برگزاری شبِ ادوارد سعید

، بخارا شبی از شب‌های فرهنگی و ادبی خود را به ادوارد سعید اختصاص داده که روز یکشنبه ۲۷ آبان‌ماه ساعت ۱۷ در خانه اندیشمندان علوم انسانی (واقع در خیابان نجات‌الهی (ویلا)، چهارراه ورشو) برگزار می‌شود. مسعود فرهمندفر، عظیم طهماسبی و بهرام پروین گنابادی سخنرانان این مراسم هستند. نمایش مستند «در جست‌وجوی فلسطین» و مرثیه محمود درویش با ترجمه فارسی هم از دیگر برنامه‌های این مراسم است.

در خبر برگزاری این  نشست عنوان شده است: ادوارد سعید(۱۹۳۵-۲۰۰۳)، اندیشمند، نظریه‌پرداز و منتقد ادبی فلسطینی-آمریکایی و فعال سیاسی است که در خانواده‌ای مسیحی در بیت‌المقدس زاده شد. او دوران کودکی و نوجوانی خود را در قاهره و بیت المقدس گذراند و در مدارس این دو شهر تحصیل کرد. در پی ناآرامی‌ها و درگیری‌هایی فلسطین که به تاسیس اسرائیل در ۱۹۴۸ انجامید، خانواده سعید ناگزیر در سال ۱۹۴۷، فلسطین، سرزمین آبا و اجدادی‌شان، را ترک کردند و در قاهره سکونت گزیدند. سعید به خواست پدرش در ۱۹۵۱ برای ادامه تحصیل راهی آمریکا شد و در دبیرستان شبانه‌روزی ماونت هرمان درس خواند و سپس در دانشگاه پرینستون پذیرفته شد و در رشته تاریخ و زبان و ادبیات انگلیسی تحصیل کرد. در این دوره سعید دانش فراوانی در تاریخ موسیقی، فلسفه و ادبیات اندوخت و مدرک کارشناسی خود را در ۱۹۵۷ دریافت کرد. او مقطع کارشناسی ارشد و دکتری خود را در دانشگاه هاروارد گذراند و از ۱۹۶۳ به عنوان استادیار در ادبیات تطبیقی در دانشگاه کلمبیا پذیرفته شد. سعید در ۱۹۷۸ سومین اثر خود یعنی کتاب «شرق‌شناسی» را منتشر کرد که شهرتی جهانی را برایش به ارمغان آورد. این اثر توجه منتقدان، متفکران و پژوهشگران حوزه علوم انسانی غرب و شرق را به خود جلب کرد و تحولی اساسی در مطالعات شرق شناسی پدید آورد. او تحت تاثیر  ندیشه‌های گرامشی، فوکو، انور عبدالملک و دیگران و نیز بهره‌گیری از دانش ژرف خود در نقد ادبی و ادبیات به تحلیل و تفسیر چگونگی شکل‌گیری مفهوم شرق در آرشیو شرق‌شناسی پرداخت و پیوند پنهان و آشکار نهاد شرق‌شناسی(دانش) و امپریالیسم و استعمار غربی در قرن 19 و 20 را بررسی کرد. کتاب «شرق‌شناسی» سعید را می‌تواند سرآغاز جدی مطالعات پسااستعماری برشمرد که همچنان در حال گسترش و شکوفایی است و تاثیر آن را می‌توان در حوزه نقد ادبی و مطالعات ادبی، تاریخی، اجتماعی، فیلم، موسیقی و نظایر آن رصد کرد.

سعید نمونه درخشان روشنفکر و متفکر آزاد و گریزان از محدودیت‌های نظام دانشگاهی  متصلب و تخصص‌محور غربی است که توانسته در نوشته‌های نقدی، سیاسی، ادبی، و نیز در مصاحبه‌ها و فیلم‌های مستند و در دیدگاه‌های سیاسی‌اش وارستگی انتقادی، و نیز آگاهی و درکی ژرف به مخاطبانش ارائه دهد و ستایش اندیشمندان، منتقدان، شاعران، هنرمندان و سایر پژوهشگران علوم انسانی را برانگیزد؛ افرادی مانند نوام چامسکی، تری ایگلتون، محمود درویش، گایاتاری اسپیواک، انور عبدالملک، دانیال بارنبایم، سمر امین، رابرت جی یانگ و . ...

 « ژوزف کنراد و داستان اتوبیوگرافی»(۱۹۶۶)، «آغازها:هدف و روش»(۱۹۷۵)، «مسئله فلسطین»(۱۹۷۹)،« جهان، متن و منتقد«(۱۹۸۳)، «فراتر از واپسین آسمان»(۱۹۸۶)، «فرهنگ و امپریالیسم»(۱۹۹۴)، «نقش روشنفکر»(۱۹۹۴) و «اومانیسم و نقد دمکراتیک«(۲۰۰۴) از دیگر آثار او هستند.

«آخرین مصاحبه ادوارد سعید» با ترجمه عظیم طهماسبی  و مقدمه حمید دَبّاشی  در ۱۳۶ صفحه با شمارگان ۷۰۰ نسخه و قیمت ۱۷هزار تومان در نشر جهان کتاب منتشر شده است.

در معرفی این کتاب آمده است: این کتاب حاصل گفت‌وگویی مفصل با ادوارد سعید، استاد فقید دانشگاه کلمبیا، است. سعید در این گفت‌وگو از دوران کودکی، تحصیل، و خانواده و تبار فلسطینی خود سخن می‌گوید. از علاقه‌مندی‌هایش به ادبیات، سینما و بیش از همه موسیقی یاد می‌کند و سرمنشأ اندیشه انتقادی و شکل گرفتن ایده کتاب معروفش «شرق‌شناسی» را شرح می‌دهد.

در این مصاحبه هم از ادبیات و موسیقی و هنر و محیط‌های دانشگاهی سخن رفته است و  هم از مسائل سیاسی روز. پیداست که در این میان موطن ادوارد سعید جای برجسته‌ای دارد. او از سوابق درگیری‌ها فلسطینیان و اسرائیل در گذشته نزدیک سخن گفته و در مواردی پشت صحنه سیاسی این مناقشه را آشکار ساخته است که برخی از آن‌ها حیرت‌آورند.

انتهای پیام