موزیسینی که اسمش بوی بهار می‌دهد

موسیقی ما - «وقتی می‌گوئیم فخرالدینی، سرتاسر این اسم معنویت است. ما پر از عشق و عاطفه‌ایم و به هر که عشق می‌ورزیم برای ما همه کَس می‌شود. وقتی برای فخرالدینی دورهم جمع می‌شویم بوی بهار می‌آید.»

این را «حسین علیزاده» - آهنگساز و نوازنده‌ی نامی- روز گذشته هنگامِ رونمایی کتاب «زیر گنبد مینا» درباره‌ی «فرهاد فخرالدینی» گفت، درباره‌ی استادی که اعتقاد دارد هیچ پیشوند و پسوندی لایقِ همراهی با اسمش نیست و به همین خاطر وقتی می‌خواست در رثایش بگوید، تنها «فرهاد فخرالدینی» صدایش کرد. «حسین علیزاده» که انگار برای او هم واژه‌ی «استادی» کم است، دیروز رونمایی و حضورِ «فخرالدینی» را چون بهارِ‌ زودرس تعبیر کرد؛ جز او البته خیلی‌های دیگر هم آمده بودند، «هوشنگ کامکار» - آهنگساز برجسته‌ی موسیقی ایران- ، «لوریس چکناواریان» - آهنگساز و رهبر ارکستر پیشکوست- ، «محمد سریر» - آهنگساز- ، «حمیدرضا نوربخش» - خواننده و مدیر عامل خانه‌ی موسیقی- «مهدی ستایشگر» - پژوهشگر- و خیلی‌های دیگر که به احترامِ استادِ‌ استادان جمع شده بودند و یک‌پارچه از مهرِ او گفتند، از بزرگی‌اش، نام نیکش و البته سجایای اخلاقی‌ای که کمتر کسی را یاری همراهی با اوست.

حمیدرضا نوربخش: «فخرالدینی» در عمرِ بابرکتش، آثار ماندگار بسیار خلق کرده است

اولین سخن‌ران «حمیدرضا نوربخش» -مدیرعامل خانه موسیقی- بود که در رثای «فرهاد فخرالدینی» سخن گفت و در ابتدای سخنانش تاکید کرد که او نیازی به توصیف ندارد؛ چرا که همه او را به نیکی می‌شناسند: «استاد فخرالدینی دهه‌های متوالی در عرصه موسیقی ایران آثار ارزشمند و ماندگاری آفرید و در طول عمر بابرکتش آثار ماندگار شنیدنی از او برجاست. حالا «زیر گنبد مینا» آخرین کتاب اوست و ما هم‌چنان امیدواریم که آثارِ‌ ارزشمند دیگری از او خلق شود و عمرش طولانی و با برکت. ایشان از ابتدا جزو مؤسسین خانه موسیقی بوده و امروز ریاست شورای عالی خانه را بر عهده دارد. او منشأ همدلی است. ما به وحدت و به مهر و مهربانی نیاز داریم و یکی از منادیان این وحدت استاد فخرالدینی است.»

محمدمهدی مظاهری:‌ موسیقی از مهم‌ترین عوامل پیوند بین ملت‌هاست

اما در ادامه‌ی این مراسم «محمدمهدی مظاهری» - رئیس مؤسسه فرهنگی اکو- در سخنانی اظهار کرد: «موسیقی گونه‌ای از هنر متعالی و کیفیتی ناب از جلوه‌های زیبایی‌شناختی و موهبتی است که مهر و صلح می‌آفریند. در بینش افراد هر جامعه‌ای تأثیرگذار و زبان مشترک همه ملت‌هاست، آن قدر عمق و وقار و شکوه دارد که هنرمندانش را سفیران صلح و دوستی می‌دانیم. یک هنرمند با خلق موسیقی دریچه‌ای به ناشناخته‌ها می‌گشاید. موسیقی ظرفیت نوردیدن مرزها را دارد و از مهم‌ترین عوامل پیوند بین ملت‌هاست. امشب اثر ارزشمند هنرمند نامدار عرصه موسیقی ایران مبین همین نکات است. هنرمندانی مانند آقای فخرالدینی علاوه بر این که عمر خود را صرف موسیقی می‌کنند یافته‌های خود را هم برای آیندگان به یادگار می‌گذارند.»

«صالح رامسری» ناشر کتاب فخرالدینی اما دیگر سخن‌رانِ این مراسم بود که از «فرهاد فخرالدینی» به خاطرِ حضور و تاثیراتش در موسیقی تشکر کرد و از شهرام ناظری نقلِ قولی آورد که خوبی برگزاری مراسم رونمایی این است که اهالی موسیقی دور همدیگر جمع می‌شوند.

هوشنگ کامکار: برای حفظ هویت ملی نیاز نیست از قلم‌نی استفاده کنیم؛ آن چه نوشته می‌شود، مهم است

«هوشنگ کامکار» -آهنگساز نامدار- اما به سیاقِ همیشگی‌اش مراتبِ احترام به استاد خویش را برجای گذاشت و به این مساله اشاره کرد که در هنرستان، «هارمونی» را نزدِ «فرهاد فخرالدینی» کار کرده است و  مطالبِ زیادی دارد که در این خصوص بیان کند: «ایشان هر چه در این کتاب آورده‌اند، درد و دل تمام هنرمندان متعهد ایران است. ایشان در این سال‌ها، سختی‌های بسیاری کشیدند و زمانی که در ارکستر ملی فعالیت می‌کردند، به او گفتند که بودجه نداریم؛ اما سوال این‌جاست که پس این پول‌های کلان که صرفِ فوتبال و ... می‌شود، از کجا می‌آید و چرا نیمی از آن را صرفِ موسیقی جدی نمی‌کنند؟ به گفته‌ی استاد در این کتاب، ما هنوز بودجه‌ی لازم برای ضبط ارکستر به صورت زنده را نداریم و هیچ ارگانی هم مسوؤلیتِ این ماجرا را برعهده نمی‌‌‌گیرد؛ به هر روی در این کتاب درباره دوره‌های مختلف وزیران ارشاد صحبت شده است و به همین خاطر از نظرِ تاریخی ارزش دارد و در جایی می‌گوید:‌ «برای حفظ هویت ملی نیاز نیست از قلم‌نی به جای خودنویس استفاده کنیم بلکه آن چه نوشته می‌شود، مهم است.»‌

مهدی ستایشگر: استاد شجریان می‌گفت کاش افرادی مانند فخرالدینی در جامعه‌ی ما بیشتر باشند

«مهدی ستایشگر» -پژوهشگر- نیز در سخنانی بیان کرد: «استاد شجریان روزی گفتند کاش افرادی مانند فرهاد فخرالدینی در جامعه بیشتر باشند و ای کاش این اتفاق رخ دهد. ما در آخرین اثرِ‌ استاد، با یک مجموعه جامعه‌شناسی نوشتاری روبه‌رو هستیم. این کتاب یک دوره درس آهنگسازی است و نکته‌های حساس و جالبی درباره ارکستر بزرگ دارد که در همه کتاب‌ها جمع نمی‌شود. او البته بسیار با شاعران زندگی کرده و زندگی کردن با یک شاعر در پیشرفت آهنگساز مؤثر است.»
اجرای ارکستر سازهای ملی ایران به رهبری علی‌اکبر قربانی با صدای وحید تاج بخش بعدی این مراسم بود.

حسین علیزاده: اگر در خانه موسیقی نیستم در شهر موسیقی هستم

«حسین علیزاده» - آهنگسازِ نامی و نوازنده‌ی برجسته‌ی تار و سه‌تار- دیگر سخن‌رانِ این مراسم بود که برگزاری این مراسم را افتخاری بزرگ و بهارِ زودرس دانست و تاکید کرد: «برخی بزرگان در هر عرصه‌ای وجودشان برکت و باعث غرور یک ملت است.»‌ او اما ادامه داد: «ببخشید استاد! به نظر من هیچ واژه‌ای لایق پیشوند اسم شما نیست. اجازه بدهید من نامتان را بگویم!»

او، این را گفت و ادامه داد: «من از سال ۱۳۴۳ فخرالدینی را می‌شناسم. آن قدر حس خوبی دارم که دوست دارم با همین حس در حضورِ ایشان از تمام کسانی که در هنرستان موسیقی زحمت می‌کشیدند یاد کنم. از حسین دهلوی، از استاد شجریان و هوشنگ ظریف که باید این روز از آنها یاد کرد؛ چرا که همه سمبل جامعه هستند. ما موسیقی‌دان‌ها همیشه فکر می‌کنیم چرا رابطه‌ها نزدیک نیست و اشکال دارد، فرمول ساده است. جامعه مقداری از فخرالدینی‌ها عاری شده است. اگر تعدادشان بیشتر بود جامعه به تعادلی می‌رسید. ما شرایطی را طی کردیم که خودمان هم نمی‌دانستیم چه خواهد شد. هیچکس فکر نمی‌کرد موسیقی شرایطی داشته باشد که بگوییم تلویزیون ساز نشان نمی‌دهد. شما اصلاً تلویزیون نگاه می‌کنید که ساز در آن ببینید؟ وقتی می‌گوئیم فخرالدینی، سرتاسر این اسم معنویت است. ما پر از عشق و عاطفه‌ایم و به هر که عشق می‌ورزیم برای ما همه کس می‌شود. وقتی برای فخرالدینی دورهم جمع می‌شویم بوی بهار می‌آید.»‌

او همچنین به این مساله اشاره داشت که هیچ توقعی از مسئولان نداریم: «وقتی در این جامعه امثال فخرالدینی وجود دارد ای کاش می‌دانستند باید جای پای او را طلا می‌گرفتند و ستایشش می‌کردند. آفرین که این قدر با پشتکار، عشق انگیزه روزهای سخت را سپری کرد و هیچ‌وقت آخ نگفت و عقب ننشست. مگر می‌شود دنیای فخرالدینی را از او گرفت؟ که فکر کنیم بنا بر مصلحت در ارکستری باشد یا نه. این موارد چیزهایی نیست که برای فردی مانند فخرالدینی ارزش داشته باشد.»‌

علیزاده، فخرالدینی را نمونه یک استاد بزرگ دانست گفت: «پدیده جدیدی نیست که در این سال‌ها با موسیقی این گونه رفتار شده است. ما از دوره ناصرالدین‌شاه پشت پرده ساز می‌زدیم تا این که موسیقیدان به داخل جامعه بیاید. وقتی می‌خواهیم تصمیم بگیریم در جامعه‌ای که می‌تواند زنده باشد نیازی نیست همه هم عقیده باشیم. باید دموکراسی وجود داشته باشد حق به یکدیگر بدهیم که صحبت کنیم و نظرات مختلف داشته باشیم. ما داریم این را یاد می‌گیریم. شاید من با فردی دعوا کنم اما این دلیل نیست با او مشکل شخصی دارم. همکاران عزیز ما باهم اتحاد داشتیم، اتحادمان این بوده در سرزمینی زندگی و کار کردیم. ما به هم انرژی دادیم و ما آزادی و دموکراسی را تجربه می‌کنیم.»

او از خانه‌ی موسیقی برای برگزاری این مراسم تشکر کرد: «خانه‌ی موسیقی یکی از کارهای خیلی خوبی که کرده همین است. رسیدن به دموکراسی را حتی با دوستان خانه موسیقی هم سال‌ها تجربه کردیم. نمی‌دانم (با خانه موسیقی) اختلاف داریم یا نه؟ اما می‌خواهم این جمله امضای من شود. اگر من در خانه موسیقی نیستم در شهر موسیقی هستم.»


محمد سریر: فخرالدینی کار خوبی کرد از ارکستر ملی فاصله گرفت

«محمد سریر» -آهنگساز و عضو شورای عالی خانه موسیقی-  هم در این مراسم گفت: «فرهاد فخرالدینی یکی از شاخص‌ترین هنرمندان موسیقی معاصر است. او در جامعه تأثیرگذار بوده است. کتاب‌هایی که نوشته بعداً بیشتر مورد بحث خواهد بود. واقعاً به این کتاب‌ها نیاز بوده و من فکر می‌کنم قدم بزرگی برداشته است. من فکر می‌کنم کار خوبی کرد از ارکستر ملی فاصله گرفت و این کتاب‌ها را نوشت.»

لوریس چکناواریان: خودمان را جدی نگیریم، کارمان را جدی بگیریم

«لوریس چکناواریان» آهنگساز و رهبر ارکسترکه پیش از این آثار او را رهبری کرده است، روز گذشته را روز فوق‌العاده‌ای دانست: «ملودی صورت یک انسان است. بدن را می‌شود درست کرد اما صورت را نه. ملودی‌های شما فوق‌العاده است و تشکر می‌کنم که شما من را چند بار (برای اجرای آثار) دعوت کردید.خودمان را جدی نگیریم کارمان را جدی بگیریم. هنر آن قدر وسیع است که کسی نمی‌تواند هنرمند باشد.»

علی مرادخانی: موسیقی فخرالدینی را به چنان جلایی رسانده که می‌تواند معیار باشد

سپس علی مرادخانی، معاون سابق امور هنری وزارت ارشاد و مدیر موزه موسیقی، نیز در سخنانی گفت: «بعضی واژه‌ها برای افراد کم است وقتی فردی خیلی بزرگ می‌شود فقط نامش را می‌گویند. فکر می‌کنم این واقعاً زیبنده است بگوییم فرهاد فخرالدینی.او حدشناس و حق‌شناس است و در همه مسائلش با انصاف برخورد کرده است. فکر می‌کنم موسیقی و هنر برای این است که به یک انسان جلا و صفا بدهد. این هنر او را به جلایی رسانده که بتواند معیار باشد. می‌دیدم مهم‌ترین ویژگی او عشق به کارش و مدیریت است. خوشحالم با همه مضیقه‌ها، خانه موسیقی برقرار است و امیدوارم این گفت‌وگوها ادامه پیدا کند.»‌
 
سوسن تقی‌پور، رئیس دانشگاه علمی کاربردی واحد ۴۶، هم سخن‌رانی کرد و بخش دوم اجرای ارکستر سازهای ملی به رهبری «علی‌اکبر قربانی» و خوانندگی «وحید تاج» برگزار شد. «تاج» به حاشیه‌های اخیر سرود «ای ایران» اثر روح‌الله خالقی با شعر حسین گل‌گلاب اشاره کرد و گفت: «در ادامه موضع‌گیری‌ها نسبت به این موضوع، این سرود را در این مراسم اجرا می‌کنند.»‌

فرهاد فخرالدینی:‌ هدف من این بود دور هم جمع و یکدله شویم

اما «فرهاد فخرالدینی» آخرین سخن‌رانِ این مراسم سپس فرهاد فخرالدینی پشت تریبون رفت و گفت: «واقعاً از جمیع عزیزانی که امروز کنارم بودید تشکر می‌کنم. هدف من این بود دور هم جمع و یکدله شویم و بگوییم همدیگر را دوست داریم. ما با خاطراتمان زندگی می‌کنیم. وقتی آقای علیزاده از هنرستان یاد می‌کند من را به آن دوران می‌برد که عاشقانه کار می‌کردیم. این کتابی که ملاحظه می‌کنید یکی دیگر از درس‌هایی است که پس می‌دهم.»

فخرالدینی با اشاره به مصاحبه‌های این کتاب بیان کرد: «در گفت‌وگوهای مختلف در مقابل سوالات بیشماری غافلگیرم کردند و من پاسخ دادم. آسان نیست در مقابل سوالات غافلگیرکننده خود را مقابل قضاوت‌ها قرار دادن. امیدوارم مفید باشد این اطلاعات شاید برای پنجاه یا صد سال آینده خوب باشد. ما هنرمندان خودمان را از این جهت که هنرمندی خوب ساز می‌زده یا آهنگ می‌ساخته نگاه کردیم. نگاه نکردیم هنرمندان چگونه زندگی کردند. این نوشته‌ها خیلی به این موضوع کمک می‌کند. ما یک فیلم از آقای خالقی نداریم که خواننده‌ای مانند بنان در کنارش باشد، در حالی که می‌توانستند این کار را بکنند. لااقل کاری کنیم که برای آیندگان چیزی بگذاریم.»

او با اشاره به این که تولد برادرش (فخرالدین فخرالدینی - عکاس و نقاش) با این برنامه مصادف شده است، بیان کرد: «امروز روز تولد فخرالدین ماست. خاطرات زیادی باهم داریم. می‌خواهم ابعاد دیگر زندگی من را هم بدانید. نوجوان بودیم من و فاروق (برادر دیگر فخرالدینی) والیبال بازی می‌کردیم. پدرم مرد جالبی بود و در تربیت ما کوشا بود. او شاعر هم بود. من در کار ورزش و عکاسی هم بودم. حتی بلد بودم چگونه داروی عکاسی را به چند روش درست می‌کنند.»

بخش پایانی این مراسم با رونمایی از کتاب «زیر گنبد مینا» و تولد فخرالدین فخرالدینی همراه بود.