بگذاریم «ای ایران» برای ایران بماند

پنج روز پیش بود که یک کلیپ عجیب با ریتم و موسیقی قطعه مشهور «ای ایران ‌ای مرز پر گهر» روی یکی دو سایت قرار گرفت و در تعطیلات آخر هفته بشدت مورد تعجب و اعتراض قرار گرفت. سرودخوانی آهنگین چند نوجوان که به ‌جای بازخوانی اثر مشهور استاد بنان، شعر دیگری می‌خواندند: «ای ایران‌ ای مهد عاشقان/ سرزمین صاحب‌الزمان/ خاکت مجنون خیز مادر است/ حاصلخیز از عشق حیدر است» تا جایی که می‌رسد به: «قلب ایران مشهدالرضاست/ عشقش رمز اتحاد ماست/ هر کس با مهرش به سر کند/ تیغش بر دشمن اثر کند/ تا قیم وطن ابالحسن امام رضاست/ نور ایزدی همیشه رهنمای ماست». جدا از این‌که متن خوانده‌شده با این ملودی عجین شده است یا نه، متن ترانه هم ایرادات شکلی و محتوایی جدی‌ای دارد. در انتهای این فتوکلیپ سه دقیقه و ۵۰ ثانیه‌ای نوشته شده است: «معاونت تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی». معاونتی که در سند چشم‌انداز بیست ساله آستان قدس رضوی قرار است عالی‌ترین مرکز تبلیغی برای اشاعه سنت و سیره رضوی باشد و با مطالعه و سنجش نیازهای فرهنگی زائران، برنامه‌های متنوع فرهنگی و مذهبی برای زائران و مجاوران امام رضا(ع) برنامه‌ریزی و اجرا کند.

از زمان انتشار غیررسمی این کلیپ  -گویا برای ایام دهه فجر تهیه شده بود- واکنش‌های منفی گسترده‌ای در فضای مجازی شکل گرفته و کاربران بسیاری تغییر این سرود خاطره‌انگیز را ناپسند و توهین‌آمیز تلقی کرده‌اند؛ مثلا میلاد عظیمی، ایرانشناس، یادداشت مفصلی نوشته و در بخشی از آن تذکر داده است: «ای ایران یک سرود عادی نیست. بازیچه کودکان کوی نیست. این سرود بزرگ و بزرگوار است. بخشی از خاطره مشترک ملت ماست. با روح ملت ما درآمیخته است. محبوب دل و آرام جان مردم است. گلبانگ سربلندی و نشید عشق است. آواز افتخار و فریاد غرور ملی است. سرود وحدت و انسجام ملی‌ است. سایه به شعرش انتقاد داشت اما شعرش بی‌عیب باشد یا عیب‌ناک به دل مردم نشسته و آن را پذیرفته‌اند و به خاطر سپرده‌اند. قبول ملت ایران کیمیای این مس شده است.‌ ای خوش آن نغمه که مردم بسپارند به یاد! مردم، با هر مرام و مسلکی، با هر سیرت‌وسانی، با شنیدنش، به عشق و احترام ایران برمی‌خیزند».

«کاور»کردن در موسیقی اتفاق تازه و بی‌سابقه‌ای نیست بلکه سال‌های ‌سال است که در همه بخش‌ها و دسته‌بندی‌های موسیقایی چنین اتفاقی رخ می‌دهد؛ اما اجرای این ایده با یکی از مهمترین آثار ملی-میهنی و میراث شنیداری ما که همین ‌سال گذشته در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد، از آن تصمیم‌های حاشیه‌ساز است.

وقتی نام اساتید بزرگی چون روح‌الله خالقی، حسین گل‌گلاب و غلام‌حسین بنان مطرح است، وقتی داستان خلق و اجرای این اثر بزرگ سینه به سینه منتقل شده و وقتی در گذر سال‌ها گرد فراموشی بر آن نشسته وقتی نام اساتید بزرگی چون روح‌الله خالقی، حسین گل‌گلاب و غلام‌حسین بنان مطرح است، وقتی داستان خلق و اجرای این اثر بزرگ سینه به سینه منتقل شده و وقتی در گذر سال‌ها گرد فراموشی بر آن نشسته، نشان می‌دهد که چقدر برای عموم مردم اهمیت دارد و نمی‌توان با اجرایی سردستی و کودکانه آشنایی‌زدایی کرد و رنگ دیگری به آن زد.

سرودی که برای مدت کوتاهی پس از انقلاب اسلامی سرود ملی ایران هم بود و از رادیو و تلویزیون پخش می‌شد و برخی می‌گویند به دلیل هماهنگ‌نبودن با گام و دستگاه‌های بین‌المللی کنار گذاشته شد. «ای ایران» بارها و بارها کاور شده و توسط افراد و گروه‌های مختلفی خوانده شده است.

تا جایی که در یکی از درخشان‌ترین بازآفرینی‌ها، در فیلم «ای ایران» ناصر تقوایی، بخش‌های بسیاری از ترانه آن تغییر کرده و ملودی‌اش هم دستخوش اصلاحات و دگرگونی‌هایی شده است ولی روح حاکم بر آن عوض نشده است؛ حریمی که باید مورد نظر تصمیم‌گیران این کلیپ تازه قرار گیرد.

با وجود هماهنگی‌ها پیگیری ما برای گفت‌وگو با مسئولان آستان قدس رضوی بی‌نتیجه ماند؛ «شهروند» آماده است پاسخ  آستان را در رد و تأیید این اثر منتشر کند.