اطلاع از حقیقت را حق مردم بدانید

به نقل از روابط عمومی فرهنگسرای رسانه و شبکه‌های اجتماعی، دومین برنامه چهل سال با رسانه‌ها، عصر روز سه شنبه (ششم آذرماه) با حضور محمدکاظم انبارلویی، نویسنده و فعال رسانه‌ای، سیدامیر پروین‌حسینی، تهیه‌کننده سینما و تلویزیون و مستوره عزت‌زاده، استاد دانشگاه در حوزه رسانه و ارتباطات و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد برگزار شد.

رسانه انقلاب از کی آغاز شد؟

محمدکاظم انبارلویی، با اشاره به این موضوع که چهل سال گذشته صدای اخلاق و اسلام به گوش جهان رسید، گفت: صدای اخلاق در جامعه انسانی وجود نداشت اما چهل سال پیش صدای رسایی به نام صدای اسلام در جهان پیچید و این صدا متفاوت از صدای جهان بود که ریشه در آموزش های دینی و قرآنی ما داشت.

او  ادامه داد: در دوران انقلاب تنها با یک قلم و کاغذ در قالب بیانیه‌هایی صدای امام راحل را به مردم و جهان می‌رساندیم و حتی گاهی صدای ایشان را ضبط می‌کردیم و در قالب نوارکاست میان مردم نشر می‌دادیم. درواقع رسانه انقلاب از آن زمان آغاز شد.

این نویسنده با اشاره به جهانی شدن صدای انقلاب گفت: اخلاق حاکم بر این صدای انقلابی سبب جهانی شدن آن شد. این صدا امروز که چهل سال از آن سال‌ها گذشته باقیمانده و امیدواریم تا سالیان سال همچنان شاهد پایداری این صدا در سطح بین‌الملل باشیم.

در ادامه نشست امیر پروین‌حسینی، تهیه‌کننده سینما مفهوم اخلاق را مجموعه‌ای از قواعد مشخصی دانست و گفت: اخلاق در قالب مجموعه‌ای از قواعدی مشخصی است که در همه عرصه‌ها به خصوص سینما هم پابرجاست.

همچنین مستوره عزت‌زاده، استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که رعایت اخلاق، پیگیری قانونی ندارد و در آن اجباری نیست، اظهار کرد: اگر کسی اخلاق را رعایت نکند، توبیخ نخواهد شد اما به مرور در فضای کاری که قرار بگیرد، میان چند ارزش اخلاقی به مشکل خواهد خورد؛ برای مثال ممکن است برای انتشار میان اولویت‌ها، ارزش‌های اخلاقی و منافع، میان اهم و مهم، روی یکی از آن تمرکز کند تا سبب ایجاد رعب و وحشت در جامعه نشود و از طرفی هم حقایق را کتمان نکند.

او ادامه داد: برای اخلاق رسانه نباید دستورالعمل واحدی را در نظر گرفت به دلیل این که شرایط، تعیین‌کننده این امر است و این اخلاق رسانه در شرایط و فرهنگ‌ها و جوامع مختلف تفاوت می‌یابد.

رسانه‌هایی که صدایشان تبدیل به گلوله شد

سپس انبارلویی، با اشاره به اعتقادات اصحاب رسانه بیان کرد: اعتقادات فردی که دست به قلم بوده و یا پشت دوربین است، مهم‌ترین بخش به شمار می‌رود. بسیاری از رسانه‌ها در روزهای اول انقلاب به دلیل آنکه ادب انسانی و ادب انقلابی را رعایت نکردند، تعطیل شدند. بسیاری از رسانه‌ها در همان زمان از مراکز مختلفی از کشورهایی همچون مسکو هدایت می‌شدند و قلم می‌زدند.

این فعال رسانه‌ای ادامه داد: رسانه‌هایی که در روزهای اول انقلاب تعطیل شدند، صدایشان تبدیل به گلوله شد و ما برای پاسداشت استقلال، آزادی و نظام جمهوری اسلامی هزینه‌های زیادی را پرداخت کردیم. مهم ترین موضوعی که آن روزها مطرح بود، می‌توان به مقوله آزادی اشاره کرد و آنچه میان تعریف ما از آزادی با آن‌ها بود، در یک کلمه به عنوان آزادی از نفس است. ما از آزادی نفس به کمال رسیدیم و با این نوع تعریف اخلاق را در جامعه ترویج دادیم.

در ادامه نشست  امیر پروین‌حسینی در پاسخ به پرسش مجری برنامه مبنی بر اینکه تعریف او از آزادی چیست، گفت: ما در حوزه اخلاقی کامل هستیم و مشکل‌مان در عمل است. به منابع و کتب مختلفی دسترسی داریم اما مشکل‌مان این است که میان تئوری، مواد اولیه و فرهنگ فاصه داریم و همین امر سبب می‌شود که نتوانیم عمل درستی داشته باشیم.

رسانه‌ها حریم خصوصی را رعایت کنند

سپس عزت‌زاده با اشاره به مقوله آزادی بیان در عرصه رسانه گفت: از میان آزادی نفس و آزادی بیان برای مقوله رسانه می‌توانیم آزادی بیان را انتخاب کنیم و این مسؤولیت اجتماعی رسانه‌ها به شمار می‌رود که به جای آگاهی‌بخشی، فرافکنی نکنند و در کنار آزادی بیان، اطلاع از حقیقت را حق مردم بدانند، حقیقتی که باید منتشر شود.

او افزود: حیات رسانه به رضایت مخاطب بستگی دارد؛ مخاطب امروز فعال، هوشمند و گزینش‌گر است. امروز هر انسانی (با تخصص یا بدون تخصص) یک رسانه مخصوص می‌شود و می‌تواند در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به انتشار بپردازد.

این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که رعایت حریم خصوصی، اصلی است که رسانه‌ها باید به آن توجه کنند، گفت: رسانه با توجه به تولیدات و محتوایی که ایجاد می‌کنند، باید به فاکتورهای آگاهی بخشی، آزادی بیان، پرهیز از هرگونه زیاده گویی، رعایت حریم خصوصی توجه ویژه‌ای داشته باشند که همه این موارد منشوری از اخلاق است.

او با اشاره به تنوع فعالیت رسانه‌های مختلف گفت: امروزه تنوع رسانه‌ای، عرصه داخلی و بین المللی را احاطه کرده است و این امر را نمی‌توان انکار کرد. ما باید سهمی از رسانه در عرصه بین‌المللی داشته باشیم که تحقق این امر نیازمند این است که حرفی برای گفتن وجود داشته باشد.

عزت‌زاده اظهار کرد: آگاهی‌بخشی در هر ملتی و آزادی بیان بحث جدی است و نمی‌توان آن را انکار کرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: آزادی بیان برای فرهنگ ماست و اینکه ما اصول اعتقادی خود را حفظ کنیم، باید تلاش کنیم و این تلاش‌ها نه تنها از توانمندی‌های ما کم نمی‌کند بلکه ما را به منصه ظهور می‌رساند.

عکس مستهجنی که صدای همه را درمی‌آورد

در ادامه نشست انبارلویی با اشاره به این موضوع که فضای امروز متفاوت از فضای انقلاب است، گفت: اگر در گذشته، عکس مستهجنی از رسانه منتشر می‌شد، صدای همه درمی‌آمد، اما امروزه شاهد انتشار چنین عکس‌هایی از هزاران کانال فضای مجازی هستیم که همه این تولیدات به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

او افزود: امروزه دشمن از آزادی بیان و مواردی صحبت می‌کند که خودشان قائل به آن نیستند درحالی که اسلام می‌گوید، آنچه را که برای خود می‌پسندید، برای دیگران هم بپسندید. متأسفانه ما با جماعتی روبرو هستیم به آن چیزی که می‌گویند، معتقد نیستند و پایبند به هیچ اصول اخلاقی نیستند. همچنین شهید حججی اگر امروز برای ما یک قهرمان شد، به وسیله ابزارهای دشمن بود؛ آنها لحظه سربریدن این شهید را در فضای مجازی پخش کردند و اینچنین شجاعت این شهید برای همگان آشکار شد.

جنگ رسانه کمتر از جنگ فیزیکی نیست

سپس امیر پروین‌حسینی با بیان اینکه شرایط امروز متفاوت از شرایط گذشته است، گفت: در روزگاری همه چیز دست خودمان بود، چراکه مردم به اطلاعات دیگر دسترسی نداشتند در حالی که امروز بودجه‌هایی از آن‌سوی مرزها تعریف می‌شود تا موارد غلط را برای مردم ایران فرهنگسازی کنند. امروز در مرحله دفاع هستیم و باید از فرهنگ‌مان دفاع کنیم.

او ادامه داد: امروز رسانه‌ها باید به‌روز شوند چراکه مخاطبان دسترسی بیشتری به منابع و اطلاعات رایگان دارند. کارشناسان مجرب باید وارد عمل شوند و راهکارهایشان را ارائه کنند. جنگ رسانه کمتر از جنگ فیزیکی نیست و ما باید خود را برای این جنگ آماده کنیم.

این تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تا چه اندازه در تجربیات کاری ملزم به رعایت اخلاق شده است، گفت: سعی کرده‌ام محصولی را تولید کنم که خانواده‌ها بدون مشکل آن را تماشا کنند و لطمه اخلاقی نبینند؛ البته امروز انجمنی از صنف‌مان تشکیل شده است و افرادی بدون دریافت هزینه‌ای دور یکدیگر جمع شده‌اند تا دردی از مشکلات این صنف را حل کنند و در نهایت منشور اخلاقی را تعریف کنند.

عزت‌زاده نیز در ادامه درباره نهادینه کردن اخلاق در جامعه گفت: رسانه امروز یک ابزار فرهنگی و بلندگوی حاکمیت است. رسانه‌های دولتی، ایدیولوژی حاکمیت را در جامعه جاری می‌کنند. البته برخلاف کشورهای دیگر رسانه آزاد در کشور وجود ندارد. رسانه‌های آزاد در کشورهای مختلف با رقابت‌شان سبب می‌شوند تا مخاطبان پرهیجان‌تر وارد عرصه شوند.

او افزود: شبکه‌های اجتماعی یک رسانه وارداتی بوده و براساس فرهنگ ما چیده نشده است. امروزه این شبکه‌ها در حوزه فنی، اطلاع رسانی، سرگرمی، تولید محتوا، فرهنگسازی و آموزشی فعال هستند. متأسفانه رسالت رسانه‌ای‌مان را فراموش کرده‌ایم چراکه صرفا کار رسانه خبر نیست بلکه وظیفه آموزش، فرهنگسازی، تصمیم گیری و اطلاع رسانی را هم دارد.

اخلاق رسانه‌ای دو طرفه است

انبارلویی در بخش دیگری از نشست با اشاره به ویژگی‌های رسانه‌های اخلاق مدار گفت: دغدغه اصحاب رسانه این است که اخلاقی عمل کنند و الگوی اخلاقی در جامعه باشند. نهایت تلاش‌ها منجر به صدورمیثاق نامه اخلاقی در ۱۲ ماده شده که در آن میثاق نامه بخش‌هایی از آزادی بیان مطرح شده است.

سپس امیر پروین‌حسینی گفت: گاهی در تولیدات سینمایی و تلویزیونی حقوق مادی و معنوی رعایت نمی‌شود که در این صورت افراد نمی‌توانند ادامه کار دهند. برای مثال اخیرا فیلمی پیش از آنکه اکران شود، در فضای مجازی پخش شده است. معتقدم اخلاق رسانه‌ای دو طرفه است. اگر کسی فیلمی را به صورت غیرمجاز دانلود و یا کپی نکند و خود را قائل به رعایت اخلاق حرفه‌ای کند، قطعا عوامل تولید برای ادامه کار تشویق می‌شوند. هم اکنون این اتفاق با تشکیل انجمن صنفی در حال رخ دادن است.

او اضافه کرد : حریم شخصی افراد باید رعایت شود، گاهی اوقات عدم رعایت این امر ایجاد لطمات شدید و جبران ناپذیری می‌شود. رسانه اخلاقی، رسانه‌ای است که قواعدی را براساس یک وجدان اخلاقی طراحی می‌کند.

این تهیه سینما و تلویزیون بیان کرد: در روزگاری خیابان‌ها با پخش سریالی خلوت می‌شد، امروز چه بر سرمان آمده است که با پخش یک سریال این اتفاق رخ نمی‌دهد درحالی که سریال‌های امروزمان با کیفیت‌تر از گذشته پخش می‌شود. یکی از دلایل این امر بیشتر شدن رقباست. امروز باید شاهد بازنگری‌هایی باشیم و کمی به روزتر از گذشته عمل کنیم.

سپس عزت زاده با اشاره به این موضوع که کار رسانه، فرهنگسازی است، گفت: ما باید جایگزین مناسبی را برای مخاطب درنظر بگیریم و تنها محدود کردن آن‌ها کافی نیست. امروزه باید ذهن مخاطب را جهت دهیم تا بتوانیم با محتوای مناسب، ذائقه‌شان را تقویت کنیم.

ضرورت حضور مشاوران در کنار مدیران سینمایی و تلویزیونی

امیر  پروین حسینی هم به ضرورت حضور مشاوران در کنار مدیران سینمایی و تلویزیونی اشاره و اظهار کرد: امروز باید مشاوران و افراد موفق در کنار مدیران باشند تا آن‌ها را در تولید محتوا کمک‌شان کنند.

عزت زاده در تکمیل صحبت‌های این تهیه‌کننده گفت: علاوه بر حضور مشاوران و افراد موفق، نیازمند ارتقای سواد رسانه‌ای مردم هستیم و باید سعی کنیم تا سواد رسانه‌ای مخاطبان افزایش یابد.

سپس انبارلویی تصریح کرد: باید ذائقه مخاطبان را ارتقا دهیم و رسانه می‌تواند این وظیفه را برعهده داشته باشد. هنر رسانه در این نقطه ظهور می‌یابد که بتواند ذائقه مخاطب را افزایش دهد.

او با اشاره به آزادی اطلاعات بیان کرد: ما مجاز نیستیم هر اطلاعاتی را پخش کنیم و امنیت روانی مردم را به هم بریزیم. همچنین امروزه دیگر کسی ساعت‌ها برای خرید روزنامه صف نمی‌ایستد و برای پیگیری خبری به روزنامه مراجعه نمی‌کند، بلکه از طریق موبایل به همه دنیا می‌تواند دسترسی داشته باشد و در جریان اخبار قرار بگیرد.

این فعال رسانه ای بازنگری میثاق نامه را امری ضروری دانست و گفت: میثاق نامه رسانه با توجه به تغییر شرایط امروز نیاز به بازنگری دارد و امروز اصحاب رسانه باید گردهم آیند تا آن را مورد بررسی قرار دهند.

عزت‌زاده هم درباره مشکلات اخلاقی در فضای مجازی گفت: متأسفانه افراد آدابی را در فضای حقیقی رعایت می‌کنند که در فضای مجازی به آن اهمیت نمی‌دهند؛ برای مثال در فضای حقیقی افراد با ادبیات خاصی صحبت می‌کنند اما در فضای مجازی قائل به این نوع ادبیات نیستند و حتی از واژه‌های سخیف و راحتی استفاده می‌کنند که به مرور به نسل آینده منتقل می‌شود. ما باید زمانی که در فضای مجازی قصد انتشار مطلبی داریم به این مسائل توجه کنیم که مطلب را برای چه کسی، با چه نوع ادبیاتی و در چه ساعتی ارسال کنیم.

دانلود غیرمجاز فیلم‌ها فرقی با دزدی ندارد

در ادامه امیر پروین حسینی با اشاره به عدم رعایت قانون کپی رایت در حوزه فیلم اظهار کرد: متأسفانه امروزه به راحتی فیلم‌ها از فضای مجازی دانلود می‌شود و مخاطبان باید بدانند که این کار یک دزدی به حساب می‌آید و هیچ فرقی با دزدی ندارد. مردم باید به اخلاق بیشتر توجه کنند و به حریم شخصی افراد بیشتر قائل باشند.

در پایان نشست انبارلوئی، فعال رسانه‌ای، حیات رسانه پس از ۴۰ سال را ترویج گفتمان انقلابی دانست و گفت: امروزه مدیران ما پیر شده‌اند و باید فضا را به جوانان بدهند و با هدایت و مدیریت‌شان بتوانند از این به بعد هم این فضای رسانه‌ای را حفظ کنند.

انتهای پیام