرور به یکی از وظایف شما تبدیل می‌شود.

وی تاکید می‌کند: اما باید این را مدنظر قرار داد با توجه به این‌که کار یک نظامی گرفتن دستور و انجام آن به صورت کامل است، اگر حفظ آثار تاریخی و فرهنگی در دستورات ارائه شده به وی نباشد، نه تنها آن وظیفه او نیست، بلکه گاهی مواقع نیز ممکن است مانع از اجرای مأموریت او باشد.

او به برگزاری دوره‌های آموزشی برای واحدهای نظامیِ بین‌المللی که عملیات‌های بین‌المللی انجام می‌دهند، اشاره می‌کند و می‌گوید: در این دوره‌ها تاکید می‌کنیم که حتماً از وجود آثار تاریخی وفرهنگی منطقه‌ای که در آن علمیاتی انجام می‌شود، آگاهی داشته باشند، این بحث برای نیروی انتظامی در ایران نیز صدق می‌کند.

وی با اشاره به این که من به عنوان مأمور اگر بخواهم کارها را در یک مجموعه فرهنگی و دینی ناآگاهانه و ناخواسته با اخلال مواجه کنم، این روی من نیز تأثیرگذار است، ادامه می‌دهد: برای این که این درک را بتوانیم ایجاد کنیم کار ما مهم است تا با کارمان بین کسانی که لباس نظامی به تن دارد و افرادی که در بخش مدنی فعالیت دارند، درک ایجاد کنیم.

او می‌گوید: در این کار مؤسسات دولتی حکومتی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، همکاری نزدیک بین دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های مردم نهاد و «NGO» ها و نیروهای نظامی و انتظامی و گمرک در این زمینه حائز اهمیت است.

کمیته بین‌المللی سپرآبی از ۲۳ سال گذشته تا امروز تاکنون در بیش از ۴۰ کشور جهان دایر شده و وظیفه آن مانند هلال‌احمر و صلیب سرخ، تلاش برای حفاظت از میراث فرهنگی در جهان است. همچنین این کمیته که یکی از شاخه‌های یونسکو محسوب می‌شود در نظر دارد با آموزش صحیح و برنامه‌ریزی مناسب به اقدامات پیشگیرانه و جلوگیری از تخریب میراث فرهنگی بپردازد، به طوری که اخیراً نیز فعالیت‌های مؤثری در جهت حفاظت از میراث فرهنگی عراق، سوریه و افغانستان داشته است. اهداف این کمیته بر این باور تشکیل شده که پیش از ایجاد بحران باید برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی اقدام شود. این کمیته را سازمان‌هایی تشکیل می‌دهند که با موزه‌ها، آرشیوها، پشتیبانی‌های صوتی و تصویری، کتابخانه‌ها و همچنین بناهای تاریخی و سایت‌ها همکاری می‌کنند. همچنین مأموریت تمام کسانی که با این کمیته همکاری می‌کنند تلاش برای حفاظت از میراث فرهنگی جهان با هماهنگ‌سازی و آماده‌سازی برای بازدید و پاسخ به شرایط اضطراری است.

انتهای پیام