نقش فضای مجازی در توسعه کلیپ‌های موسیقی

، «شب موسیقی» در هفدهمین نشست خود، شامگاه یکشنبه با موضوع «جشنواره ملی نماهنگ» و اجرای رضا مهدوی میزبان داوران این جشنواره بود. مریم جلالی (کارشناس رسانه و برنامه‌ساز) و حمیدرضا نوربخش (خواننده و مدیر عامل خانه موسیقی) مهمانان برنامه هفدهم بودند.

جشنواره نماهنگ اولین قدم برای ادامه و احیای نماهنگ

جلالی تفاوت کلیپ و نماهنگ را اینطور توضیح داد: آن چیزی که کلیپ نام برده می‌شود با آن چیزی که ما نماهنگ می‌نامیم یک تفاوت عمیق و عمده دارد. آقای نادر ابراهیمی می‌گوید ما باید اثری را خلق کنیم و بعد برایش نام بگذاریم نه اینکه خود را در قالب ژانرها محصور کنیم. تبدیل موسیقی انتزاعی، که با احساسات در ارتباط است، به تصویری که به فهم آن کمک می‌کند باعث افزودن معنا و بالندگی آن می‌شود و این کاری است که هر چند دیر، هنرمندان ما انجام دادند. اولین جشنواره نماهنگ اولین قدم برای ادامه و احیای حرکت‌هایی که در دهه ۷۰ آغاز شده است.

جلالی در پاسخ به اینکه چرا این جشنواره موضوعی عمل کرد و تنها در مورد ۴۰ سالگی انقلاب بود؟ گفت: من فکر می‌کنم عزم دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما جزم بر این اساس بود که ۴۰ سالگی انقلاب را بهانه‌ای برای شکل دادن به یک حرکت بنیادین کرد.

وی ادامه داد: ۱۵۰۰ اثر از کل ایران در جشنواره حضور داشتند و ۲۰۰ اثر به هیئت داوران رسید.

نوربخش هم درباره اینکه موسیقی ایرانی چه سهمی در این آثار داشت؟ گفت: متأسفانه سهم موسیقی ایرانی بسیار ناچیز بود و این جای نگرانی عمیق و سوال دارد. چه در صدا و سیما و چه در شبکه‌های ماهواره‌ای و چه در فضای مجازی، موسیقی سنتی دیده نمی‌شود و این یک هشدار جدی است چون گوش و ذائقه مردم قابل تربیت است.

جلالی گفت: نماهنگ می‌تواند احیاکننده داشته‌های قدیمی ما مانند تصنیف‌ها و نغمه‌ها باشد. ما باید نواهای فرهنگ خود را با تصاویر فرهنگمان موازی کنیم و این نیاز به خلاقیت و اراده و برنامه‌ریزی دارد. در سبد شنیداری ما باید همه چیز وجود داشته باشد، اما ما مردم ذوق‌زده‌ای هستیم و ناگهان به یک ژانر حمله می‌کنیم و همه چیز در قالب آن ژانر درمی‌آید. در رسانه اصل بر این است که عوام بفهمند و خواص بپسندند.

نوربخش در مورد سهم موسیقی و تصویر در نماهنگ گفت: موضوع ما موسیقی و بهتر شنیده شدن آن است و تصویر قرار است به شنیده شدن موسیقی کمک کند. موسیقی غربی بیشتر تصویری است اما در شرق به خصوص موسیقی ما بسیار درونی، حکمی و اشراقی است. این تفاوت‌ها باید لحاظ شود.

جلالی ادامه داد: موسیقی هنر ناب و انتزاعی است. موسیقی جایی است که کلام تمام می‌شود. وقتی موسیقی‌ای را تنها می‌شنوید امکان دارد فضای خاصی را برای شما ایجاد کند ولی وقتی در قاب تصویر می‌نشیند، شما اسیر برداشت سازنده می‌شوید. نمی‌توان منکر این شد که تصویر باعث ماندگاری بعضی آثار در ذهن می‌شود.

نوربخش در نقد جشنواره‌ها گفت: این جشنواره‌ها برگزار و افرادی انتخاب می‌شوند و بعد از آن رها می‌شوند.

مریم جلالی در مورد جشنواره نماهنگ گفت: این جشنواره برکاتی داشت. صبح قبل از اختتامیه نشست خوبی با مدیران موسیقی ۳۲ مرکز استان برگزار شد و مسائل خوبی مطرح شد. ما در حوزه نماهنگ سال‌ها غفلت داشته‌ایم و من فکر می‌کنم این جشنواره می‌تواند فتح بابی باشد برای استعدادیابی و اینکه سبب شود مدیران رسانه‌ها با دقت بیشتری این تصویرسازی‌ها را انجام دهند. این جشنواره باعث شد که معاون سیما به عزم شبکه‌ها برای پرداختن به نماهنگ در سال آینده تاکید کنند و بگویند که یک دبیرخانه دائمی در معاونت سیما ایجاد می‌شود. مؤسسات فرهنگی سرمایه گذار در این جشنواره برگزیده شدند نه سازندگان اثر.

نوربخش در مورد جایگاه روایت‌گری در کلیپ گفت: کلیپ‌هایی که ساخته می‌شوند دو گونه هستند. در یکی که اصولاً با عناصر سازنده موسیقی در تصویر کاری ندارند. به نظر من مهمترین عنصر در تولید یک اثر آهنگساز است. اثر موسیقی اثر آهنگساز است و بقیه مجریان این اثر هستند. در تمام دنیا اینگونه است که خواننده به جهت ارتباطی که با مخاطب پیدا می‌کند بیشتر دیده می‌شود و نمی‌شود با این قضیه ستیز کرد. بعضی بی مهری‌ها می‌شود و من همیشه می گویم که در هنگام معرفی اثر آهنگساز هم باید معرفی شود و این باید در رسانه فرهنگ سازی شود.

جلالی هم در پایان گفت: موسیقی یکی از پایه‌های هویت ایرانی است و ما باید این شور را نگه داریم.

«شب موسیقی» یکی از برنامه‌های «شب های هنر» است که به تهیه کنندگی حبیب الله ذوالفقاری، پیرامون مسائل موسیقی، یک شنبه شب‌ها ساعت ۲۳ به طور زنده، از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود.