بیانیه‌ای برای زلزله

، این دو دستورالعمل، بخشی از درخواست‌های دومین گردهمایی «تخصصی توانمندسازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله» است که مهمترین هدف‌اش را «تدوین یک بیانیه در خصوص حفاظت از میراث معماری در برابر زلزله» عنوان کرد و هفته‌ی گذشته به پایان رسید.

همایشی ملی که برگزار کنندگانش قصد داشتند مو ضوع توانمندسازی میراث معماری و شهری را در برابر زلزله مطرح کنند و با تدوین یک بیانیه، توجه علاقمندان و متخصصان به این موضوع جلب کنند تا شاید توجهی که باید برای حفاظت از این میراث به آن جلب شود و بر این نکته تاکید داشتند که «ما پژوهش می‌کنیم، وظیفه اصلی را معاونت میراث برعهده دارد»

گردهمایی که یکی از کلیدی‌ترین جملات در آن، از زبان سرپرست پژوهشگاه میراث فرهنگی، این طور مطرح شد «هنوز از زلزله‌های گذشته درس عبرت نگرفته‌اند»

هر چند خطابِ این جمله بیشتر به سمت شهرسازان بود، اما به نظر می‌رسد در سازمان میراث‌فرهنگی نیز جملات حضوری پررنگ دارند.

اما بیانیه‌ای که از مهمترین اهداف برگزاری این همایش عنوان شده‌اند، به نکات مختلفی توجه دارد. در این بیانیه آمده است؛ «برگزاری دومین همایش تخصصی توانمندسازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله در تاریخ چهارم تا ششم اسفند ماه ۱۳۹۷ فرصت مغتنمی بود تا نظرات و تجربیات رشته‌های مهندسی معماری، مرمت، شهرسازی و عمران در مورد طرح‌ها و مسائل مرتبط بیان شود، که ماحصل آن نشانگر فاصله‌ی قابل توجهی در دیدگاه و روش برخورد در کاهش اثرات و مخاطرات زلزله در آثار تاریخی است. برگزاری چنین همایشی علاوه بر تبادلات تجربیات می‌تواند در رسیدن به یک چارچوب مورد تفاهم برای همکاری‌های مشترک، مفید واقع شود.

با توجه به مطالب مطروحه در سخنرانی‌ها، تبادل نظر با متخصصان و صاحب نظران و در نظر گرفتن منشورهای بین‌المللی به ویژه منشور ۲۰۱۰ ایکوموس در «لیما»، موارد ذیل به عنوان نتایج این همایش اعلام می‌شود؛

- لازم است که این همایش تخصصی به صورت مستمر هر دو سال یک بار برگزار شود و بر پایه‌ی آن در تقویم فعالیت‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ثبت شود.

- به منظور پیگیری اهداف همایش موضوعات مربوط به آن دبیرخانه دائمی همایش در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شود.

- موضوع توانمند سازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله باید به صورت جدی در طرح‌های حفاظت و مرمت مورد توجه قرار گیرد و در گام نخست برای آثار برجسته به ویژه آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، مطالعات لازم در این مورد صورت پذیرد.

- لازم است تا با حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری و پژوهشگاه تعدادی پروژه‌ی تخصصی در جهت تأمین اهداف همایش تعریف و انجام شود، تا نتایج هدفمند آنها به صورت مستند از طریق چاپ کتاب، مقاله و یا طرح در همایش‌های بعدی در اختیار عموم قرار گیرد.

- تدوین دستورالعمل و راهنمای مطالعات شناخت، آسیب‌شناسی و استحکام بخشی بناهای تاریخی برای مقابله و آمادگی در برابر زلزله باید هر چه زودتر توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری پژوهشگاه انجام شود.

- ملاحظات حفاظت و توانمندسازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله باید در اسناد و برنامه‌های مرتبط ملی و استانی مانند سند راهبردی پدافند غیر عامل، سازمان مدیریت بحران، وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی مورد توجه قرار گیرد.

- توسعه‌ی همکاری بین پژوهشگاه میراث فرهنگی، دانشگاه‌ها و سایر نهادهای علمی، پژوهشی و اجرایی به منظور تحقق اهداف همایش به صورت جدی توصیه می‌شود.

- ایجاد آزمایشگاه تخصصی و تجهیز پژوهشگاه به ابزار و فناوری نوین، برای پایش و انجام آزمایش‌های لازم برای مقابله با ریسک زلزله در بناهای تاریخی در راستای تولید دانش، تدوین ضوابط فنی و ارتقای شیوه‌های اجرایی توصیه می‌شود.

- مبانی مهندسی زلزله و توانمند سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله باید در برنامه آموزشی کارشناسان رشته مرمت و آشنایی با مبانی حفاظت و مرمت بناهای تاریخی نیز باید در برنامه‌ی آموزشی کارشناسان رشته‌ی مهندسی عمران لحاظ شود.»

هر چند برگزاری این همایش توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی به عنوان یک نهاد علمی پژوهشی که در نهایت خود را موظف به این می‌داند تا با پیدا کردن راه‌حل به جنبه فنی و اصولی مرمت و توانمند سازی بناها در برابر زلزله فکر کند، اما در کنار این اقدام که قطعاً باید به آن نیز پرداخته شود، نقش میراث فرهنگی و به خصوص معاونت میراث‌فرهنگی به عنوان نهاد متولی در این مجموعه متفاوت است.

معاونتی که دست‌کم باید هراس از وضعیت بناها و آثار تاریخی و به خصوص موزه‌هایی مانند موزه ملی ایران را به دل راه دهد که با هر تکان و تخریب شدید وضعیت اشیای تاریخی قرار گرفته در فضاهای موزه‌ای چه می‌شود؟

در نخستین قدم‌ها در دوم دی سال گذشته و بعد از وقوع زلزله‌ی ۵.۲ ریشتری ۳۰ آذر در تهران، به پیشنهاد کمیته پدافند غیرعامل میراث تهران، در صورت موافقت دستگاه‌های ملی و استانی، "مانور زلزله در موزه‌های تهران" برگزار شود، پیشنهادی که به نظر می‌رسد در همان نامه‌ی نخست مدفون شد و به جز برگزاری همین همایش که تا کنون به صورت دو سالانه دومین گردهمایی آن، برگزار شده، هیچ قدم دیگری به جز چند بار حرف و حدیث تکراری از سوی میراث فرهنگیف حرف دیگری بیان نشده است.

اما این‌که اعتقاد به حفاظت از آثار موزه‌ای، آموزش راهنمایان و نگهبانانِ موزه‌ای در کدام درجه از اولویت مسئولان میراث فرهنگی قرار دارد، خود جای سوال دارد، سوالی که قطعاً باید در آن سهمِ موزه‌ها، مخازنِ آثار تاریخی و ارزشمند و در کل اشیای فرهنگی و موزه‌ای را نیز مدنظر داشت تا یک رفتار حرفه‌ای و مطابق با ضوابط و قوانین برای حفاظت از آثار تاریخی تدوین شده و استانداردهای لازم در مخازن موزه‌ای در زمان بروز چنین حوادثی تبیین شود.

انتهای پیام