به مخاطب توهم خبرنگار بودن ندهیم

رادیو تهران در یکی از بخش‌های خبری خود مهمترین اخبار را از زبان مردم به مخاطبانش منتقل می‌کند؛ برنامه‌ای که تولید و پخش آن در اغلب رسانه‌های دنیا مدتی است که رواج پیدا کرده است. حال باید دید نحوه اجرای این بخش خبری در صداوسیمای خودمان چگونه اتفاق می‌افتد و اتخاذ چنین رویکردی از سوی رسانه ملی تا چه اندازه به بهتر شدن تعامل با مخاطبان می‌انجامد؟

بیژن نفیسی از روزنامه‌نگاران پیشکسوت و مدرس روزنامه‌نگاری در گفت‌وگویی با ایسنا چنین اظهار می‌کند: نفس کار خوب است و هر چقدر مردم بیشتر با این شیوه‌های اطلاع‌رسانی آشنایی داشته باشند، اتفاق بهتری رخ می‌دهد. به دلیل این که در حال‌ حاضر در بستر مفصل‌تری که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، عملا می‌بینیم مردم اطلاع‌رسانی می‌کنند؛ آنها آنچه را که به صورت اطلاعات کامل یا ناقص به دست می‌آورند، بدون این که صحت و سقم آن را ارزیابی کنند، به دیگران انتقال می‌دهند و در کانال‌های مختلف دست به دست می‌چرخد.

او در ادامه‌ می‌گوید: اینکه ما بتوانیم سواد رسانه‌ای را به یک سطح بالاتر ببریم، انگیزه خوبی است؛ منتهی اگر آموزش را از روی قاعده انجام ندهیم، اثرات بدتری را بر جای خواهد گذاشت و این نکته خیلی مهم است. صرفا این که بیایم و بخواهیم مردم را با این شیوه سطحی با قضایا آشنا کنیم، بدون این که برنامه مشخصی برای آن داشته باشیم، یک نوع آموزش نیمه‌کاره‌ می‌شود که بدتر در مخاطبی که در معرض شرایط قرار می‌گیرد، توقع ایجاد می‌کند و فکر می‌کند یک خبرنگار است و می‌تواند اطلاع‌رسانی را به جای خودش انجام دهد؛ در حالی که این طور نیست و همه اینها مستلزم تکنیکی است که سال‌ها باید بر روی آن کار کرد و سطح سواد را بالا برد و چارچوب‌هایش را شناخت تا این که کار را انجام داد. به ویژه‌ این که سازمان صداوسیما به لحاظ تاثیرگذاری مقوله‌ای پیچیده دارد و لازمه آن این است که برنامه مدون و مشخصی داشته باشد تا مخاطب را از این طریق آموزش داده و هدف را مشخص کند و برای آن هدف هم برنامه‌ریزی کند.

نفیسی در ادامه‌ی این گفت‌وگو درباره ساخت برنامه‌ای که افزایش سطح سواد رسانه‌ای مخاطب را هدف قرار داده باشد، توضیح می‌دهد: اینکه صرفا در برنامه‌ای برای مخاطبان امکان سوال پرسیدن فراهم شود، ممکن است در وهله اول حرکت خوبی به نظر بیاید، اما اگر بر اساس قاعده درستی نباشد، تبعات بدی خواهد داشت. کسانی که در رسانه قرار دارند و کار خبری انجام می‌دهند، می‌دانند که خبر گفتن کاری است که احتیاج به دانش دارد و در قالب سواد رسانه‌ای آن را مطرح می‌کنند و برای آن دوره‌های دانشگاهی تا دکترا وجود دارد؛ بنابراین هم تحصیلات آکادمیک لازم است و هم تجربه میدانی. ممکن است یک برنامه‌ساز با یک نیت خیر این کار را شروع کند و هدفش این باشد که مردم را با قضایای خبر آشنا کند، اما باید واقعا حساب شده و هدف علمی داشته باشد تا حداقل سطح سواد رسانه‌ای را در سطح جامعه بالا ببرد.

این روزنامه‌نگار درباره برنامه‌های تلویزیون در راستای بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای مخاطبان، اظهار می‌کند: تلویزیون و رادیو هر چقدر در تهیه برنامه‌ها نقشی هم به مخاطب بدهند که جزو اصول کار است، موفق‌تر خواهند بود. هر چند این نقش باید در جایگاه درستی باشد و برای روشنگری بهتر است در کنار مخاطب از کارشناسان متخصص مربوطه استفاده کرد. تلویزیون باید از سطحی‌نگری دوری کند و نگاه عمیق‌تری به مسائل داشته باشد. در این میان هر چه برنامه عمیق‌تر باشد، میزان تاثیرگذاری آن نیز عمیق ‌تر خواهد بود و هر چه سطحی باشد آن برنامه گذرا خواهد بود و یکی از خطرهای آن این است که رسانه‌ها در دام سطحی‌نگری بیافتند.

بیژن نفیسی در پایان، تولید بخشی خبری در رادیو با کمک مردم را انگیزه خوبی برای مخاطبان می‌داند و تاکید می‌کند: خوب است که این انگیزه‌ها در مردم ایجاد شود. به‌ هر حال برنامه‌ای موفق است که بتواند مخاطب را جذب کند. سازمان صداوسیما اگر اخبار درست و دقیقی را ارائه دهد، مخاطب تمایل پیدا می‌کند، اخبار را ببیند و آن را دنبال کند. اما اگر اخبار را درست و دقیق ارائه ندهند، مخاطب به دنبال رسانه‌های دیگری می‌رود. این نکته در ارتباط با همه رسانه‌ها صدق می‌کند؛ بنابراین اگر اطلاع‌رسانی درست باشد، علاوه بر مخاطبانی که دارد مخاطبان جدید هم به آن افزوده می‌شود.

انتهای پیام