از سرقت‌ آرشیو صداوسیما تا مالکیت حقوقی «کلاه قرمزی» و «جناب‌خان»

حامد معینی - مدیر کل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل سازمان صدا و سیما - درباره مطالبی که مبنی بر خروج برخی آرشیو از صدا و سیما عنوان شده است، توضیحاتی را مطرح کرد و گفت: طبیعتاً قبل از انقلاب، هر تهیه‌کننده و فیلمبرداری، راش‌های اثر خود را در اختیار داشته است؛ کما اینکه در حال حاضر هم خیلی از اشخاص و فعالان این صنعت که در ایران هستند، راش‌های آثار سابقشان را در اختیار دارند. درست است یک کپی از آن تحویل سازمان صداوسیما داده شده است، دلیلی بر این نیست که یک کپی از آن را برای خود نگه نداشته باشند. کما اینکه در شبکه‌هایی که این فیلم‌ها مطرح می‌شود، معمولاً فراخوان ارسال آثار را در سالیان گذشته پشت سر گذاشته‌اند. آنها با برنامه‌هایی تحت عنوان برنامه‌های نوستالژیک و برنامه‌هایی از قبیل «تونل زمان» و هر برنامه‌ای که شما تصور کنید، محتواهایی را که در اختیار آرشیوهای شخصی بوده، فراخوان داده، جمع آوری کرده و یک آرشیو متناظری را به وجود آورده‌اند.

وی ادامه داد: شاهد مثال اینکه، خیلی از موارد در آرشیو سازمان صدا و سیما وجود دارد که در خارج از سازمان به آن دسترسی وجود ندارد. مستندهایی که خود ما بر اساس بازسازی نگاتیوها تولید می‌کنیم. یعنی اگر کسی راش اصلی را در اختیار داشته باشد، با توجه به کیفیتی که دستگاه‌های امروز دارند، می‌تواند آن را کیفیت دهد و در قالب اچ دی پخش کند. تمام این آثاری که ما می‌بینیم از شبکه‌های خارجی پخش می‌شوند، هیچکدامشان، اصلاح رنگ، نشده است. پس نشان می‌دهد نسخه اصلی در اختیارشان نبوده است.

مدیرکل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل سازمان صدا و سیما تاکید کرد: بعضاً آثار هم ممکن است وجود داشته باشد که از آرشیوهای شخصی در دسترس شبکه‌های دیگر قرار گرفته است و لزوماً ربطی به سازمان صدا و سیما ندارد.

مدیر کل مالکیت فکری و حقوق بین الملل سازمان صدا و سیما درباره مطرح شدن موضوع خروج آرشیو از صدا و سیما تاکید کرد که حدود پنج سال است که موضوع آرشیو مطرح می‌شود و در این چند سالی که در این بخش حضور داشته، بعید می‌داند که اتفاقی مبنی بر خروخ آرشیو از صدا و سیما، افتاده باشد.

***
 

معینی در بخش دیگری از گفتگوی خود درباره مالکیت حقوقی عروسک‌های صدا و سیما به‌ویژه کلاه قرمزی و جناب خان توضیحاتی را مطرح کرد و گفت: البته موضوع «کلاه قرمزی» و «جناب خان» از نظر حقوقی دو موضوع مجزا هستند.

او درباره وضعیت «کلاه قرمزی» و سایر عروسک‌های آن و مالکیت حقوقی آن توضیح داد: «کلاه قرمزی» اثری بود که به سفارش سازمان صدا و سیما تولید شده بود و طرح و برنامه سازمان صدا و سیما برای خلق هر کاراکتر آن طبق اسنادی که وجود دارد، از سازمان صدا و سیما مبالغی را دریافت کرده‌اند که آن را انجام بدهند. در قراردادها هم مقرر به این بودند که مالکیت این اثر متعلق به سازمان صدا و سیما است به واسطه اینکه سازمان نظارت صحیحی بر روی این دارایی‌هایش نداشت، در یک برهه با توجه به غفلتی که وجود داشت، دوستان آمدند و از آن بهره‌برداری کردند. کما اینکه آنها هم به صورت غیر مجاز این کار را انجام نداده بودند. بعضاً مجوزهایی بود که از خود اشخاص دارای سمت در سازمان صدا و سیما انجام شده بود. اما ترتیبات شکلی اعطای این مجوزها کاملاً قانونی نبود و رویه خاص و روتینی برای این مجوزها نوشته نشده بود. اما بعدها به موجب رأی دادگاه و رسیدگی که انجام شد، حتی به رأی دادگاه هم نرسید و با حصولی که از پدیدآورندگان و تهیه‌کنندگان خود اثر کلاه‌قرمزی داشتم، پرونده این مجموعه از طریق مصالحه معلوم شد که این حقوق، متعلق به سازمان صدا و سیما است و عملاً از بروز دعوای احتمالی جلوگیری کرد و کل آثاری که مالکیت سازمان صدا و سیما بود، تثبیت شد.

وی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود درباره‌ مالکیت حقوقی عروسک «جناب خان» که در حال حاضر سازمان صدا و سیما مالکیت آن را بر عهده دارد، اظهار کرد: جناب خان اثری بود که قبلاً توسط تهیه کننده جداگانه‌ای تولید شده بود و آقای سعید سالارزهی خود آثار را تولید کرده و در شبکه نمایش خانگی مالکیت آن را بر عهده داشت.

معینی گفت: باز هم در صدا و سیما غفلتی افتاد و بدون اینکه قراردادی درباره نحوه مالکیت این عروسک تنظیم شود، «جناب خان» روی آنتن آمد و به هر حال روی آنتن آمدن پخش این اثر هم یک ارزش اقتصادی ایجاد کرد. کما اینکه قیمتی که هر پدید آورنده‌ی برای اثر قبل از پخش از آنتن تلویزیون می‌دهد، با قیمتی که بعد از پخش می‌دهد، قابل توجه و متفاوت است. بعدها طبق مذاکرات به عمل آمده متوجه شدیم که مالک اثر نیستیم، قطعاً نقض حقوق نمی‌توانستیم بکنیم و از نظر تجاری هم نمی‌توانستیم مواردی که صاحب عروسک می‌خواست را تقلیل کنیم. در نتیجه در یک بازه زمانی عروسک «جناب خان» را نداشتیم. بعد از آن با توجه به اینکه مسئله حقوقی هم برای ایشان روشن شد، در یک سازش و صلح آمدند و مالکیت این اثر را به سازمان صدا و سیما واگذار کردند.

مدیرکل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل سازمان صدا و سیما در ادامه گفت: در حال حاضر تمام مالکیت حقوقی کاراکتر «جناب خان» در اختیار سازمان صدا و سیما قرار دارد و هیچ شخصی به جز سازمان صدا و سیما نمی‌تواند از عروسک‌های کلاه قرمزی و سایر کاراکترهای اطرافش و جناب خان استفاده کند. قطعاً ممکن است بعدها مراجعه به سازمان صدا و سیما را داشته باشند. سازمان صدا و سیما بسته به فعالیت‌های تجاری که می‌خواهد صورت بگیرد مجوز بهره‌برداری می‌دهد و مثل مدل‌های تجاری روتین دنیا با آنها برخورد خواهد کرد.

معینی در بخش پایانی این گفت‌وگوها درباره مالکیت کلیه عروسک‌های صدا و سیما و ساز و کار آنها گفت: هر اثری که به سفارش سازمان صدا و سیما تولید می‌شود، کاملاً در مالکیت سازمان قرار دارد. در مجلس هم لایحه‌ای تحت عنوان «لایحه مالکیت ادبی- هنری» وجود دارد که کتاب دوم آن به روزآمد کردن قانون حمایت از مؤلفان و مصنفان و هنرمندان اختصاص پیدا کرده است. این لایحه که در سال ۱۹۴۸ مصوب شده بود در کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس در دست بررسی است. تمامی دستگاه‌ها و ذی نفعان در آن جلسات حضور پیدا کردند. نظرات کارشناسی و استانداردهای بین المللی در نظر گرفته شده، همچنین منافع ملی در حمایت بین‌المللی جرح و تعدیل بررسی می‌شود و با تصویب آن، قانون روزآمدی خواهیم داشت.

انتهای پیام