اجرای آیین‌نامه رده‌بندی سنی در سینما

 هرچند چنین تقسیم‌بندی به‌صورت قانونی و اجباری در ایران تازگی دارد، در بسیاری از کشورها سال‌هاست به‌صورت رویه‌ای متداول به اجرا در می‌آید؛ به‌عنوان مثال ۵۱ سال پیش قانونی مشابه در آمریکا به تصویب رسید و از آن پس خانواده‌ها با اطمینان از محتوای آثار می‌توانند فرزندان خود را به سالن‌های سینما بیاورند. اگرچه چنین قوانینی که در اغلب کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آسیایی نیز در جریان است تبعات فرهنگی مثبتی می‌تواند درپی داشته باشد؛ همان‌طور که تجربیات انجام گرفته در دیگر کشورها نشان می‌دهد از نظر اقتصادی ممکن است تهیه‌کنندگان و صاحبان سالن‌های نمایش را با چالش‌های جدیدی مواجه کند که در صورت توجه نشدن به آنها ممکن است عواقبی درازمدت برای صنعت سینمای کشور درپی داشته باشد.

تبعات و چالش‌ها

شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای مثبت رده‌بندی سنی فیلم‌ها خاطرجمعی والدین برای حضور تمامی اعضای خانواده در سینماها باشد و همین موضوع بر افزایش فروش فیلم‌های خانوادگی تاثیر بسزایی بگذارد؛ اما باید توجه داشت که همین تقسیم‌بندی می‌تواند گاه به شکل تیغی دولبه نمود پیدا کند. از آنجا که افزایش طیف مخاطب و موفقیت گیشه هدف اصلی هر سرمایه‌گذاری است ممکن است همین امر موجب فشار بیشتر تهیه‌کنندگان بر کارگردان‌ها شود تا با جرح و تعدیل فیلم‌هایشان رده سنی فیلم را مناسب برای همه گروه‌های سنی تبدیل کنند و در این راه، روح اثر و تلاش فیلمساز برای به تصویرکشیدن برخی ناملایمات جامعه که احتمالا با صحنه‌های ناخوشایند همراه است ازبین برود یا کارگردان را وادارد برای راضی کردن سرمایه‌گذار یا شورای ارزیابی، به خودسانسوری روی آورد که در هر دو حال چالشی فرهنگی برای فیلم‌سازان مستقل فراهم سازد. البته از جنبه‌ای دیگر چنین طبقه‌بندی می‌تواند بسیاری از فیلم‌ها را از خطر توقیف نجات دهد و بر اساس آن کارگردان و تهیه‌کننده با کاستن از گروه مخاطب، از هدررفت تمام سرمایه جلوگیری کند.

 از دیگر نکاتی که موجب نگرانی برخی از دست‌اندرکاران سینما شده این است که با توجه به اینکه این رده‌بندی از سوی نهادی رسمی و دولتی اعلام می‌شود همان سرنوشتی را پیدا کند که ممیزی فیلم‌ها پیدا کرده است و چالش‌هایی مثل دخالت سلیقه یا سیاست‌بازی‌ها سرنوشت آثار را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ حال آنکه در بسیاری از کشورها وظیفه چنین ارزیابی بر عهده سازمان‌های مردم‌نهاد قرار داده می‌شود. همان‌طور که غلامرضا موسوی عضو هیات رئیسه شورای‌عالی تهیه‌کنندگان درباره رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی در «ایسنا» بر این موضوع تکیه کرده و گفته است: « رده‌بندی سنی برای سینمای ما بسیار لازم است؛ اما دولت نباید در آن دخالتی داشته باشد و نهادهای اجتماعی مانند خانه سینما با دعوت از کارشناسان مختلف و آگاه باید مشارکت داشته باشند؛ زیرا دخالت دولت شائبه به وجود آمدن سانسور را پیش می‌آورد.

سید جمال ساداتیان تهیه‌کننده سینمای ایران نیز در گفت‌وگو با «ایسنا» گفت: رده‌بندی سنی خوب است؛ اما من معتقدم که نباید در مورد اجرای آن اجبار وجود داشته باشد؛ زیرا اجبار نتیجه عکس دارد و مقاومت ایجاد می‌کند. در مورد برخی فیلم‌ها می‌توانیم به خانواده‌ها توصیه کنیم که فیلم برای کودکان مناسب نیست که  با توجه به حساسیت‌های هر خانواده‌ای نسبت به فرزندش قطعا توصیه‌ها را می‌پذیرد.   وی با بیان اینکه عده‌ای معتقدند که رده‌بندی سنی بر روی فروش فیلم‌ها تاثیر می‌گذارد، گفت: اینکه رده‌بندی سنی فروش فیلم‌ها را بالا یا پایین ببرد درست است؛ اما باید درنظر داشته باشیم که در مجموع این کار از نظر اخلاقی کار بسیار درستی است و اگر فروش فیلم را پایین آورد تهیه‌کننده فیلم باید فکری برای این موضوع کند. وظیفه ما این است تا به هر طریقی به مخاطب اطلاع دهیم که چه فیلمی را نمایش می‌دهیم.

درجه‌بندی سنی فیلم‌ها

1- گروه 9+:این فیلم دارای الفاظ یا صحنه‌های نامناسب برای کودکان است و تماشای آن برای کودکان زیر 9 سال توصیه نمی‌شود.

2- گروه 12 +: این فیلم دارای صحنه‌های نسبتا خشونت آمیز یا دلهره‌آور یا استعمال دخانیات یا الفاظ نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.

۳- گروه ۱۵ +: این فیلم دارای صحنه‌های خشونت‌آمیز، ترسناک یا استعمال مواد مخدریاروابط خلاف عرف جامعه یا زبان تند و نامناسب است وتماشای آن برای افراد زیر ۱۵ سال توصیه نمی‌شود.

۴- گروه ۱۸ +: این فیلم دارای صحنه‌های افراطی از خشونت یا صحنه‌های استعمال مواد مخدر یا صحنه‌هایی تداعی‌کننده روابط زناشویی یا الفاظ و حرکات نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.

تبصره ۱: شورای پروانه نمایش می‌تواند حسب مورد، گزینه‌های مندرج در هریک از گروه‌های سنی مطروحه در ماده ۲ را برای درج در پروانه نمایش گزینش کند.

تبصره ۲:برای درجه‌بندی ۱۸ + مدیران سینما مکلف به جلوگیری از حضور افراد زیر ۱۸سال به سالن‌های سینما هستند و در سایر درجه‌بندی‌ها مسوولیت اجرا بر عهده والدین یا همراه بزرگسال است.