تنها یک موزه فناوری اهداف ترویج علم را محقق نمی‌کند/"ترویج علم" در اسناد بالادستی بهتر دیده شود

، اکرم قدیمی امروز در این نشست که در دومین روز از جشنواره علمی – دانشجویی روز علم در خدمت صلح و توسعه در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد، موضوع ترویج علم را دارای چالش‌های بسیار و نیازمند کسب شناخت آگاهی پیرامون آن دانست و خاطر نشان کرد: چند دهه از مطرح شدن موضوع ترویج علم در ایران می‌گذرد و در این عرصه آنچه بدون تغییر باقی مانده، رویکرد یا فعالیت‌های داوطلبانه در ترویج علم است.

وی در همین زمینه ترویج علم را یکی از راهکارهای مقابله با چالش‌های حاصل از ناآگاهی عنوان کرد و ادامه داد: کاهش آلام جامعه در سایه اجرای برنامه‌های ترویج علم محقق می‌شود که این نیز خود مستلزم آموزش، همبستگی و باور به امکان بهبود جهان کنونی است.

رییس انجمن ترویج علم ایران سپس به چند تعریف از ترویج علم پرداخت و تشریح کرد: در یک تعریف ترویج علم یک پارادایم است که پیاده شدن آن در جامعه‌ای همچون ایران در گروی تحلیل نقاط ضعف و کاستی‌های آن خواهد بود.

قدیمی ادامه داد: ترویج علم که از آن تحت عنوان افزایش درک عمومی از علم، عمومی‌سازی علم و همگانی‌سازی علم نیز یاد می‌شود، همچنین می‌تواند بعنوان فعالیت در حیطه عمومی تعریف شود که نهادهای مختلفی اعم از اقتصادی، فرهنگی و مدنی در آن مشارکت دارند.

وی با اشاره به این‌که ترویج علم در دهه 90 از مفهوم صرف به فرآیند تبدیل شده است، این فرآیند را دارای سه مرحله درک علم، پذیرش و مشارکت در آن دانست و اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته اجتماعی شدن علم و مرحله‌ مشارکت عموم در آن محقق شده است.

رییس انجمن ترویج علم ایران زمان ورود دولت‌ها به عرصه ترویج علم را دهه 90 میلادی اعلام کرد و گفت: از این زمان تحول عمیقی در عرصه ترویج علم به وجود آمده است.

قدیمی، اولین گام در عرصه فوق را تقویت باور و اعتقاد عمومی به همگانی کردن علم دانست و افزود: رسانه‌ها، نخبگان، دانشگاه و مدارس از جمله نهادهایی هستند که وظیفه ترویج علم را برعهده گرفتند.

رییس انجمن ترویج علم ایران با اشاره به اشکال جدید ترویج علم در زمان کنونی از جمله فروشگاه‌ها و پارک‌های علمی، کنفرانس‌ها و موزه‌ها یادآور شد: ترویج علم در قرن 18 و 19 تنها به چاپ دستاوردهای علم و مشارکت داوطلبین این حوزه محدود می‌شد.

وی ریشه‌های ترویج علم ایران را آغاز به کار رادیو و گزارش قدم گذاشتن به ماه نسبت داد و اظهار کرد: در حال حاضر ترویج علم بیشتر مورد اقبال جامعه قرار گرفته است.

قدیمی، استمرار ترویج علم را موجب تقویت تفکر علمی و خردگرایی دانست و گفت: ترویج علم در نهایت به توسعه جوامع کمک می‌کند.

ردیف بودجه مستقلی به ترویج علم اختصاص داده نشده است

رییس انجمن ترویج علم ایران به برخی چالش‌ها در این عرصه پرداخت و توضیح داد: چالش نخست ابهام در واژه و مفهوم ترویج علم است.

وی با بیان این‌که در اسناد بالادستی کشور به شکل غیرمستقیم به ترویج علم اشاره شده است، اضافه کرد: اخیرا اشاره کوتاهی به موضوع ترویج علم تحت عنوان "مردمی‌سازی علم" در برنامه ششم توسعه آمده است که امیدواریم در اسناد بعدی بهتر به این موضوع پرداخته شود.  

قدیمی همچنین به چالش منابع اعم از مادی و حمایتی اشاره و تصریح کرد: ردیف بودجه مستقلی به ترویج علم اختصاص داده نشده است.

تنها یک موزه علم و فناوری نمی‌تواند اهداف ترویج علم را محقق کند

وی همچنین از نبود تجهیزات در جایگاه خودشان انتقاد و تاکید کرد: تنها یک موزه علم و فناوری نمی‌تواند اهداف ترویج علم را محقق کند.

رییس انجمن ترویج علم ایران با بیان این‌که مخاطبان ترویج علم تعریف نشده هستند، گستره آنها را وسیع توصیف و تاکید کرد: هر مخاطبی نیاز به برنامه جداگانه ترویج علم دارد.

قدیمی در همین زمینه ابزارهای ترویج علم در جامعه را محدود دانست و یادآور شد: رسانه‌ها نقش مهمی را در این عرصه چه عنوان ابزار و چه به عنوان نهاد بازی می‌کنند، در حالی که اثرگذاری کمتر آنها را شاهد هستیم.

قدیمی متنوع‌نبودن روش‌ها، عدم استفاده از صنعت فرهنگی (ساخت فیلم و انیمیشن)، سیستم‌های ناهمگون و فقدان حفظ ضرورت ترویج علم در میان سیاست‌گذاران را برخی دیگر از چالش‌های این عرصه برشمرد و اظهار کرد: پیاده‌سازی ترویج علم باید با توجه به محیط تاریخی صورت گیرد، این در حالی است که معمولا در محیط‌های غیرمدرن با چالش سخت‌باوری در خصوص پذیرش فرهنگ علمی روبه‌رو هستیم.

انتقاد از تفکیک نشدن الگوی آموزش در مدارس و مشغله دائمی دانش‌آموزان

رییس انجمن ترویج علم ایران ذیل چالش سیستم‌های ناهمگون از عدم تفکیک الگوی آموزش در مدارس و مشغله دائمی دانش‌آموزان انتقاد کرد و گفت: همچنین باید توجه داشت که در این عرصه با جزیره‌ای بودن فعالیت‌ها و کمبود بودجه مواجه هستیم که در این زمینه باید هم‌افزایی و شبکه‌سازی صورت گیرد.

وی در پایان درک از ماهیت، هدف، توانایی و محدودیت‌های ترویج علم را ضروری دانست و خاطر نشان کرد: ترویج علم رویکرد علمی، اجرایی، آموزشی، پژوهشی و نظارتی بوده و چنانچه یکی از این موارد را نداشته باشد، تنها یک فرآیند اجرایی است که تحقق اهداف آن ممکن نخواهد بود.

انتهای پیام