فقط مانده شکسته‌بند که پایش به موسیقی بازشود/ وضعیت موسیقی کشور کاملأ ملوک‌الطوایفی است

به گزارش ایلنا، وحید بهروان مدرس، خواننده، آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازنده گیتار الکتریک که در اوائل دهه نود با هدف ساخت و تولید آثار اجتماعی و عاشقانه گروه «امضا» را به اتفاق فرزاد جلالی (خواننده و گیتار الکتریک)، شایان هاشملی (کیبورد و پیانو)، محسن مهاجر (هارمونیکا و گیتار الکتریک) و گلبرگ پرویزی (گیتار بیس) را تشکیل داد و در زمینه آهنگسازی و تنظیم آثار پاپ با خوانندگان مختلف همکاری دارد، در گفتگوی پیش‌رو از نحوه فعالیت‌ها، وضعیت موسیقی راک در کشور و سرنوشت گروه «امضا» گفت.

شما در اوائل دهه نود گروهی را متشکل از نوازندگان سازهای الکتریک تشکیل دادید که «امضا» نام داشت و در همان ابتدا و پس از برگزاری کنسرت توجه اهالی موسیقی را به خود جلب کرد. این گروه در حال حاضر چه می‌کند؟

متاسفانه گروه‌های راک در ایران دوام زیادی ندارند و بنا به شرایط موجود نمی‌توانند به فعالیت مستمر ادامه دهند و در نهایت پس از مدتی منحل می‌شوند. گروه «امضا» نیز بنا به همان دلایل نتوانست به فعالیت‌هایش ادامه دهد.

دلیل عمده عدم دوام گروه‌های راک در ایران چیست؟

کسانی که در زمینه موسیقی راک فعالیت می‌کنند و به‌طور کلی موسیقی غیرعام را انتخاب می‌کنند، نگرش خاصی به موسیقی دارند، به همین دلیل نمی‌توانند از این راه کسب درآمد کنند، به اضافه اینکه در زمینه موسیقی راک، موسیقی تلفیقی و دیگر گونه‌های غیر پاپ سیاست‌‌گذاری‌های درستی وجود ندارد و از این‌گونه سبک‌ها حمایتی نمی‌شود. در اغلب موارد زمانی که از موسیقی راک صحبت می‌شود نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و نظر مخالفی نسبت به آن دارند و در مقابل آن جبهه می‌گیرند. از طرفی فعالان موسیقی راک از امکانات معمول محرومند و برای فعالیت، سالنی در اختیار ندارند. و اینکه فعالیت در عرصه راک نسبت به دیگر گونه‌ها هزینه‌های بالایی دارد و این در حالی است که به طور معمول بچه‌های غیرپولدار به این سبک گرایش دارند. فعالان راک با علاقه و اشتیاق پا به این عرصه می‌گذارند، اما فشارها و دشواری‌های بسیار باعث می‌شود از فعالیت کناره بگیرند و قید این سبک را بزنند.

آنچه که باعث شد گروه «امضا» منحل شود و از فعالیت دست بکشد، چه بود؟

شرایط بد اقتصادی عامل خیلی مهمی بود و تاثیر بسیار بدی بر نحوه فعالیت گروه گذاشت. از طرفی به دلیل اتفاقات ساده جلوی مجوزهای ما را گرفتند. مثلا یکی از دلایل لغو مجوزها این بود که در برنامه‌ها و کنسرت‌ها وصله‌هایی که معمولأ به بچه‌های راک می‌چسبانند، به ما هم چسبانده شد. من به اتفاق اعضای گروه برای ادامه فعالیت انرژی بسیاری صرف می‌کردیم و تمرین‌های طولانی مدت داشتیم، اما پس از بی‌مهری‌های بسیار که در حق ما روا داشتند، این امکان وجود نداشت که به اجرای برنامه بپردازیم و در نتیجه ادامه این روند برای ما توجیه اقتصادی نداشت لذا تصمیم گرفتیم از ادامه فعالیت صرف‌نظر کنیم.

طی این سال‌ها موسیقی راک تا چه حد به مخاطبان عام و غیر عام شناسانده شده و چه روندی را پیموده است؟

موسیقی راک در اوائل دهه هشتاد که گروه‌ها و جوانان این عرصه به فعالیت‌های جدی پرداختند بسیار مورد استقبال قرار گرفت؛ اما موضوع این است که موسیقی راک همچنان به لحاظ نوع تعاریف و سیاست‌گذاری‌ها جایگاه مشخصی ندارد. اتفاقأ در همان سال‌ها به دفتر مدیرکل موسیقی وزارت ارشاد رفتم و خدمت مدیر وقت گفتم شما این همه سال است به اشخاص و آثار مختلف مجوز می‌دهید، اما هنوز نمی‌دانید بالاخره موسیقی راک باشد یا نباشد! اگر قرار است این گونه از موسیقی در کنار دیگر ژانرها وجود داشته باشد و ادامه حیات دهد پس باید سیاست‌‌ها و قوانین درستی برای آن وضع شود. طی سال‌های فعالیتم هرگاه به وزارت ارشاد رفته‌ام به من گفته‌اند آقای بهروان ما به شما مجوز نمی‌دهیم، زیرا در زمینه راک فعالیت می‌کنید! یادم هست آن زمان که رهبر ارکستر مهدی مدرس بودم نیز می‌گفتند کار این آقا رگه‌های راک دارد و ما توضیح می‌دادیم که این پروژه دیگری است و ربطی به راک ندارد. می‌خواهم بگویم هیچ‌وقت مشخص نشد که بالاخره ما باید موسیقی راک داشته باشیم یا نه!

همه این اتفاق‌ها چه تاثیری بر روند فعالیت شما داشته است؟

از سال هفتاد و نه، هشتاد که مجوز فعالیت گرفتم هفده، هجده سال گذشته است و  طی این مدت هرچه گذشته سنم بالاتر رفته و آن تب و تاب شور جوانی در من کمرنگ شده است. به هرحال نمی‌شود که همه زندگی‌مان را به طور کامل صرف موسیقی کنیم. به همین دلیل از آن فضا بیرون آمدم و به دنبال کارهای دیگر رفتم و در زمینه آهنگسازی و موسیقی پاپ ادامه فعالیت دادم. تا اینکه در ابتدای دوران ریاست جمهوری آقای روحانی ادامه روند قبلی میسر شد؛ زیرا فضا تا حدودی بازتر شده بود. ما نیز گروه «امضا» را تشکیل دادیم تا به فعالیت در عرصه راک ادامه دهیم، اما بازهم شرایط به هم ریخت. در همان مقطع فقط سالن آزادی و تالار فارابی را برای اجرای کنسرت در اختیار ما می‌گذاشتند که هیچ‌کدام از آنها برای اجرای راک مناسب نبود. در حال حاضر همین سالن‌ها را نیز به ما نمی‌دهند و فرهنگسراها نیز در این زمینه با فعالان راک همکاری نمی‌کنند. در زمانی نه چندان دور علاقمندان عرصه موسیقی به صورت زیرزمینی فعالیت می‌کردند و حال آنها نیز فعال نیستند.

در میان راکرهای فعلی که تعدادشان بسیار معدود است کدام‌ها را تاثیرگذار می‌بینید؟

به نظرم در میان فعالان عرصه راک کاوه یغمایی روند درستی را پیموده و آثارش کاملا شاخصه‌های راک را دارند و رگه‌هایی از متال در آنها وجود دارد. آثار رضا یزدانی ریشه‌های موسیقی راک را دارد هرچند بسیاری از آثارش نیز ربطی به موسیقی راک ندارند.

تصور عوام این است که فعالان سبک راک با دارو و دراگ و ماری‌جوانا و مواد مخدر سرو کار دارند. چقدر برای توجیه کردن مخاطب عام نسبت به سبک راک موفق عمل کرده‌ایم؟

در زمینه هیچکدام از سبک‌های موسیقی نتوانسته‌ایم فرهنگ‌سازی کنیم. شما کدام سبک را سراغ دارید که حتی یک برنامه رادیویی یا تلویزیونی درباره‌ آن ساخته شده باشد؟ شما برنامه‌ای را به من معرفی کنید که درباره موسیقی و دستگاه‌های ایرانی به مخاطب اطلاعات دهد. به طور کلی کار ما فقط این است که تعدادی اثر تولید کنیم و آنها را در اختیار مخاطب بگذاریم و اگر آن آثار باب سلیقه مخاطب بود و آنها را دوست داشت به صورت رایگان دانلودشان می‌کند که این رویه نیز در آشفته بازار مارکت موسیقی راه به جایی نخواهد برد. موسیقی ما تشکیل شده از بندهای پاپ و موسیقی‌ سخیف و آثار بی‌مفهوم و مستهجن! به قولی فقط مانده شکسته‌بند بیاید.

سبک راک نسبت به ژانرهای دیگر بار انتقادی بیشتری دارد و اجتماعی‌تر است، این مقولات چقدر مدنظر شما و اعضای گروهتان بود؟

زمانی که گروه «امضا» فعال بود، اثری داشتیم با عنوان «مهره سوخته» که به یکی از معضلات اجتماعی می‌پرداخت. آن اثر درباره زنان و دختران فراری و آنهایی بود که تن‌فروشی می‌کنند و ترانه آن بیتی داشت که می‌گفت؛ «یک نفر مثل مهره سوخته/ خودشو به زیر قیمت فروخته» یا اثری دیگری داشتیم که «آلزایمر» نام داشت و «دنیاتونو فراموشی گرفته» یکی از مصرع‌هایش بود. به هرحال تلاشمان این بود که شعرهای‌مان با محتوا باشد. حتی شعرهای عاشقانه‌مان را با وسواس انتخاب می‌کردیم و دغدغه‌مان این بود به ادبیات غنی بپردازیم. حداقل تلاش می‌کردیم موسیقی ما سخیف نباشد. دلم نمی‌خواهد از کیفیت کارمان تعریف کنم، اما از آثارمان استقبال می‌شد و پس از چند سال تمرین و برگزاری کنسرت ناگهان جلوی فعالیت‌مان را گرفتند. آنهم به دلیل استفاده از کلاه در کنسرت‌ها.

به هرحال سبک راک نمادها و نشانه‌های خودش را دارد و حتی پوشش خوانندگان و نوازندگان این سبک با دیگر سبک‌ها و گونه‌ها متفاوت است. در همه جای دنیا همین است.

دقیقأ همینطور است. شما فکر کنید نوازندگان ارکستر کلاسیک با شلوار جین و تی‌شرت روی صحنه بروند. به هرحال هر سبک و ژانر قواعد و رسوم خودش را دارد.

موسیقی راک در میان ژانرهای موجود چه جایگاهی دارد؟

به هرحال سبک راک گونه‌ای غربی است و مال ما نیست و وارداتی است. موسیقی راک نه فقط در ایران بلکه در دنیا نیز طرفداران بسیاری دارد و پرطرفدارترین ژانر دنیا است. آثار گروه «پینک‌فلوید» بالاترین فروش را در کل تاریخ دنیا داشته‌ است. هیچ موسیقی را نمی‌توان سراغ داشت که به اندازه آثار گروه «پینک‌فلوید» فروخته باشد. شما ببیند تمام دنیا موسیقی راک را دوست دارند و این درحالی است که در کشور مابه شدت با آن مبارزه می‌کنند و آن را غربی می‌دانند. من این همه سال در رشته موسیقی درس خوانده‌ام در دانشگاه تدریس کرده‌ام و خب اگر نمی‌خواهند نوع خاصی از موسیقی باشد در دانشگاه‌ موسیقی را ببندند. من از دانشگاه معتبر هنر فوق لیسانس موسیقی گرفته‌ام و از دانشگاه که بیرون آمده‌ام به من می‌گویند کار نکن! تکلیف ما چیست؟

ببینید،‌ وضعیت موسیقی در کشور کاملأ ملوک‌الطوایفی است. هر کس و هرجا نظر خودش را می‌دهد و سلیقه خودش را اعمال می‌کند.امکان ندارد شما بتوانید خارج از تهران کنسرت راک برگزار کنید، زیرا مدیرکل ارشاد فلان شهر می‌گوید دوست ندارم و نمی‌شود. اگر بپرسید چرا؟ می‌گوید چون دلم می‌خواهد. مشکل اینجاست که مدیران ما درباره موسیقی تعاریف و نظرات خودشان را دارند. مدیر فعلی یک تعریف دارد و مدیر بعدی نظرش درباره موسیقی متفاوت است،‌ یعنی قانون و سیاست‌گذاری‌های واحدی وجود ندارد و اینگونه است که وزارت ارشاد هر شهر و منطقه قوانین خاص خودش را به کار می‌گیرد. به طور واضح می‌توان گفت،‌ قوانین موسیقی کشور در دست افراد است و سیاست‌گذاری‌ها بر اساس سلیقه آنهاست. مدیری را معرفی کنید که بتوان از منظری علمی و تخصصی با او بحث و گفت‌و‌گو کرد. دفتر شعر و موسیقی خیلی کاره‌ای نیست. «خانه موسیقی» نیز سیستم عجیب و غریبی دارد. خودم عضو «خانه موسیقی» هستم اما چقدر تلاش کردم تا وضعیت بیمه‌ام سر و سامان بگیرد و حال بیمه‌ من از آنجا رد می‌شود و حق بیمه‌ام را خودم می‌پردازم. مثلا «خانه موسیقی» وامی سه میلیونی را برای اعضا در نظر می‌گیرد اما زمانی که برای دریافت این مبلغ اقدام کنم به من می‌گویند این وام به هنرمندان موسیقی سنتی تعلق می‌گیرد!

در حال حاضر مشغول چه فعالیت‌هایی هستید؟

عملا در زمینه موسیقی راک هیچ فعالیتی ندارم و اگر هم بخواهم، مانند باقی فعالان راک نمی‌توانم در این ژانر فعالیت کنم. اما همچنان مشغول آهنگسازی و تنظیم هستم و با خواننده‌های مختلف همکاری می‌کنم و طی همکاری‌های مختلف آلبوم‌هایی را نیز منتشر می‌کنیم. در اوائل و اواسط اسفندماه سال گذشته نیز کنسرت‌هایی داشته‌ام و این روند ادامه دارد. با خوانندگان جوان همکاری می‌کنم.