جریان شناسی سیاسی عاشورا

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم معصومی- عضو هیات مدیر انجمن علمی مهدویت حوزه و پژوهشگر منطقه آسیای میانه و قفقاز مجمع جهانی اهل بیت(ع) - در یادداشتی که به صورت اختصاصی در اختیار ایسنا قرار داده است، به جریان سیاسی و اجتماعی قیام امام حسین(ع) و علت وقوع عاشورا به صورت سلسه‌وار پرداخته است.

 در این یادداشت آمده است:

وضعیت سیاسی-اجتماعی جامعه اسلامی قبل از عاشورا

یکی از بحث‏هایی که از آغاز رحلت رسول گرامی اسلام مورد بحث مسلمانان قرار گرفت، مسئله خلافت و امامت بعد از پیامبر(ص) است. مسلمانان از همان آغاز به دو گروه تشیع و تسنن تقسیم شدند. لذا بعد از فوت پیامبر جمعی از انصار و مهاجر در سقیفه گرد هم آمده و اولین انحراف را در جامعه اسلامی ایجاد کردند و خلافت و امامت را از شخصی که در حجه الوداع (حجه البلاغ) به عنوان امام بعد از پیامبر منصوب الهی بود غصب شد، این عملکرد اولین نقطه کنار زدن اهل بیت پیامبر(ص) از امور سیاسی و اجتماعی بود لذا نتیجه این کار ۲۵ سال خانه نشینی امام علی(ع) است و عملا امویان تمامی زحماتی که پیامبر در طول ۲۳ سال کشیده بود را از بین بردند تا جایی که امام علی(ع) وقتی به حکومت رسید عنوان کردند کل اموری که پیامبر اسلام بنا کرده بود از مسیر اصلی منحرف شده است و ایشان عملا بیش از ۵ سال نتوانست خلافت کنند و در طول چند سال حکومت یکی از مهم‌ترین دغدغه ایشان عزل معاویه از استانداری شامات بود و در نهایت معاویه بر علیه حکومت مرکزی و خلیفه وقت شورید و با امام جنگید و جریان صفین به وجود آمد.

 امام علی ع در نهایت به دست یکی از منحرفین در دین (ابن ملجم مرادی از خوارجین صفین) به شهادت رسیدند. بعد از امام علی(ع)، امام حسن (ع) به خلافت رسید و ایشان نیز با معاویه مخالفت کرد و در نهایت جنگ ایشان با معاویه به یک آتش بس نه صلح کشید. بعد از اینکه امام حسن(ع) با زهر عمال معاویه به شهادت رسید امام حسین (ع) امام جامعه اسلامی شد. این دوران مصادف است با اوج قدرت معاویه و اوج خفقان جامعه اسلامی است چون معاویه تمامی رقیبان خود را از میدان خارج کرده و یکه‌تاز میدان سیاست و حکومت بود در این میان معاویه در تلاش بود که خلافت را در خاندان اموی موروثی کند و به دنبال بیعت گرفتن برای یزید به عنوان خلیفه بعد از خود بود که با مخالفت پنج نفر(حسین بن علی (ع)، عبدالله بن عمر، عبدالله بن عباس، عبدالله بن زبیر و عبدالله بن جعفر) مواجه شد و این سه شخصیت حاضر به بیعت با یزید نبودند. در این میان معاویه از دنیا رفت و عملا یزید به عنوان خلیفه جهان اسلام در قصر سبز شام خرقه خلافت بر تن کرده و بر کرسی خلافت نشست و تصمیم گرفت که از این سه نفر نیز بیعت بگیرد. در وهله اول با ترفندی توانست از عبدالله بن عمر بیعت بگیرد. همچنین امام حسین(ع) را در مدینه تحت فشار گذاشت و به فرماندار مدینه نوشت اگر حسین بن علی بیعت نکرد او را به قتل رساند و امام تأکید داشت که بیعت کردن با یزید مساوی با از بین رفتن اسلام است. همچنین عبدالله بن زبیر(البته وی سودای خلافت داشت و به قصد قربت نبود که با یزید بیعت نمی‌کرد این شخص کسی است که پدرش زبیر را بر علیه امام علی(ع) شوراند.) امام حسین(ع) و عبدالله بن زبیر به مکه کوچ کردند اما وقتی امام حسین(ع) مکه را نیز ناامن دید به دعوت کوفیان به سمت کوفه رهسپار شد و عبدالله بن زبیر که امام حسین (ع) را رقیب خود می‌دانست با رفتن امام میدان را خالی دید و شروع به یارگیری کرده و بعد از شهادت امام حسین(ع)، به بهانه خونخوانی امام در مکه قیام کرد و اعلام خلافت کرد و در زمان حجاج در سال ۷۳ در کعبه کشته شد، امام حسین (ع) نیز توسط عبیدالله بن زیاد و عمربن سعد در کربلا با لشکر کوفی‌هایی که امام را دعوت کرده بودند مواجه شد و دردناک‌ترین تراژدی تاریخ اتفاق افتاد.

با مطالعه تاریخ در می‌یابیم واقعه عاشورا یکی از دردناکترین رویداد تلخ جهان اسلام است که برای تنها یادگار پیامبراسلام(ص) اتفاق افتاد. نکته قابل توجه این است که این واقعه ۵۰ سال بعد از پیامبر اسلام(ص) در بین امت ایشان اتفاق افتاد و برخی از اصحاب پیامبر نیز هنوز در قید حیات بودند و باور داشتند که امام حسین (ع) نور دیده پیامبر(ص) بوده و روایت‌های مختلفی که از پیامبر(ص) درباره ایشان و امام حسن (ع) صادر شده است. می‌دانستند که پیامبر(ص) از این دو بزرگوار به عنوان سید شباب اهل الجنه یاد می‌کند «حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مَنْ أَحَبَّهُمَا أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَهُمَا أَبْغَضَنِی» اما جامعه اسلامی به لحاظ اخلاقی و فرهنگی به جایی رسیده است که وقتی شریفترین فرد جامعه اسلامی به شهادت می‌رسد و خاندانش به اسارت می‌رود صدایی از این امت بلند نمی‌شود و حتی به ایشان خارجی(از دین خارج شده) نیز می‌گویند چون بر علیه خلیفه قیام کرده است. نوشتار حاضر در صدد است جریان شناسی سیاسی-اجتماعی علل وقوع عاشورا را مورد بررسی قرار دهد.

انتهای پیام