جای خالی تبلیغات تئاتر در تلویزیون

این بازیگر که تهیه‌کننده تازه‌ترین نمایش علی رفیعی با نام «خانه برناردا آلبا» است در گفت‌وگویی با ایسنا درباره جای خالی تبلیغات تئاتر در تلویزیون که در این خلأ، شبکه‌های ماهواره‌ای یکه‌تاز پخش تیزر تئاترهای ایرانی شده‌اند، بیان کرد: در این‌باره شاید مهم‌ترین نکته این باشد که سیاستگذاران مشخص کنند اصلاً می‌خواهیم تئاتر داشته باشیم یا خیر، چون من، ستاره اسکندری زمانی جذب تئاتر شدم که در تلویزیون، آن هم وقتی فقط دو شبکه وجود داشت تله‌تئاتر پخش می‌شد.

او ادامه داد: من تمام کودکی‌هایم را با تله‌تئاتر گذراندم، با کارهایی از حسین پناهی و داریوش مودبیان و بسیاری دیگر از هنرمندانی که در آن زمان تله‌تئاتر کار می‌کردند. در واقع نسل من، نسلی است که بیشتر تله‌تئاتر دیده، با این کارکرد که تصاویر دوربین ما را با چیزی به اسم تئاتر آشنا کرد و این در قالب نمایش و داستان با مخاطب ارتباط برقرار کرد و  آدم‌ها را جذب عنصری به اسم تئاتر می‌کرد.

اسکندری با تاکید براینکه «با اختصاص پیدا کردن صرفا یک یا دو برنامه تخصصی خشکِ تئاتری نمی‌شود مخاطب را جذب تئاتر کرد»، ادامه داد: فکر می‌کنم یکی از مسائل ضربه‌زننده به اینکه مخاطب، تئاتر را دور از خود دید، حذف تله‌تئاتر از تلویزیون است. دلیل دوم هم این است که تلویزیون به عنوان یک رسانه ملی که کارکرد فرا شهری و فرااستانی دارد و صمیمی‌ترین رسانه‌ برای مردم است مّبلغ تئاتر نبوده است.

وی با بیان اشاره به اینکه خودش هم معترض پخش تیزرهای تبلیغاتی نمایش «خانه برناردا آلبا» از شبکه‌های ماهواره‌ای مانند «جم» است، گفت: من از مخالفان این مسئله هستم که کاری در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ شود چون در ایران زندگی می‌کنم و ترجیح می‌دهم اَمین من رسانه‌هایی باشند که به همین جا تعلق دارند. سال‌هاست که تمام بحث و جدل‌هایم به عنوان یک بازیگر با تلویزیون همین است که اگر من به عنوان یک بازیگر انتقادهایی را وارد می‌کنم برای سازندگی است نه تخریب. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که در جزیره‌های جداگانه زندگی می‌کنیم و تلویزیون، تئاتر را حتی اندازه سینما درون خود نپذیرفته است، بماند که سینما را هم ممکن است گزینشی تبلیغ کند  ولی به هر حال مُبلغ سینما بوده است؛ در حالی که نسبت به تبلیغات تئاتر به شدت کم گذاشتند و کم لطفی کرده‌اند.

بازیگر نمایش‌های «شب هزار و یکم» بیضایی و «رومئو و ژولیت» علی رفیعی اضافه کرد: حذف تبلیغات تئاتر یعنی تیشه زدن به ریشه این پل ارتباطی بین مخاطب عام و تئاتر. در این بین تئاترهای تجاری ممکن است با دستاویزهای مختلف از جمله آوردن چهره‌ها مخاطب خود را پیدا کنند اما برای کسانی از جنس دکتر رفیعی که دغدغه‌شان ذات خود تئاتر است شرایط به گونه‌ای چیده می‌شود که با شکست اندیشه در مقابل بازار مواجه می‌شویم، البته خدا را شکر می‌کنم که سالن اجرای دکتر رفیعی (تالار وحدت) در همین چند روز ابتدایی نمایش پر از مخاطب بوده ولی آنچه گفتم راجع به افراد بی‌نام و نشانی که به ذات تئاتر بیشتر می‌اندیشند تا بازار آن، صدق خواهد کرد چون این‌ها به حمایت دسته‌جمعی احتیاج دارند و یکی از مهمترین حامیان‌شان هم باید تلویزیون باشد.

ستاره اسکندری با اشاره به اینکه «برای آن‌هایی که در تئاتر به چیزهای دیگری فکر می‌کنند اصولاً عناصر تبلیغاتی کم نیست و همه چیز در اختیارشان است» گفت: برای تلویزیون ایران خیلی بد است که شبکه‌های ماهواره‌ای برای هویت دادن به خودشان و پیدا کردن جایگاه، از آن چیزی که در این مملکت اتفاق می‌افتد استفاده می کنند در حالی که درست، آن است که تلویزیون خودمان این کار را بکند.

وی با اشاره به جایگاه علی رفیعی در تئاتر ایران افزود: باید یک بار این نیاز را به عنوان سیاست‌گذار بازتعریف کنیم که آیا این دغدغه را داریم اندیشه و تفکر در زندگی مردم جامعه جایی داشته باشد یا خیر؟ چون همه چیز دست به دست هم می‌دهد تا تو از اندیشه خالی شوی و فقط به مصرف پناه ببری. من با قاطعیت می‌گویم زاییده زمانی هستم که پخش آگهی بازرگانی در تلویزیون بخاطر اشاعه روحیه عدم مصرف گرایی ممنوع بود و امروزِ روز، من تلویزیونی را می‌بینم که بالا و پایین هر تصویری، یک آگهی مصرف پخش می‌شود. پس کجا رفت آن آرمان‌ها و اندیشه‌ها؟ ما در شهری راه می‌رویم که هر گوشه‌اش بیلبوردهای مصرفی است از ساعت و عطر و جواهر و روغن و پودر رختشویی گرفته تا حلوا شکری. وظیفه شهرداری چیست؟ وظیفه تلویزیون چیست؟ در این اوضاع ما دیگر نمی‌توانیم به مردم بگوییم علم بهتر از ثروت است چون در حال جا انداختن فرهنگ دیگری هستیم.

تهیه‌کننده نمایش «خانه برناردا آلبا» به کارگردانی علی رفیعی  درباره وضعیت تبلیغات این نمایش گفت: سرمایه‌گذار کار «ایران نمایش» است و چند بیلبوردی را که در اختیار داشته به تبلیغ نمایش اختصاص داده و این اولین باری است که نمایش‌های آقای دکتر رفیعی روی بیلبورد رفته است. با این حال من تمام هم و غم خود را روی این ماجرا گذاشتم و سراغ هر مسئولی رفته‌ام تا آن‌ها را متوجه این موضوع کنم که اتفاق خیلی بزرگی است که دکتر علی رفیعی در هشتاد سالگی نمایشی را روی صحنه برده است، تا به آن‌ها یادآوری کنم ما مفاخری داریم که باید در زمان حیات‌شان به آن‌ها اجر گذاشته شود و این وظیفه دولت‌ها و شهرداری‌هاست و وظیفه سیاست‌گذاران است که چنین مسائلی را به مردم یاداوری کنند.

اسکندری با یاداوری اینکه جزو اولین کسانی بوده که حدود ۶ سال قبل و وقتی تهیه‌کنندگی در تئاتر چندان جا نیفتاده بود، با نمایشی از افسانه ماهیان تهیه‌کنندگی رسمی در تئاتر را شروع کرده است، گفت: این اتفاق زمانی برای من افتاد که در تلویزیون بسیار فعال بودم و می‌خواستم بخشی از درآمدم را صرف تئاتر کنم چون تئاتر، خانه پدری من است و از تئاتر بازیگر خوبی شدم و به تلویزیون رفتم. الان هم پس از چند تجربه با دانشجویان و نیز تئاتر باران، به دعوت آقای دکتر رفیعی تهیه‌کننده نمایش «خانه برناردا آلبا» شدم آن هم به این دلیل که سال‌ها شاگرد ایشان بودم و مدیونشان هستم.

بعد هم اینکه احساسات حرفه‌ای من، مرا به این سمت کشاند چون احساس کردم ذات تئاتر در حال تغییر است و کمیت جای کیفیت را گرفته است به طوری که تمرین‌ها کوتاه شده،  گروه‌ها در مدت سه هفته تئاتر جمع می‌کنند و در این شرایط فکر کردم باید تمام همت خود را به کار گیرم تا نمایشی که مثل گذشته تمرین می‌شود روی صحنه برود. بویژه آنکه در چنین کارهایی صِرف آنچه روی صحنه می‌رود مهم نیست بلکه همه اتفاقات در پروسه تمرین رخ می‌دهد و امیدوارم از پسِ این نوع کارها بشود از آنچه در تئاتر هست حراست کرد.

او افزود: در این راستا تئاتری‌ها هم باید در رویکرد و نگرش خود بازنگری کنند تا کیفیت جای خود را دوباره پیدا کند. البته نمی‌گویم تئاتر تجاری نباید باشد بلکه معتقدم نباید بگذاریم اتفاقی که در سینما افتاده در تئاتر هم تکرار شود. بخش عمده‌ای از پایه و اساس تئاتر هم این بوده که همیشه جلوتر از جامعه است، در حالی که الان برعکس شده و جامعه جلوتر از تئاتر است. این اتفاق به زعم من خیلی دردناک است چون رشد یافته زمانی هستم که تئاتر در دولت اصلاحات، دوران طلایی خود را گذراند و امری جلوتر از جامعه بود. من هنوز جزء نسلی هستم که فکر می‌کند تئاتر شاخصه فرهنگی کشور است هرچند شاید آن را یک امر وارداتی محسوب کنند اما به هر حال به عنوان یک شاخصه فرهنگی مطرح است.

این بازیگر در پایان خاطرنشان کرد:‌ شأن دکتر رفیعی را شاید در اندازه‌ای ببینم که تبلیغ کارش در شبکه‌ای مثل «آرته» باشد اما هرگز شبکه‌های ماهواره‌ای (فارسی زبان) را در این حد نمی‌بینم که برای تبلیغ این نمایش از آن‌ها استفاده کنیم ضمن اینکه با توجه به سرمایه‌گذاری که نمایش «خانه برناردا آلبا» دارد، گروه اصلا نگران فروش بلیت نیست و اتفاقا تاکید داریم برای دانشجویان تخفیف ویژه درنظر گرفته شود. البته باید یاداوری کنم که آقای رفیعی هم تئاتر را برای فروختن اجرا نمی‌کند و متر و معیار موفقیت یک نمایش را در مقدار فروش نمی‌داند که اگر اینطور بود اصلا  با سرمایه‌گذار وارد مذاکره نمی‌شدیم. تمام هدف ما این بوده که «خانه برناردا آلبا» مخاطب فرهنگی خود را داشته باشد و امیدوارم همکاری مدیر ایران نمایش (محمدحسین توتونچیان) با تئاتر و با همین کیفیت ادامه پیدا کند.