اعتراضی که باعث جهانی شدن «یزد» شد

، این موضوع را هادی احمدی - مدیرکل دفتر محوطه‌ها و بناهای تاریخی  - در نشست خبرنگاران با مدیریت شهری و میراثی در «سالگرد ثبت جهانی یزد» که سه‌شنبه ۱۸ تیر در سازمان میراث فرهنگی برگزار شد مطرح کرد و گفت آن زمان در جلسه مدیریت شهری یزد حضور داشته است. به گفته او، این درخواست در نهایت باعث شده تا این شهر جهانی در فهرست میراث جهانی به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران در یونسکو به ثبت برسد.

شهری که در طول ۲ سال از این رو به آن رو شد

در این نشست، نخست مصطفی فاطمی فیروزآبادی زاویه دیدِ پرونده‌ ثبتی شهر جهانی یزد را به هزاران سال قبل و در زمان ایجاد این شهر خشتی برگرداند.

او گفت: امروز اگر شهری را بخواهیم در وسط کویر و بدون آب ایجاد کنیم، کاری غیرمنطقی است، اما هزار سال قبل این کار را کردند و از هزاران کیلومتر آن طرف‌تر تونلی را کندند و آب به شهر آوردند، در آن زمان شهر فقط آب و خاک داشت و مردم منطقه خشت را ایجاد کردند، تالارها، خانه‌ها، قلعه‌ها، مساجد، هشتی‌ها، بادگیرها و بازارها همگی با خشت ایجاد شدند. این خود به نوعی همزیستی مردم یزد با محیط زیست و حضور سایر ادیان را نشان می‌دهد.

او با اشاره به ثبت ملی شهر تاریخی یزد در حدود ۱۵ سال قبل، بیان کرد: با این اقدام، از همان زمان به فکر ثبت جهانی شهر تاریخی یزد افتادند و هر سال در زمان ارائه‌ پرونده‌های ثبتی یک کاندیدا «شهر تاریخی یزد» بود، اما با توجه به نبود تجربه کافی در این زمینه، هر سال از کنار آن می‌گذشتند، گویی پرونده مفقود شده باشد.

او با اشاره به تصمیم نهایی که سال ۹۳ برای ثبت جهانی این شهر تاریخی گرفته شد، بیان کرد: پرونده پنجم بهمن ۹۴ به یونسکو فرستاده شد و ارزیابان یونسکو شهریور ۹۵ یزد را بررسی و ارزیابی کردند تا سرانجام این شهر تاریخی دو سال قبل در فهرست میراث جهانی  در لهستان به ثبت رسید.

فاطمی در توضیح اقداماتی که در طول این مدت انجام شده است، بیان کرد: فعالیت‌های ثبت جهانی از حدود دو سال قبل آغاز شد. دستگاه‌ها  برای آماده کردن شهر منسجم بودند، ادامه پایش‌ها در عرصه ثبت جهانی یزد در ۲۰ هکتار انجام شد و گزارش‌ها به نسبت فعالیت‌های مطالعاتی داخلی و خارجی گسترش پیدا کردند. بعد از ثبتِ جهانی، توجه پژوهشگران به موضوع معماری گِلی در این محوطه جهانی آغاز شد. افزایش حضور این پژوهشگران به گونه‌ای بود که  سازمان‌های متولی میراث و شهرداری با موسسات معتبر همکاری بیشتری داشتند. از سوی دیگر کار مطالعاتی با دانشگاه سوربن فرانسه نیز آغاز شد و برای نخستین‌بار شبکه شهرهای هوشمند جهان را به عضویت خود درآورد.

او با اشاره به این که یزد به عنوان یک شهر در زمینه هوشمندیابی پذیرفته شد و این شهر جهانی سال گذشته «شهر پایدار جهان» انتخاب شد، اظهار کرد: این شهر در سال گذشته، بیشترین تعداد فن‌تورها را داشت و حتی حجم سرمایه‌گذاری در شهر افزایش پیدا کرد و دست‌کم هر دو روز یک بار از سرمایه‌گذاران درخواست به دست‌مان رسید و یک‌سری محدودیت‌ها در بافت تاریخی اعمال شد.

او همچنین با اشاره به افزایش ورود تعداد گردشگران خارجی به شهر تاریخی یزد از ۱۳۰۰ نفر در سال ۹۱ به ۱۳۰ هزار نفر در سال گذشته بیان کرد: سال قبل به دلیل برجام قدری با کاهش حضور گردشگران مواجه بودیم، با این وجود یزد به عنوان یک کانون نوظهور گردشگری مورد توجه بود و تعداد بوم‌گردی‌ها افزایش چشمگیری داشت و حتی چیزی حدود ۲۰۰۰ مکان و خانه تاریخی بازسازی شد؛ آماری که می‌توان ان را یک سوم آمارِ کل کشور دانست.

قیمت خانه‌های تاریخی در یزد هزار برابر شد

او با تاکید بر این‌که دستگاه‌ها و نهادهای شهری و غیر آن در یزد بعد از ثبت جهانی این شهر بیشتر به سمت محدوده بافت تاریخی رفت، از انجام اقداماتی مانند ایجاد تاکسی گردشگری تا افزایش بیش از هزاربرابری قیمت خانه‌ها در بافت تاریخی خبر داد و افزود: در بافت‌های تاریخی گفتمان‌سازی ایجاد شد و حتی خانه‌های مخروبه‌ تاریخی ارزش بسیار بیشتری از خانه‌های معمولی پیدا کردند.

به گفته‌ی وی، با ثبت جهانی این شهر، مردم حضورشان را در بافت‌ محکم‌تر کردند و جوان‌ها به بافت برگشتند.

حجم رطوبت در بافت تاریخی یزد بالاست/مشارکت پایین است

فاطمی درباره اقداماتی که باید در یزد جهانی انجام می‌شد، اما هنوز موفق به تکمیل آن نشده‌اند، اظهار کرد: سرعت در پایشِ شهر و نقاط مختلف آن بسیار پایین است، هنوز مدیریت یکپارچه در بافت تاریخی ایجاد نشده و سطح پایینی از مشارکت وجود دارد، از سوی دیگر توقع مردم برای انجام برخی از اقدامات توسط میراث فرهنگی و شهرداری بسیار بالا رفته است.

او با تاکید بر این‌که سیستم برنامه‌ریزی شهری هنوز سنتی است، اظهار کرد: حجم مرمت‌ها  در بافت تاریخی افزایش پیدا کرده و مداخلات گسترده و برخی ناهماهنگی‌ها به وضوح وجود دارد، اگر تا دو سال قبل، نگران تخریب‌ها بودیم، امروز نگران مرمت‌ها هستیم.

فاطمی یادآور شد: در سال ۹۷ هیچ گزارشی از تخریب عمدی وجود نداشت اما تعداد اخطارها و پیگیری‌های قضایی به ۱۵۰۰ اخطار رسید. بافت تاریخی یزد در یک بستر رُسی و برای زمان خود یعنی مصرف کم آب ایجاد شده بود حالا به واسطه لوله‌کشی آب و استفاده بیش از حد از آب چاه‌های جذبی ایجاد شده‌اند. از سوی دیگر به خاطر مصرف زیاد آب، حجم رطوبت افزایش پیدا کرده است.

او همچنین به ایجاد ۱۵ کمیته در حوزه گردشگری در شهر تاریخی یزد اشاره کرد و افزود:‌ هر کدام در حوزه‌های مختلف مانند سلامت، کودک، ادبی و معنوی ایجاد شده‌اند و برای هر کدام یک کمیته ایجاد شده تا به صورت تخصصی کار خود را انجام دهند.

یزد جهانی شد چون بسیاری از کارها در این شهر انجام نشد

جمال‌الدین عزیزی - شهردار یزد - نیز در سخنانی مساحت عرصه شهر تاریخی یزد را ۱۹۶ هکتار و حریم بافت تاریخی آن را ۶۶۵ هکتار اعلام کرد و گفت: تلاش کردیم ۳۵ مورد تملک در بافت تاریخی انجام دهیم تا پارکینگ در بافت ایجاد کنیم. ۱۲ پلاک به وسعت شش‌هزار متر مربع برای عرضه صنایع‌دستی ایجاد شد و نزدیک به ۳۰۰ هزار متر مربع کف‌سازی معابر انجام شده است.

به گفته‌ او، بدنه‌سازی دیوارهای بخش تاریخی انجام شده و ۷۰ حلقه چاه حفر شده و ۱۵ سرویس بهداشتی در بافت ایجاد شده است.

شهردار یزد تاکید کرد: تلاش کردیم تا بافت تاریخی یزد نمونه کامل امید به زندگی و پویایی باشد و شهر تاریخی یزد را ثبت کردیم، منحصراً بافت تاریخی مد نظر نیست هرچند در شهر تاریخی کارها انجام می‌شوند.

عزیزی به تصویب طرح هادی حفاظت محور یزد توسط شورای عالی معماری استان اشاره کرد و افزود: شاید به این دلیل شهر تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی ثبت شد چون بسیاری از اقداماتی که در شهرهای دیگر انجام می‌شود، در این منطقه انجام نشده است.

اولویت‌مان نوع رفتار با گردشگر است، نه ایجاد پارکینگ برای ماشین

هادی احمدی-  مدیرکل دفتر بافت و بناهای تاریخی - نیز در سخنانی در این نشست اظهار کرد: تا امروز فقط ۲۰ درصد از داستان شهر تاریخی یزد می‌دانیم، هنوز ۸۰ درصد این شهر زیر خاک است و کسی از آن اطلاعی ندارد، این بخش شهر همچنان ناشناخته مانده است، مانند کوه یخی که زیر آن دیده نمی‌شود.

او ادامه داد:‌ مشکل ما این است که در شهرهای تاریخی بیشترین انرژی‌ای که از ما گرفته می‌شود برای اقداماتی است که به خاطر جلوگیری از اقدامات در حال انجام، انجام می‌دهیم.

وی با بیان این درخواست از مسئولان شهری که انجام ندادن هیچ کاری خود یک خدمت به تاریخ شهر است، گفت: می‌دانیم ۱۳۰ هزار گردشگر برای شهر جهانی یزد عدد نرمالی نیست؛ این عدد باید میلیونی شود. این‌که بدانیم رفتارمان با گردشگر چطور باشد، برای ما در اولویت است تا ایجاد پارکینگ برای گردشگران.

احمدی افزود: پنج سال قبل استاندار یزد به میراث‌فرهنگی اعتراض کرد «شهر یزد قفل شده، بزهکاری، ترافیک، اعتیاد و مشکلات عدیده‌ دیگر گریبان آن را گرفته و هیچ کاری نمی‌توان برای آن کرد؛ یا میراث فرهنگی اجازه تخریب بافت را بدهد، یا قول ثبت جهانی شدن شهر را بدهد و تمام اختیارات را تا زمان ثبت جهانی به عهده بگیرد.»

او ادامه داد: میراث فرهنگی در آن زمان قبول کرد تا این شهر جهانی را ثبت کند، همه‌ نهاد فرهنگی هر کاری که می‌توانند انجام دهند و تمام اختیارات برای ثبت جهانی شهر در اختیار میراث فرهنگی قرار گیرد، پس این نهاد کار ثبت جهانی آن را آغاز کرد و امروز این اقدام شهر یزد را برای همیشه ماندگار کرد.

انتهای پیام