خاطره فرمان آرا از یک رفاقت ۴۶ ساله

اولین روز تابستان، در سایه روشن درختان، کنار حوض آبی رنگ حیاط ساختمان شماره دو خانه سینما، اهالی سینما نشسته بر صندلی‌های تاشو دور هم جمع شدند تا سالروز تولد سینماگری را جشن بگیرند که راوی جان و جهان ایرانی بود. عباس کیارستمی شنبه اول تیر سال ۹۸، هفتاد و نه ساله شد و در فقدان ۴ ساله او دوستانش به این ضیافت آمدند تا با ذکر خاطره یاد او را زنده کنند. مراسم به همت کانون کارگردانان برپا شد و سخنرانی محسن امیر یوسفی رئیس این کانون آغاز‌کننده مراسم بود. او از تجربه چشم‌ها و نگاه کیارستمی گفت: «چشم‌هایی که از پشت آن عینک دودی شاهد ظلم‌ها و بی‌اخلاقی‌های زیادی بود که شرح آن قسمتی از تاریخ مجهول سینمای ایران است؛ از آزارها و طعنه‌هایی که در دهه ۵۰ و ۶۰ به‌خاطر نگاه خاص خودش متحمل شد تا حواشی دریافت نخل طلای طعم گیلاس که به جای مراسم استقبال رسمی در فرودگاه او را مجبور به خروج ناشناس از فرودگاه کردند.» اما با وجود این همان‌طور که امیریوسفی تأکید کرد «چشم‌های کیارستمی از پشت عینک دودی‌اش جهان را روشن‌تر و زیباتر از ما می‌دید.»

سخنان کوتاه بهمن فرمان آرا به ذکر خاطره از رفاقت ۴۶ ساله‌اش با کیارستمی گره خورد؛ از جلسه‌ای که کیارستمی خط داستانی فیلم «گزارش» را مطرح کرد تا آخرین ملاقاتش در روزهای بستری در بیمارستان: «چیزی که این میان اتفاق افتاد دوستی ۴۶ ساله بین من و عباس کیارستمی بود.

هر روز ساعت هفت صبح باهم حرف می‌زدیم و اولین سؤالمان این بود «چه کار می‌کنی؟» در روزهای بستری در بیمارستان ضعیف شده بود و لیوان چای‌ در دستش می‌لرزید. آن روز هم پرسید چه کار می‌کنی؟ گفتم مشغول فیلم «حکایت دریا» هستم و می‌خواهم خودم در آن بازی کنم. از او پرسیدم تو چه کار می‌کنی؟ گفت من و «مونه» در یک روز با صد سال فاصله به دنیا آمدیم ومن روی ٢۵ اثر مونه کار کرده‌ام. آثار را که نشانم داد، در حیرت ماندم که چطور کسی که آنقدر ضعیف شده که توان گرفتن یک لیوان کمرباریک چای را ندارد آنقدر خلاق است. او به نقاشی «مونه» چیزهایی اضافه کرده بود که انگار آثار جدید خلق شده بود.

در ادامه پس از صحبت‌های منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما، جعفر پناهی با ذکر خاطره از زمان ساخت «زیر درختان زیتون»، از جای خالی نگاه کیارستمی در آموزش‌های دانشگاهی سخن گفت: «او نگاهش را تحمیل نکرد و معتقد بود که هرکس نگاه خاص خودش را دارد. در کلاس‌های درس و دانشگاه جای کیارستمی خالی است تا چگونه نگاه کردن را یاد بگیریم.» و فاطمه معتمد آریا در سخنانی کوتاه از ساخت «شیرین» یاد کرد: «با کیارستمی سال‌ها راجع به بازیگری که در شیوه کارش بازی دیده نمی‌شود، حرف زدیم و موقع ساخت فیلم «شیرین» به من گفتند که دیدی همه از بازیگران زن تک تک استفاده می‌کنند اما من از همه آنها با هم استفاده کردم.» محمدرضا دلپاک، صدابردار سینما جذاب‌ترین خصلت کیارستمی را طنزش عنوان کرد و در پایان پیام صوتی کیارستمی را مبنی بر اینکه در تنهایی، آدم بهتری است چرا که در جمع باید به منافع جمعی فکر کرد و از خلوص خود جدا شد، پخش کرد.

پس از صحبت‌های عزیزالله حاجی مشهدی (منتقد سینما) و محمدجواد حق‌شناس (عضو شورای شهر) و پیش از اعطای یکی از جوایز کیارستمی به موزه سینما، علیرضا رئیسیان (فیلمساز) با اشاره به جای خالی حضور بی‌تکرار کیارستمی، بار دیگر از کانون کارگردانان در خواست کرد مقدمات بازگشت و فیلمسازی بهرام بیضایی را فراهم کنند: «هر کدام از هنرمندانی مانند مهرجویی، بیضایی، حاتمی و کیارستمی که از سینمای ایران دور شدند، جایشان پر کردنی نیست.»