موسیقی برای اسلام و انقلاب تهدید است یا فرصت؟

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، حجت الاسلام فلاحتی پژوهشگر حوزه و موسیقی دین و وحید یامین پور پژوهشگر و مدرس دانشگاه در نشست تخصصی مسئولان واحد موسیقی مراکز استانی حوزه هنری از بایدها و نباید های موسیقی در جریان انقلاب اسلامی ایران سخن گفتند.

مقصد گام دوم انقلاب اسلامی نقطه طلوع ولایت عظمی است

 وحید یامین‌پور در نشست تخصصی سالانه مسئولان واحد موسیقی مراکز استانی حوزه هنری در مورد زاویه دید از گام دوم انقلاب با اشاره به آرمان‌های امام خمینی(ره) گفت: آرمان‌های امام خمینی، نفی هر دو ادعای شرقی و غربی به معنای استقلال و تحقق دستیابی به دنیای اسلامی واقعی است. خیلی‌ها معتقد بودند امام شاعرانه ادعای «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» دارد و حالا که در حال شکل‌گیری است آن را در قالب سازمان یافته اسلامی ارائه می‌کند. نه شرقی نه غربی در دهه ۷۰ میلادی واقعا به شعر و رویا شبیه بود اما امام به آن ایمان داشت و مردم نیز در یک کلیت موافق و میان ذهنیتی، امام را شعبه‌ای از نبوت می‌دانستند که مبعوث شده تا آینده‌ای متفاوت را رقم بزند.  انقلاب اسلامی سال ۵۷ تازه آغاز انقلاب بوده و پیروزی آن همچنان در حال تحقق است. انقلاب اسلامی ایران هر روز به پیروزی بیشتر نزدیک می‌شود. به این ترتیب پیروزی انقلاب اسلامی ایران در حال تکمیل است.

امروزه با فروپاشی شوروی، ایران به قطب دوم ایدئولوژی دنیا رسیده‌ است و آمریکا آن را خوب می‌فهمد اما انکار می‌کند. تمامی مخالفت‌هایش نیز با انقلاب اسلامی ایران همین موضوع است.وی گفت: مردمی که در ابتدای کار انقلاب رهبری امام را پذیرفته بودند آینده روشنی از انقلاب نمی‌دانستند و تنها روح انقلابی‌گری در مقابل ظلم و زور و استبداد را داشتند اما در ادامه انقلاب بسیار مهم است که انقلاب را همراهی و بیشتر درک کنند. نه شرقی نه غربی نگاه اسلامِ سیاسی بود که از سوی امام مطرح شد و مورد توجه دیگر کشورهای دنیا قرار گرفت. نگاهی که به موجب آن در همان اوایل دهه ۶۰ جنبش‌های آزادی‌بخش جهان را آغاز کرد. امام در همان سال‌های ابتدایی انقلاب با صراحت اعلام کرد که ما انقلاب خودمان را صادر کردیم. آن موقع کمتر کسی می‌فهمید امام چه می‌گوید. فهمی که امروزه آشکار و نمایان می‌شود. مثال آن یمن است که میلیون‌ها نفر در آن اعلام می‌کنند ما ادامه انقلاب اسلامی ایران هستیم. شرق و غرب در کور کردن روزنه جدید و مسدود کردن راه سوم فکری در دنیا از سوی امام و انقلاب اسلامی ایران اتفاق نظر داشتند. چرا که با این وضع ما به عنوان قطب سوم قدرت نفوذیِ فکری در دنیا مطرح می‌شدیم.امروزه با فروپاشی شوروی، ایران به قطب دوم ایدئولوژی دنیا رسیده‌ است و آمریکا آن را خوب می‌فهمد اما انکار می‌کند. تمامی مخالفت‌هایش نیز با انقلاب اسلامی ایران همین موضوع است.

یامین پور  با اشاره به نقش مهم رهبری در ادامه پیروزهای انقلاب اسلامی ایران گفت: مقام معظم رهبری در گام دوم انقلاب با هوشمندی بسیار بالا و بصیرتی عمیق، انقلاب را در مسیر درست خود حفظ کرده است. ایشان مقاومت را در دستور کار قرار داده است. مقاومتی که نتایجش را در کوچک شدن همه جانبه اسرائیل می‌توانیم به وضوح حس و مشاهده کنیم. اسرائیل این روزها توان قدرت‌نمایی ندارد و این موضوع ناشی از فرهنگ مقاومت انقلاب اسلامی در منطقه است.

این مدرس دانشگاه با تاکید بر نقش مهم حوزه هنری در روند پیش‌روی انقلاب اسلامی ایران گفت: بازخوانی مجدد راه انقلاب اسلامی با کمی دشواری روبه‌رو شده است. خوانشی که از ابتدای انقلاب تا کنون همواره سعی در انحرافش داشته‌اند. مقام معظم رهبری در گام دوم با رویکردهای خود در بیانیه گام دوم، این انقلاب را به مقصد آن هدایت می‌کند. رهبری معتقد است ما در راه درست هستیم و مقصد گام دوم انقلاب اسلامی نقطه طلوع ولایت عظمی است.

وی با اشاره به سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک در بیان خاطره‌ای از زمان جنگ گفت: زمانی در هشت سال دفاع مقدس فرا رسید که آمریکا اعلام کرد هر نفتکشی می‌خواهد از تنگه هرمز عبور کند زیر پرچم من با پشتیبانی و امنیت من عبور می‌کند. این موضوع به گوش امام رسید و امام دستور دادند نفکش‌هایشان را بزنید. اما مدام تعلل کردند و نزدند. در نهایت با تاکیدات متوالی امام بر هدف قرار دادن نفتکش‌های زیر پرچم آمریکا باز هم نزدند. امام در پایانِ تمامی تاکیداتش گفتند: «اگر من بودم می‌زدم». بالاخره چند جوان بسیجی مین‌های دریایی در تنگه هرمز می‌ریزند که به انفجار در نفت‌کش کویتی با پرچم آمریکا می‌شود و توجه رسانه‌های دنیا را به سوی قدرت‌نمایی ایرانی‌ها جلب می‌کند. اگر همان موقع با جدیت و تمام قدرت بدون هیچ ترسی به حرف امام اعتماد می‌کردند و می‌زدند دنیای انقلاب اسلامی سال‌ها جلوتر پیش می‌رفت. اما به هر دلیلی این کار را نکردند و کار اصلی انقلاب را سال‌ها به تعویق انداختند.  خوشبختانه امروزه بی‌هیچ تعارف و ترسی پهپاد گلوبال هاوک را زدیم. پهپادی متعلق به ارتش تروریستی آمریکا که خود را ابر قدرت می‌داند و برای تمام دنیا خط و نشان می‌کشد. آمریکایی که روزی آن را از تهران اخراج کردیم و امروز از منطقه اخراجش کردیم.

حوزه هنری باید واقعیت‌های امیدبخش را در قالب هنر باورپذیر کند

این پژوهشگر افزود: بخشی از بیانیه گام دوم انقلاب متمرکز بر خوانش مبدا و مقصد و خوانش راه است. این خوانش به تخیل نیاز دارد. چرا که ما امروزه در ایران با خوانشی منسجم از انقلاب اسلامی و تاریخ ایران مواجه هستیم که آن را وارونه جلوه می‌دهد. به این ترتیب مبدا انقلاب اسلامی ایران را دچار اختلال کرده و می‌کند. تا جایی که انقلاب را اشتباه تلقی می‌کند و آمریکا را دوست می‌انگارد. با این وضع ذهن جوانی که آن روزها را ندیده منحرف می‌کند. همچنین در خوانش مقصد و آینده نیز انحراف ایجاد می‌کند. با این وضع چه کسی باید جلوی اخلالگری‌های خوانش مبدا و مقصد انقلاب اسلامی را بگیرد؟ بی‌شک حوزه هنری موظف به چنین کاری است.

یامین‌پور در پایان گفت: ما در حوزه هنری باید تخیلی از آینده برای خود و نسل جوان خود بسازیم. تخیلی مبتنی بر واقعیت و خوانش صحیح از رویدادهای انقلاب اسلامی ایران از آغاز تا کنون باید در حوزه هنری بسازیم. اگر حوزه هنری برای جوانان ایرانی با هدف درک انقلاب اسلامی ایران تخیل آفرینی نکند، در کار خود کم‌کاری کرده است. چه کسی امروزه در موضع ضعف قرار دارد؟ آمریکا یا ایران؟ بی‌شک ایران است که امروز در منطقه حرف برای گفتن دارد و آمریکا را مجبور به حرکت در نقاطی که ما می‌خواهیم می‌کند. این در حالی است که بسیاری‌ها این موضوع را وارونه جلوه می‌دهند و ایران را ضعیف و آمریکا را قَدَر معرفی می‌کنند. حوزه هنری باید واقعیت‌های امیدبخش روز کشور را در قالب هنر برای جوان ایرانی باورپذیر کند و برای تجسم آن فعال باشد.

وقتی مسیر موسیقی از درست به غلط حرکت می کند

حجت الاسلام والمسلمین مجتبی فلاحتی، پژوهشگر حوزه موسیقی و دین، نیز در این نشست به برخی مسائل مربوط به موسیقی اشاره کرد و گفت: واقعیت تلخی که ما با آن در مواجهه با موسیقی روبه‌رو هستیم، نگاه خوشگذرانی عموم جامعه به موسیقی است. در حالی که موسیقی ایده ال این نیست. به عنوان مثال در میان عرفا فیثاغورس موسیقی را وام گرفته از عالم معنا می‌داند. همچنین فارابی دیدگاه ملکوتی به موسیقی داشته است. در حالی که عموم مردم برای اوقات فراغت و خوشگذرانی به موسیقی گوش می‌دهند. به این ترتیب مسیر موسیقی از درست به غلط حرکت می‌کند.

واقعیت تلخی که ما با آن در مواجهه با موسیقی روبه‌رو هستیم، نگاه خوشگذرانی عموم جامعه به موسیقی است. در حالی که موسیقی ایده ال این نیست.وی با اشاره به تعریف و دیدگاه عموم مردمی از شادی و کارکرد موسیقی گفت: با موسیقی می‌شود جامعه‌ای را تغذیه فکری کرد. اما مشکل این است که ملاک درستی از شادی نداریم. تعریف ما از شادی چیست؟

این پژوهشگر حوزه و دانشگاه با اشاره به دیدگاه‌ها و سخنان رهبری در خصوص موسیقی گفت: مقام معظم رهبری معتقد است موسیقی می‌تواند جامعه را منقلب کند. یا اینکه موسیقی می‌تواند تعالی بخش بوده و دستیابی به عرفان را فرهم کند. اما کدام موسیقی می‌تواند این کار را انجام دهد؟ آیا موسیقی‌های امروز کشور این‌گونه است؟  امام در اوایل انقلاب موسیقی را منع کرده بود. در حالی که چند سال بعد اجازه کار به آن را داد. اما چگونه با آن موافقت کرد؟ فعالیت‌های مثبت مفاخر موسیقی موجب شد تا ایشان موسیقی را با شروطی بپذیرد. رهبری نیز با دیدگاه عجیب و اختلاف نظر شدید با دیگر مراجع تقلید در مورد موسیقی حرف می‌زند. تا جایی که من آن را موج چهارم موسیقی در فقه شیعه در موسیقی می‌دانم.

انتقاد از عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه موسیقی

فلاحتی  در مورد جایگاه موسیقی در اسلام گفت: بی‌شک در حکومت امام زمان موسیقی وجود دارد. چرا که شب عروسی حضرت زهرا (س) دف می‌زدند. البته که لهو نبوده، رقص آور نبوده و در خدمت مذهب بوده است. با این حال پس چرا استفاده نشود. دف‌نوازی شب عروسی حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) آنچنان خوب بوده که پیامبر برای دف نواز دعا کردند. چرا که موجب شادی و لبخند شده بود و حال خوبی به همه داده بود بی‌آنکه موجب گناه و ایراد شود.

این مدرس علوم دینی بار دیگر با استناد به بیانات رهبری گفت: رهبری معتقد است یکی از کارهای خوب غربی‌ها اجرای کنسرت موسیقی‌های فاخر آن‌هاست. چرا که فرهنگ تمدن ‌آن‌ها را می‌سازد. در نتیجه کنسرت‌های موسیقی می‌تواند یکی از اجزای سازنده تمدن اسلامی باشد. رهبری بارها در مورد موسیقی حرف زده است. ما در حوزه هنری باید این صحبت‌ها را مبنای کاری خود قرار دهیم. پس برویم سراغ آن ببینیم چه گفته است. ایشان بسیار دقیق و جزء به جزء موسیقی را بررسی کرده و حرام و حلال ان را مشخص کرده است. ما در حوزه هنری باید آن‌ها را به دقت یاد بگیریم و در اداره امور موسیقی حوزه هنری به کار گیریم. این کلمات مهم رهبری و عرفا در مورد موسیقی به کنار، اما آنچه امروزه در کشور داریم دچار ایراد است. تا جایی که رهبری که مدافع موسیقی است معتقد است وضعیت موسیقی فعلی جمهوری اسلامی ایران از نوع بیشتر لهوی است. همان موسیقی که می‌تواند تعالی بخش باشد موجب یائسگی حکمی و فلسفی شده است. بی‌شک با این وضع موسیقی منجر به انحراف می‌شود. در این سو وزارت فرهنگ و ارشاد  اسلامی هم تا کنون مجوز تولید و انتشار گسترده موسیقی داده است، موسیقی هایی که بیشتر مواقع از نوع حرام است.

آیا موسیقی برای دین اسلام و انقلاب اسلامی ایران تهدید است یا فرصت؟

وی در ادامه گفت: رهبری حدود ۴۰ نوع موسیقی را حرام، ۳۰ نوع آن را مباح می‌داند. از میان حرام‌های آن موسیقی مرقص است. هیچ فرقی هم نمی‌کند. چه سنتی، محلی یا هر نوع رقص دیگری باشد حرام است. اگر این نوع موسیقی حذف شود بخش عظیمی از مشکل موسیقی حل می‌شود. هر نوع موسیقی از هر منظری چه خواننده، ریتم، شعر و حتی منتشر کننده آن که منجر به گمراهی آدم از مسیر درست زندگی و راه خدایی شود حرام است. موسیقی‌هایی که موجب حال خوب آدم می‌شود حلال است. موسیقی‌هایی که روح و روان آدم را به خدا نزدیک‌تر کند و مضامین الهی را در دل‌ها روشن‌تر کند هیچ ایرادی ندارد. دوم موسیقی‌هایی است که در خدمت ارزش‌های اخلاقی باشد. سوم موسیقی‌های مروج فرهنگ‌های با مضامین اسلامی است. چهارمین موسیقی حلال نیز برخی موسیقی‌های نواحی است.

فلاحتی عنوان کرد:  اصل و اساس موسیقی برای دستیابی به لذت‌های دنیوی نیست. بلکه برای رشد و تعالی صفات نیک و ارزش‌های پاک و الهی آدمی است. اما متاسفانه این موضوع در ایران به حاشیه رفته است. چرا که ذهنیت‌ها از موسیقی صحیح نیست. هدف از ساخت و تولید موسیقی، گوش دادن به آن و هر گونه فعالیتی پیرامون موسیقی در عاقبت آن بسیار کارساز و مهم است.

این پژوهشگر صحبت‌های خود را با چند سوال به پایان رسید و گفت: آیا موسیقی صرفا برای لذت و خوش‌گذرانی است؟ آیا موسیقی برای دین اسلام و انقلاب اسلامی ایران تهدید است یا فرصت؟ پاسخ این سوال‌ها به فهم و موضوع آن بستگی دارد.