"کوزه‌"ای که شاید بر سر صاحب قدیمی‌اش خراب شود

وفا ثابتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص آخرین وضعیت بنای «خانه کوزه کنانی» اظهار کرد: این اثر در آبان 83 از فهرست آثار ملی طبق حکم دیوان عدالت اداری خارج شد و مشمول قوانین حفاظتی و صیانتی آثار تاریخی قرار ندارد؛ ولی در طرح تفضیلی ملاک عمل به عنوان کاربری فرهنگی و تاریخی تعیین شده و مشاور زمانی که طرح تفصیلی را تهیه کرده، کلیه آثار تاریخی را با کاربری فرهنگی و تاریخی تعیین کرده و هرگونه مداخله در آن‌ها باید با نظر سازمان میراث فرهنگی است. این موضوع نه تنها برای این اثر، بلکه برای تمامی آثار در صورتی که مالک، تقاضایی مبنی بر تغییر کاربری، احیا و یا هرگونه مداخله برای تامین نیاز داشته باشد و بخواهد از شهرداری در این خصوص تقاضایی کند، شهرداری آن را به میراث فرهنگی ارجاع داده و در این لذا در این مورد نظر میراث فرهنگی شرط است.

وی افزود: هیات امنای حسینیه فروشانی‌ها یا همان مالک خانه کوزه کنانی درخواستی را به شهرداری برای صدور پروانه جهت ساخت و ساز ارائه داده است. در ادامه شهرداری از میراث فرهنگی استعلام کرد و به پیوست این قضیه تقاضای هیات امنای حسینه را برای میراث فرهنگی فرستاد. میراث فرهنگی نیز طی نامه‌ای با ذکر دلایل متعدد با این قضیه مبنی بر ساخت و ساز و یا تخریب خانه کوزه کنانی  مخالفت کرد. این دلایل شامل تمامی آثاری است که از ثبت خارج شده است و بنابراین از طرف ما در مورد این قضیه مخالفت صورت گرفت؛ ضمن این که بدون مجوز شهرداری نیز مالکین مجاز به تخریب اثر نبوده و به طور کلی تخریب هر بنایی در شهر، نیاز به مجوز شهرداری داشته و بنابراین این اجازه به مالکین داده نخواهد شد. 

مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن ضمن بیان این نکته که هیچ نگرانی از بابت تخریب این بنا وجود ندارد، گفت: در هر حال باید به دنبال راهکاری باشیم که بتوانیم نیازهای اقامتی و زیارتی آن‌ها نیز تامین شود و در واقع باید این قضیه را دنبال کنیم که توام با حفظ آثار موجود در این مکان، مالکین بتوانند نیازهای خود را با همکاری و مشارکت شهرداری و میراث فرهنگی تامین کنند.

ثابتی ابراز کرد: متاسفانه طرح‌هایی که تهیه می‌شود، به نوعی مردم را به سمت منافع شخصی سوق می‌دهد و نفع جمعی کمتر در نظر گرفته می‌شود؛ ضمن این که در طرح تفصیلی قبل این قضیه وجود داشت و از زمانی که بازنگری شد، جای امیدواری است که این مورد اصلاح شود و منافع جمعی در نظر گرفته شود و آسیب‌هایی که به بافت وارد می‌شود را جبران کند.

وی با تاکید بر این که گزارشی مبنی بر مداخله و یا تخریب خانه کوزه کنانی دریافت نشده، ادامه داد: ما به همراه حجت‌الاسلام پژمانفر، نماینده مشهد در سال 94 بازدیدی داشتیم و جریانی را به وجود آوردیم؛ این جریان این بود که یک طومار هزارامضایی از متخصصان، دانشگاهیان و دلسوزان میراث فرهنگی شهر تهیه کردیم. در آن زمان موضوع خروج از ثبت سرای عزیزالله اف مطرح بود و درخواست شده بود که از فهرست آثار ملی خارج شود. در هر حال این طومار هزار امضایی به رئیس دیوان عدالت اداری ارائه شد و به نظر بنده نیز بسیار در این قضیه موثر بود. ضمنا در این نامه اسم دو اثر ذکر شده بود؛ یکی خانه کوزه کنانی که در آن زمان از فهرست ثبت ملی خارج و دیگری سرای عزیزالله اف که در معرض خروج از ثبت بود. در واقع این پویش به وجود آمده در دفاع از آثار تاریخی موجب شد که سرای عزیزالله اف از ثبت خارج نشود و شاید این ابهام ایجاد شده که خانه کوزه کنانی نیز چنین شرایطی را داشته و از ثبت خارج نشده؛ در حالی که حکم تجدید نظر و قطعی دادگاه در این مورد، مربوط به آبان سال 83 است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی منطقه ثامن مشهد با بیان این که این بنا در حافظه تاریخی مردم مشهد ماندگار شده است، یادآور شد: این بنا یک مکان‌رویداد و برای مشهد هویت‌بخش است و بسیاری از رویدادهای تاریخی را می‌تواند روایت کند. 

اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با ذکر دلایل ذیل با تقاضای حسینیه فروشانیان مبنی بر تخریب و نوسازی و اخذ پروانه ساختمانی این بنا مخالفت کرده است از جمله آنکه پلاک‌های مورد اشاره در طرح مصوب پیشین ملاک عمل(طرح تفصیلی نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، مصوب سال 1387) با کاربری فرهنگی- تاریخی تعیین شده است و هرگونه اقدام جهت صدور پروانه باید مطابق با ضوابط و تایید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام شود.

دیگر اینکه وفق نقشه پهنه‌بندی طرح مصوب بازنگری بافت پیرامون حرم مطهر رضوی (طرح راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، ابلاغ شده از سوی استانداری محترم خراسان رضوی، پلاک‌های مورد نظر در پهنه فرهنگی و تاریخی واقع شده‌اند و ضروری است هرگونه اقدام، مطابق ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در خصوص بناهای تاریخی و واجد ارزش و براساس طرح موضعی که تهیه خواهد شد، صورت گیرد.

همچنین براساس مصوبه شورای محترم عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص «ضوابط و شاخص‌های لازم جهت بازیابی هویت شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی در جلسه مورخ 14/12/1391 مطابق با بند 2-1-6، ضمن تاکید بر حفاظت و صیانت از بناها و بافت‌های فرهنگی- تاریخی در تبصره بند یاد شده بازسازی در این بخش از شهرها در خصوص بناهای ساخته شده تا سال 1340 شمسی، صرفا به صورت عین به عین امکان‌پذیر خواهد بود.

پلاک‌های یاد شده در محدوده ابلاغی بافت تاریخی مشهد واقع شده‌اند. لازم به ذکر است محدوده بافت تاریخی مشهد، طی نامه شماره 1697/1/882 مورخ 24/12/1388 از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نیز طی نامه شماره  12416/1/38 مورخ 14/12/1394 از سوی استانداری خراسان رضوی به دستگاه‌های دولتی استان ابلاغ گردیده است. همچنین این محدوده در جلسه مورخ 27/7/1394 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تصویب و ابلاغ شده است.

پلاک‌های مورد اشاره در محدوده حریم مصوب مجموعه حرم مطهر رضوی، ابلاغ شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شماره 15169/962100 مورخ 9/5/1396 واقع شده‌اند. مطابق بند 12 از ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1/2/1367 مجلس شورای اسلامی، اظهار نظر و ارائه ضوابط خاص معماری و طراحی داخل محدوده حرایم، از وظایف این سازمان شمرده شده است.

اثر تاریخی خانه کوزه کنانی در سال 1247 شمسی مطابق با سال 1288 قمری در دوره قاجار با کاربری مسکونی احداث گردیده است. در سال‌های جنگ جهانی به عنوان کنسول‌گری آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این بنای ارزشمند فارغ از ارزش‌های فرهنگی و معماری که متعلق به دوره‌ای خاص از سیر تحول معماری شهر مشهد می‌باشد، دارای ویژگی‌های سیاسی و اجتماعی قابل توجه است و نقش مهمی در حفظ هویت و ماندگاری حافظه تاریخی شهر ایفا می‌کند.

لذا به استناد موارد ذکرشده این اداره کل با هرگونه اقدامی که منجر به صدمه و آسیب به اثر موجود و مداخله  در عرصه خانه تایخی کوزه کنانی شود مخالف بوده و توصیه می‌شود مالک محترم تامین نیازهای خود را از طریق احیا و باززنده‌سازی بنا پیگیری نماید. از آن‌جا که شرکت محترم مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری نقش مهمی در احیا و بازآفرینی بافت‌های تاریخی ایفا می‌کند، پیشنهاد می‌گردد مشارکت لازم را در تحقق این امر با مالک داشته باشد. این اداره کل نیز همکاری لازم را در این خصوص معمول خواهد داشت.

انتهای پیام