آن‌چه مجوز تضعیف زبان مادری است

این عضو هیئت علمی دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی درباره تاثیر غلط‌نویسی‌ها بر زبان فارسی اظهار کرد: زبان به‌طور طبیعی حرکت خودش را دارد و مفهوم غلط و درست، مفهومی است که ما از بیرون داریم به زبان نگاه می‌کنیم. در آثار قدیم خودمان سراغ داریم که بسیاری از خلاقیت‌های زبانی، در اصل از یک غلط شروع شده‌ اما به تدریج راه خودشان را باز کرده‌ و مسیر خودشان را پیدا کرده‌ و به شکل طبیعی وارد زبان شده‌اند. در زبان مثال‌های بسیار زیادی از واژگان و ساخت‌های نحوی در این‌باره وجود دارد.

شادروی‌منش افزود: منتها این‌که ما بخواهیم این مسئله را به شکل کلی برای هر مفهوم نادرستی که کاربران بی‌توجه و شلخته زبان از آن استفاده می‌کنند تعمیم دهیم، مجوزی می‌شود برای آن‌که روز به روز زبان مادری‌مان را تضعیف کنیم.

او با بیان این‌که اربابان سخن و کسانی که بیشتر به مسائل زبانی تسلط دارند مسئولیت‌شان در برابر زبان سنگین‌تر است، گفت: کسانی که به عنوان ملوک کلام شناخته می‌شوند یعنی نویسندگان برجسته، شاعران خوب و حتی شخصیت‌های شناخته‌شده فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، آن‌ها اگر از کاربردهای خطا تبعیت کنند آن کاربردهای خطا را وارد زبان می‌کنند و اهل زبان هم به تأسی از آن‌ها خطاهای دیگری را وارد زبان می‌کنند.

این استاد دانشگاه مجال تأمل در استفاده از زبان را در فضاهای مجازی کم‌تر دانست و گفت: در فضای مجازی دیگر فرصت تأمل بسیار در به کار بردن واژه و جمله وجود ندارد، و گاهی خطاهایی بروز می‌کند که این خطاها را به عنوان نمونه‌های زبان معیار نباید پذیرفت. اما در جایی که فرصت برای تأمل بیشتر هست همانند نوشتن مقاله یا کتاب و در سخنرانی‌های رسمی ما باید حواس‌مان را بیشتر جمع کنیم.

او سپس بیان کرد: بعضی وقت‌ها شکل نادرست واژگان در فضای مجازی از یک شوخی شروع می‌شود. یک نفر به شوخی واژه‌ای را نادرست به کار می‌برد و به تدریج این شوخی مورد توجه قرار می‌گیرد و باب می‌شود و به یک واژه پربسامد و مقبول تبدیل می‌شود اما مسئولیت کسانی را که آن را به کار می‌برند کم نمی‌کند. درباره املای کلمات هم این موضوع صادق است. بعضی‌ها یک لغت را با یک املای غلط به شوخی می‌نویسند اما آن‌قدر رایج می‌شود که بر شکل درست آن در فضای مجازی غلبه پیدا می‌کند. 

شادروی‌منش در پاسخ به سوالی درباره ورود غلط‌نویسی‌ به کتاب‌ها نیز گفت: خوشبختانه تا حد خیلی زیادی در بسیاری از کتاب‌های ما این خطاها وارد نشده اما به هر حال این خطاها را در کتاب‌ها می‌بینیم. بعضی از ناشران حتی یک اداره مشخص برای ویرایش در انتشارات‌شان اختصاص داده‌اند اما برخی دیگر که فقط عنوان ناشر را دارند و می‌خواهند فقط یک کارنامه را به وزارت ارشاد عرضه کنند، کتاب‌های بی‌حساب و کتابی را منتشر می‌کنند که بعضی از دست‌اندرکاران و اهل کتاب به طنز به آن‌ها «مِتاب» می‌گویند که خود این واژه در ظاهر امر، انگار یک لغت غلط است، اما با خطا شروع شده و یک بار معنایی جدید را بر عهده گرفته و در زبان وارد کرده است. 

او در پایان با بیان این‌که فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش‌های مختلف دارد وظیفه خودش را انجام می‌دهد، درباره سهم فرهنگستان در پیشگیری از غلط‌نویسی‌ها اظهار کرد: به هر حال فرهنگستان تلاش خودش را کرده و ما هم به عنوان کسانی که در حاشیه زبان فارسی خدمت می‌کنیم وظیفه داریم از کارهای خوب فرهنگستان حمایت کنیم. متاسفانه بعضی‌ها به دلایل غیرعلمی با فرهنگستان تقابل دارند، که این تقابل گاهی ممکن است به ضرر خود زبان فارسی تمام شود. هرچند فکر می‌کنم فرهنگستان خیلی فعال‌تر از این می‌تواند در موضوع وارد شود. اما این‌طور نیست که بی‌کار نشسته باشد و فعالیتی نکند. ولی برخی مثل رادیو و تلویزیون کارهای فرهنگستان را دستمایه شوخی قرار می‌دهند؛ این در حالی است که اگر از نزدیک با فعالیت‌های فرهنگستان آشنا شوند متوجه می‌شوند حقیقت موضوع آن‌طور که آن‌ها فکر می‌کنند نیست. درست است که فرهنگستان درباره غلط‌نویسی‌ها مستقیما وظیفه‌ای به عهده ندارد اما چون پاسداری از فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی را برعهده دارد این کار به فرهنگستان هم برمی‌گردد و تا حدودی هم با این قضیه روبه‌رو شده است؛ از جمله قرار دادن جایزه‌ای برای درست‌نویسی در حوزه رسانه‌ که این فعالیتش چشمگیر و قابل تقدیر است.

انتهای پیام