دیدار با ناصر تکمیل همایون و مهشید نونهالی

به نقل از روابط عمومی موسسه خانه کتاب، مدیرعامل موسسه خانه کتاب چهارشنبه (۱۲ تیرماه) با ناصر تکمیل همایون تاریخ‌دان و جامعه‌شناس و مهشید نونهالی مترجم دیدار و گفت‌وگو کرد. 

در ابتدای این دیدار مهشید نونهالی با بیان این‌که این دیدار را به فال نیک می‌گیرم، گفت: کارگاه‌هایی دارم که در آن جلد اول کتاب مولیر را ترجمه کردیم؛ از دانشجویان رشته ادبیات فرانسه و ترجمه آزمون گرفتیم و طی چند کارگاه این کتاب را ترجمه کردیم و نشر قطره در این راه با ما همراهی و به ما اعتماد کرد. جلد دوم و سوم این کتاب هم باید منتشر شود. مترجمانی که مقداری تجربه دارند می توانند این شیوه را اجرا کنند. گاهی ترجمه‌هایی از یک اثر می‌بینیم که بسیار خنده‌دار هستند؛ درست مثل این‌که برای اولین‌بار جلو یکی از  برنامه‌های مهران مدیری هستم و نمی‌توانستم جلو خنده‌های خودم را بگیرم و می‌بینیم متاسفانه مترجم این کتاب یک استادیار دانشگاه است اما معنی و منطق جمله‌ها معلوم نیست.

او ادامه داد: کشورهای اروپایی را می‌بینم که تیراژ کتاب‌های آن‌ها بالاست اما در کشوری مانند فرانسه تعداد ناشران به ۶۰ عدد هم نمی‌رسد، چرا در کشور ما این تعداد ناشر داریم؟ نویسنده، مترجم و ناشر با ترجمه ناقص دچار مشکل می شوند. با کپی‌رایت می توان جلو تکثر آثار را گرفت اما کشور مبدا نمی‌تواند مترجم را ارزیابی کند و فرد مترجم با انتشار کتاب به سرعت آن را ترجمه می‌کند و کپی‌رایت را می‌خرد. با این کار ترجمه ناقص از کتاب منتشر می‌شود و راه برای مترجمان حرفه‌ای بسته می‌شود. 

این مترجم اظهار کرد: وقتی ممیزی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد چرا یک ممیزی کیفی هم کنار آن وجود نداشته باشد تا جلو ترجمه‌های ضعیف گرفته شود. همچنین می‌توانیم طبقه‌بندی از مترجمان داشته باشیم تا تعدادی از مترجمان اجازه نداشته باشند بعضی از کتاب‌ها را ترجمه کنند. در کارگاه ها به دانشجویان می گویم که نمی توانید اوایل هر کتابی را ترجمه کنید بلکه باید قدم به قدم جلو بروید. من خودم ترجمه رسمی را با فرهنگ آثار شروع کردم و کارم را با عنوان مترجم دو ارائه کردم و بعد از آن کارهای من ویرایش می شد. روزی آقای ابوالحسن نجفی به من گفتند اگر فارسی شما مانند فرانسه باشد مترجم خوبی می شوید چرا که معلوم است فارسی کم می خوانید. پیشینه ناخوآدگاه ترجمه در ذهن من بود و ابتدا مترجم دو و سپس مترجم یک شدم. من از مترجم دو به مترجم یک و سپس ویرایش و ویراستار تبدیل شدم. این سلسله مراتب را در فرهنگ آثار طی کردم.

در ادامه، حسینی‌پور با بیان این‌که جلوگیری از  انتشار ترجمه‌های ضعیف یکی از دغدغه‌های ما است، گفت: در حوزه ترجمه باید نقد را جدی‌تر بگیریم که البته کار سخت اما لازمی است تا هرکسی به خودش جرات ترجمه ندهد و به خودش جرات ندهد کتاب بنویسد. ما شاهد کتاب‌سازی و ترجمه‌سازی هستیم. علت زیاد شدن این پدیده این است که ما تن به نقد نمی‌دهیم و نقد را برنمی‌تابیم. جلسات نقد ما خیلی جدی نیست و بیشتر معرفی است درحالی که نقد ملزومات و لوازمی دارد.

او ادامه داد: در سال ۹۷ صدهزار عنوان کتاب توسط ۵۴۰۰ ناشر چاپ شده است. ۵۶ درصد از  این ۱۰۰ هزار عنوان کتاب توسط هشت‌ درصد ناشران تولید شده است. معتقدم زیر ۳۰۰ ناشر به صورت حرفه ای کار می کنند و جریان فکری جامعه را هدایت می کنند و مابقی ناشران فصلی یا ناشرنما هستند. 

مدیرعامل خانه کتاب بیان کرد: بخشی از ناشران ما کپی‌رایت را می‌خرند. اما در فضای فرهنگی جامعه ما چه کاری باید انجام دهیم که فضای  ترجمه فضای سالم‌تری باشد. الان اکثر قریب به اتفاق مسئولان در حوزه فرهنگ به این نتیجه رسیده ‌ند که به سمت کیفی‌سازی بروند. در موسسه خانه کتاب نیز این سیاست در حال پیگری است و مصداق آن را می‌توانیم در اصلاح آیین‌نامه اهل قلم ببینیم که به سمت کیفی‌سازی سوق پیدا کرده است.

محمدرضا اربابی رئیس انجمن صنفی مترجمان نیز  در این دیدار به خصوصیات اخلاقی نونهالی اشاره کرد و گفت: ویژگی بارز ایشان رک بودن است اما در عین حال همراه هستند. جزء افرادی هستند که در این چند سال حرف‌هایش‌ان به ما در صنف کمک کرد. بسیار کوشا و ساعی است و اهل در چشم بودن نیست. ویژگی بارز اکثر مترجمان ما همین ویژگی‌هاست. 

او افزود: در آیین‌نامه قبلی اهل قلم، برای اهل قلم بودن صرف داشتن یک کتاب کافی بود، موضوعی که من همیشه به آن نقد داشتم.  سالانه چهار تا پنج‌هزار فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته ترجمه داریم اما در آینده شغل ندارند. در دانشگاه استادان خودشان اغلب مترجم نیستند و به دانشجویان می‌گویند شما می‌توانید مترجم خوبی شوید در حالی که این دانشجویان باید بیرون از دانشگاه، دوره‌های تکمیلی طی کنند. 

اربابی گفت: یکی از راه هایی که می تواند جلوی کثرت کار ترجمه را بگیرد کپی رایت است. انجمن مترجمان برای جلوگیری از  انتشار ترجمه ناقص، با برگزاری جلسات نقد درباره آن اثر می‌تواند نتیجه آن نقد را در قالب های مختلف به نویسنده و ناشری که کپی‌رایت از سوی آن‌ها خریداری شده منتقل کند تا بداند در ایران چه فضایی حاکم است. 

رئیس انجمن صنفی مترجمان بیان کرد: بسیاری از  دانشجویانی که جذب دوره های ترجمه در دانشگاه می شوند وقتشان تلف می شود چرا که ۱۰ درصد این افراد هم جذب بازار کار نمی شوند. بنابراین نظام آموزشی ما باید اصلاح شود. تعاملی بین ناشران و مترجمان وجود ندارد. ما هرکاری کنیم در بلندمدت اثر می گذارد و در کوتاه‌مدت موثر نیست. ناشر باید خودش فیلترینگ داشته باشد و بداند با چه مترجمی کار کند. از طرف دیگر یک رتبه بندی باید بین مترجمان وجود داشته باشد تا هر مترجمی نتواند وارد بازار کار شود و  مترجمان سطحی‌بندی شوند.

اربابی گفت: آیین‌نامه اهل قلم که من در گذشته خیلی به آن معترض بودم بازنگری شد و از کمیت به سمت کیفیت رفت و اتفاق خوبی است به شرطی که تا آخر خوب اجرا شود.

در ادامه این دیدار، میرمحمدصادق، معاون فرهنگی خانه کتاب گفت: انجمن مترجمان می تواند از اعضا و محتوا دفاع کند و به کتاب‌ها هویت و هولوگرام بدهد و مشخص کند چه ترجمه ای خوب است و چه ترجمه ای مناسب نیست. با این هولوگرام، ترجمه یک کتاب تضمین می‌شود. همچنین می‌توانید در اخبار و رسانه ها اسامی کتاب های مورد تایید انجمن را اعلام کنید. کتابخانه ملی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه نمی‌توانند ورود پیدا کنند بلکه این چرخه در انجمن قابل اجراست. به عبارتی انجمن نقش بازوی فکری را اجرا کند.

مدیرعامل خانه کتاب در پایان این دیدار با اهدای لوح از تلاش‌های مهشید نونهالی قدردانی کرد و روز قلم را به او تبریک گفت. 

***

نیکنام حسینی‌پور در ادامه دیدار و گفت‌وگو با اهالی قلم با ناصر تکمیل همایون دیدار کرد. 

تکمیل همایون در این دیدار درباره وضعیت علوم اجتماعی صحبت کرد و با یادی از زنده‌یاد قانعی راد گفت: علوم اجتماعی به علوم اشتباهی تبدیل شده است. قانعی راد نسبت به مسائل روز جامعه واکنش نشان می داد. اما حرف ها و مدل هایی که امروز  ارایه می شود به درد جامعه ما نمی خورد. امام خمینی(ره) می گفتند هندسه که علوم  اسلامی و غیر اسلامی ندارد به این معنا که علم، علم است. لغت مهندسی فرهنگی لغت درستی نیست. 

او ادامه داد: اگر امروزی‌ها دانشمند باشند و در علوم اجتماعی زحمت بکشند یک پنجم دکتر غلامحسین صدیقی  هم نمی‌شوند. درحالی که باید 10 برابر جلوتر از صدیقی باشیم. من در حال حاضر درباره موضوع هویت کار می کنم با عنوان "از قدیمی‌ترین ایام تا قبل شکل‌گیری ایران باستان". گسست عجیب ایدئولوژی، اقتصادی، اقوام و امپریالیست‌ها ایجاد شده است و برای کاهش این گسست‌ها باید اهل قلم و فرهنگ تقویت شوند.

تکمیل همایون گفت: جوان‌ها اگر خوب مطالعه کنند و تاریخ بخوانند و تاریخ بدانند و اگر ما را صادق بدانند و ما صادق باشیم تجربه خود را در اختیار آن‌ها قرار دهیم تا مسیر را پیدا کنند و به جلو بروند، در این مسیر نباید دین از بین برود. صدیقی می‌گفت بنای هستی ایران بر سه پایه اخلاق، قانون و دین برقرار است. ما در تاریخ قانون و اخلاق نداشتیم و آنچه ایران را نگه داشته دین است.

نیکنام حسینی‌پور در پایان این دیدار با اهدای لوح و کتاب دوجلدی «تذکره الاولیاء» عطار نیشابوری با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی و کتاب‌های «جست و نوشت؛ پراکنده‌های کتاب‌کاوی، مجله‌پژوهی، روزنامه‌شناسی» و «اسناد مطبوعات و کتاب؛ مصوبه‌های شورای عالی معارف/فرهنگ» اثر سیدفرید قاسمی  به ناصر تکمیل همایون روز قلم را به او تبریک گفت و برایش آرزوی موفقیت و سلامتی کرد.

انتهای پیام