'کلفت‌ها' اثری پر از تناقض / روایت دریا دریایی از نمایشنامه ژان ژنه

به گزارش هنرآنلاین، نمایش "کلفت‌ها" اثر ژان ژنه، ترجمه مدیا کاشیگر به کارگردانی دریا دریایی از ۲۷ دی‌ماه در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان روی صحنه است و بازیگران آن زهرا مولایی، نیلوفر دهقان و دریا دریایی هستند.

دریایی پیش از این سال ۹۰ نمایش "کلفت‌ها" را به عنوان پایان‌نامه تحصیلی کارگردانی و در خانه کوچک نمایش دانشکده هنر و معماری تک‌اجرایی عمومی داشته است. او فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی نمایش در مقطع کارشناسی از دانشگاه تنکابن و مقطع ارشد بازیگری نمایش از دانشگاه تربیت مدرس است و پیش از این، نمایش "خلوت‌گاه" نوشته ابراهیم مکّی را در سال ۹۱ در سالن کوچک نمایش روی صحنه برده است.

دریا دریایی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره انتخاب نمایشنامه "کلفت‌ها" به منظور اجرا گفت: ماجرای انتخاب نمایشنامه از جایی شروع شد که به دنبال نمایشنامه‌ای جذاب برای پایان‌نامه عملی دانشگاه بودیم. چندین نمایشنامه را خواندیم و در نهایت "کلفت‌ها" ژنه، نظرمان را به شدت جلب کرد چرا که در درجه اول به دنبال نمایشنامه‌ای بودیم که داستان آن زن محور باشد.

او در ادامه اضافه کرد: داستان جذاب و شخصیت‌پردازی قویِ ژان ژنه به گونه‌ای است که پس از اولین مواجهه با متن نمی‌توان آن را کنار گذاشت و فراموش کرد. در نمایشنامه "کلفت‌ها" به بسیاری عواطف انسانی، مانند عشق، نفرت، صداقت و دروغگویی پرداخته شده است؛ در نتیجه نمایشنامه پر از تناقضانی است که بازیگر می‌تواند خود را در چنین موقعیت‌هایی که نویسنده پیش پایش گذاشته بسنجد و توانایی بازیگری‌اش را به منصه ظهور برساند. در عین حال بازی در بازی‌هایی که درون متن وجود دارد به کارگردان این امکان را می‌دهد تا میزانسنی متنوع طراحی کند. بنابراین نمایشنامه "کلفت‌ها" تمام شرایط را دارا بود تا ما با تمام قوا با آن مواجه شویم.

این کارگردان جوان درباره سبک و شیوه اجرایی نمایش "کلفت‌ها" عنوان کرد: در بسیاری مواقع شاهد اجراهایی هستیم که کارگردان، داستان نمایشنامه را دقیقاً با گروه بازیگرانش روی صحنه  اجرا می‌کند و حتی در بعضی اجراها، نمایش‌هایی را می‌بینیم که اگر تماشاگر چشمانش را ببندد و فقط به دیالوگ‌ها گوش دهد چیزی را از دست نمی‌دهد. همیشه و در همین تجربه‌های اندکم مراقب بودم تا از چنین اتفاقاتی دوری کنم و میزانسن نمایش‌هایم را به سمتی ببرم که تماشاگر نتواند حتی لحظه‌ای به ساعتش نگاه کند، مبادا حرکتی را از دست دهد.

دریایی همچنین افزود:  نمایش "کلفت‌ها" نیز مجموعه‌ای‌ست از دیالوگ و حرکت. نمایشی که در آن بازیگران علاوه بر اطلاعاتی که در طول نمایش و از طریق دیالوگ به تماشاگر ارائه می‌دهند با حرکات و حالات بدنی خود این اطلاعات داستانی را برای تماشاگر قابل لمس‌تر می‌کنند. البته به صورت کلی فضای نمایش "کلفت‌ها" تا حد زیادی سورئال است.

هر روز و به نوبت یکی از دو کلفت در نبود خانم خانه، نقش خانم را بازی می‌کنند و دیگری نقش خواهرش را (و نه خودش) و این تکرار هر روزه برای آن‌ها به نوعی آئین تبدیل شده است. بنابراین در طول اجرای نمایش "کلفت‌ها"، بازیگران تعدادی حرکات آئینی در ابتدا، اواسط و انتهای نمایش انجام می‌دهند. حال و هوای این حرکات به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را رئال دانست. زیرا علاوه بر نوع حرکات طراحی شده، بازیگران این حرکات را در فضایی مه آلود و در نور آبی انجام می‌دهند.

او درباره میزان وفاداری به نمایشنامه "کلفت‌ها" در اجرا اظهار کرد: ما به نمایشنامه ژنه تا حد زیادی وفادار بوده‌ایم، تنها در بازنگری متن بعضی دیالوگ‌های ثقیل را بازنویسی کرده و نمایشنامه را تا حدی کوتاه کردیم که این کوتاه شدن متن بیشتر شامل شخصیت خانم (مادام) شده است.

دریایی درباره طراحی صحنه این نمایش گفت: نخستین طراحی صحنه این نمایش را یکی از دوستانم در دانشگاه و برای پایان‌نامه، انجام داد. ما تا حد زیادی به طراحی او پایبند مانده‌ایم. طراحی صحنه نمایش "کلفت‌ها" در خدمت داستان است و بیشتر شامل وسایل و آکسسواری است که در طول نمایش به آن‌ها نیاز داشتیم. البته طراحی اصلی نیز به گونه‌ای بود که به فضای سورئال حاکم بر نمایش نیز می‌افزود اما متاسفانه به دلیل شرایط سالن انتظامی و دو اجرا بودن آن از خیر چند مورد گذشتیم و فقط پاندول ساعت که دایره‌ای به قطر یک متر است را نگه داشتیم. البته این پاندول نیز در ابتدا قطری یک و نیم متری داشت و بسیار سنگین بود که این نیز به دلیل عدم استحکام سقف سالن انتظامی کنار گذاشته شد.

کارگردان نمایش "خلوتگاه" درباره فضای موسیقی‌ نمایش "کلفت‌ها" یادآور شد: از آنجایی که در طول اجرا شاهد حرکات آئینی هستیم که بازیگران "کلفت‌ها" آن را در فضایی مه‌آلود و سورئال انجام می‌دهند، انتخاب موسیقی بخش مهمی از اجرای ما به حساب می‌آید چراکه موسیقی نقش عمده‌ای در فضاسازی نمایش ما دارد. بنابراین موسیقی که برای نمایش انتخاب کردیم حال و هوایی آئینی و در عین حال مدرن دارد و مناسب برای فضای سورئال است. برای قسمت‌های دیگر نمایش و به منظور کمک به فضای داستان از چند موسیقی فرانسوی استفاده کردیم که آن‌ها را نیز با جست‌وجوی فراوان و وسواس انتخاب کردیم.

دریا دریایی در پایان صحبت‌هایش درباره مدت زمان تمرینات نمایش "کلفت‌ها" عنوان کرد: برای این دوره اجرای عموم و بدون در نظر گرفتن تمرینات پایان‌نامه در سال ۹۰، ما به شکل جدی ۴ ماه تمرین کردیم تا بازیگران به آمادگی لازم برای یک ساعتِ نفس‌گیر که در صحنه و در مقابل چشمان تماشاگر هستند، برسند.

دیگر عوامل این نمایش عبارتند از: بازنویسی: دریا دریایی، دستیار کارگردان: مریم صبوری، طراح صحنه و لباس: سودابه زارع پور، دوخت لباس: فریبا داویجانی، طراح نور: دریا دریایی، دستیار صحنه: محمدرضا الوند، پوستر و بروشور: علی مدیری، انتخاب موسیقی و افکت: دریا دریایی، امور رسانه: احمدرضا حجارزاده، ساخت تیزر: محمد مرادی فر و نورپرداز: مسعود قربانی.

علاقمندان می‌توانند بلیت این نمایش را از سایت تیوال تهیه کنند.