تلویزیون می‌تواند مهران مدیری را محدود کند؟

پس از قطع سرویس‌های ارزش افزوده به عنوان منابع مسئله‌ساز کسب درآمد از جیب مردم از گزینه‌های درآمدزایی برخی برنامه‌های تلویزیونی، این برنامه‌ها تعطیل شد و از میان این برنامه‌ها، تعطیلی «دورهمی» ساخته مهران مدیری بیش از دیگر مجموعه‌ها جلب توجه کرد. مهران مدیری نیز همچون اتفاقی که برای قهوه تلخ رخ داد، این بار برنامه‌ای مشابه دورهمی را با عنوان «شب نشینی» برای شبکه نمایش خانگی و سرویس‌های وی او دی انجام داد و یک قسمت نیز ضبط شد.

برنامه تازه مهران مدیری با دشواری‌های تازه‌ای همراه است، چرا که در درجه نخست مسیر دشوارتری از سریال‌های کمدی شبکه نمایش خانگی برای جذب تماشاگر دارد، به ویژه آنکه تماشاگر باید برای خرید این مجموعه‌ها پرداخت کند. همین مسئله ریکس موفقیت برنامه تازه مدیری را بالا برده و با اما و اگرهایی همراه ساخته، به خصوص آنکه پخش چنین برنامه‌هایی در قاب دی وی دی در دنیا مرسوم نیست و معمولاً برنامه موفق از طریق VOD‌ها نیز پخش نمی‌شوند.

مهران مدیری توانایی دستیابی به موفقیت چهره‌هایی چون جیمی کیمل و استیون کلر را البته در اشل ایران دارد و این واقعیت را در برنامه دورهمی نشان داد اما نکته دقیقاً این است که چه تاک‌شو و چه برنامه‌های برای طبقه بزرگسال مشهور به لیت نایت تاک‌شو همچون دورهمی از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شوند و بستر پخش دیگری برای آنها تاکنون نتوانسته رقابت کند و این در حالی است که قاعدتاً غول‌هایی چون آمازون و نتفلیکس ظرفیت پخش چنین برنامه‌هایی را داشتند. پیش از این «تابناک» در گزارشی به تکنیک‌هایی که باعث موفقیت چنین برنامه‌هایی می‌شود، اشاره کرده بود.

با این حال پیش از بررسی این برنامه باید در نظر داشت که آیا اساساً تلویزیون اجازه تولید این برنامه را می‌دهد؟ در روزهای اخیر به نقل از سعید رجبی فروتن عضو شورای پروانه نمایش خانگی نقل شد که «شب نشینی» با ایراد حقوقی صدا و سیما موقتا به حالت تعلیق درآمده است. در واکنش به این خبر مصطفی احمدی تهیه‌کننده شب نشینی گفت: «من به تازگی این خبر را شنیده‌ام؛ باتوجه به ایام محرم، برنامه شب‌نشینی فعلا ضبط نمی‌شود ولی تا به حال صحبتی برای توقف برنامه مطرح نشده است. اکنون پیگیر خبر منتشر شده در رابطه با توقف برنامه هستیم که در این باره هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.»

سوای اینکه این خبر منجر به توقف دورهمی می‌شود یا صرفاً فضاسازی رسانه‌ای برای بازارگرمی است، این پرسش مطرح است که آیا اساساً صداوسیما می‌تواند مانع از تولید برنامه‌هایی شبیه به «شب نشینی» شود که برای نخستین بار در تلویزیون روی آنتن رفته‌اند و در تلویزیون به مخاطب دست یافته‌اند؟ آیا سازندگان دیگر برنامه‌هایی که در تلویزیون تماشاگر به دست آورده‌اند نیز می‌توانند چنین رویکردی در پیش بگیرند یا صداوسیما در زمینه ایده‌های به ثمر نشسته دارای حق مالکیت است؟

صداوسیما از دو طریق می‌تواند بر تولیدات مالکیت معنوی داشته باشد؛ نخست، از طریق ثبت ایده‌هایش چه پیش از تولید و چه پس از تولید و دوم از طریق لحاظ کردن این موضوع در متن قرارداد با سازندگان برنامه‌هایش است که تاکید شود ایده ساخت این فیلم در اختیار رسانه ملی است و سازندگان حق ساخت اثری خارج از تلویزیون و یا واگذاری ایده به طرف سوم را ندارند. اگر بخش حقوقی صداوسیما درباره محصولات از جمله «دورهمی» یکی از این دو مسیر را رفته باشد، به راحتی می‌تواند مانع از ساخت برنامه‌های با ساختار مشابه نظیر «شب نشینی» شود اما اگر چنین مسیری را طی نکرده باشد، مسیر حقوقی پیچیده‌ای برای دو طرف دعوا پیش رو است که ممکن است برنده‌اش گروه مهران مدیری باشند.