گفتمان را جایگزین مچ‌گیری کنید!

امسال جشنواره تجسمی فجر در حالی یازدهمین دوره خود را پشت سر می‌گذارد که تلاش کرده با توجه به رویکردهای پژوهشی، پیشکسوتان را نیز در کنار خود داشته باشد. اما به باور بسیار از کارشناسان و منتقدان این جشنواره هنوز هم جای کار دارد و باید برای رسیدن به جایگاهی مطلوب و محکم چه در میان هنرمندان این عرصه و چه در میان سایر جشنواره‌های فجر، با نگاهی تازه‌تر و قدم‌های مستحکم‌تر این مسیر را ادامه دهد.

در همین راستا امیر سقراطی، دبیر هنری یازدهمین جشنواره تجسمی فجر درباره میزان فراگیری این جشنواره در میان هنرمندان با تاکید بر اینکه اساساً هیچ جشنواره‌ای نباید فراگیر باشد، به ایسنا گفت: در همه این سال‌ها جشنواره تجسمی فجر جشنواره‌ای بوده است که هنرمندان در آن ثبت‌نام می‌کنند و جای استادان خالی بوده است و اصلاً بدیهی است که بخشی از استادان این حوزه هیچ‌وقت در جشنواره تجسمی فجر شرکت نمی‌کنند. دوسالانه‌ها نیز با همین مشکل مواجه بوده‌اند که پیشکسوتان و استادان این حوزه در برنامه‌هایشان شرکت نمی‌کنند و باید حتماً برای حضور از آنها دعوت شود.

او یادآور شد: ما نیز برای پوشش همین بخش بود که نمایشگاه «چارسوی هنر» را برای نخستین بار به جشنواره تجسمی فجر اضافه کردیم. امسال در بخش «چارسوی هنر» ۵۵ گالری شرکت کردند که نزدیک به یک‌هزار قطعه هنری را از هنرمندان پیشکسوت با خودشان به همراه آورده بودند. در واقع این بخش توانست آثار هنرمندان پیشکسوت را به جشنواره تجسمی فجر اضافه کند.

این هنرمند در ادامه به افزایش تعداد شرکت‌کنندگان در جشنواره تجسمی امسال اشاره و اظهار کرد: امسال میزان شرکت‌کنندگان جشنواره با ۳۰۰ درصد رشد همراه بوده است. در سال‌های گذشته محدودیتی وجود داشت که تنها ۱۰۰ هنرمند می‌توانستند در جشنواره حضور داشته باشند، اما امسال ۷۰۰ هنرمند وارد نمایشگاه‌های جشنواره شده‌اند.

سقراطی با اشاره به تغییر نگرش هنرمندان در خلق آثار هنری و با بیان اینکه «امسال آثار بسیار دغدغه‌مند هستند و فضای سیاسی و اجتماعی معاصر کاملاً در آثار قابل شهود است»، گفت: اتفاقی که امسال در جشنواره تجسمی فجر افتاد این بود که رویکردهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از آثار دیده می‌شد. در حال حاضر دوسالانه‌ها و جشنواره تجسمی فجر دیگر همانند دهه ۷۰ صرفاً برای بازدید هنرمندان برگزار نمی‌شود و جامعه‌شناسان، نشانه‌شناسان، سیاست‌مداران، روانشناسان و کسانی که کارهای فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهند نیز از مخاطبان این رویدادهای هنری محسوب می‌شوند.

دبیر هنری یازدهمین جشنواره تجسمی فجر افزود: درست است که برخی از آثار تلخ، سیاه و گزنده هستند، اما روحیه جامعه را منعکس می‌کنند. به طور کلی برای آنکه ببینیم تحولات سیاسی و اجتماعی هر جامعه‌ای به چه سمتی پیش می‌رود باید به هنر آن جامعه رجوع کنیم. در تمام دوره‌ها آثار هنری آئینه جامعه هستند که اتفاقات را بازتاب می‌دهند. بنابراین آثار هنری تلخ و شیرین در واقع تلخ و شیرین بودن شرایط جامعه را نشان می‌دهند.

او همچنین در پاسخ به این پرسش که اساساً برگزاری جشنواره تجسمی فجر به فضای هنری و هنرمندان کشور چه کمکی می‌کند، خاطرنشان کرد: اصلاً نمی‌دانم که آیا جزو وظایف یک جشنواره است که چنین کاری کند یا خیر! فکر می‌کنم مجموع رخدادهای فرهنگی جامعه است که می‌تواند چنین فضایی را به وجود بیاورد. اگر ما ۵۰ جشنواره کوچک داشته باشیم و همه آنها در رخدادی مثل جشنواره تجسمی فجر جمع شوند، آنگاه جشنواره می‌تواند به فضای هنری کشور کمک کند.

این هنرمند با بیان اینکه «ما نباید از یک رخداد انتظار یک اتفاق بزرگ و عجیب داشته باشیم»، اظهار کرد: به شخصه فکر می‌کنم از جشنواره تجسمی فجر انتظارهای زیادی وجود دارد. در حالی که کارشناسان، منتقدان و پژوهشگران این عرصه باید پیشنهادها و طرح‌هایشان را با اداره کل هنرهای تجسمی در میان بگذارند و به پیشرفت این جشنواره کمک کنند.

سقراطی نقش رسانه‌ها را در عرصه هنرهای تجسمی حائز اهمیت دانست و گفت: هنرهای تجسمی منتقد و رسانه‌های کمی دارند. این در حالی است که رسانه‌ها می‌توانند با ایجاد فضای انتقادی و گفتمانی به پویایی هنرهای تجسمی کمک کنند. اگر جشنواره فجر و دوسالانه‌ها بدون هیچ فضای گفتمانی برگزار شوند، صرفاً یک کار اداری محسوب می‌شوند. اگر کار پژوهشی انجام نشود و رسانه‌ای نباشد که نقد کند برگزاری نمایشگاه‌ها هیچ کمکی نمی‌کند.

سقراطی در بخش پایانی سخنان خود یادآور شد: ما همیشه در حیطه تجسمی از دولت طلبکار بوده‌ایم، اما خودمان هیچ‌گاه جلو نیامده‌ایم. من نیز در سال‌های گذشته منتقد جشنواره تجسمی فجر بودم و مقالاتی زیادی را در این زمینه نوشتم، ولی امسال در جشنواره شرکت کردم تا شاید بتوانم کاری انجام بدهم. ما باید خودمان به سمتی پیش برویم که در این حوزه کار انجام دهیم، اگر نه چنانچه فقط از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار داشته باشیم، هیچ نتیجه‌ای نخواهیم گرفت. چون آنها کارشان را طبق روال اداری انجام می‌دهند و این هنرمندان هستند که باید به این فضا بپیوندند. فکر می‌کنم با جایگزینی فضای گفت‌وگو و نقد به جای فضای پرخاشگری و مچ‌گیری، جشنواره‌ها می‌توانند رشد کنند.

انتهای پیام