پیشرو مکتب باستان‌شناسی "پساروندگرا" که بود؟

، جامعه باستان‌شناسی ایران در هفتادمین سال تولد  «یان هادر» از پیشروان مکتب باستان‌شناسی پساروندگرا Post-processual ، در مورد او نوشت ؛ «"یان هادر"، از باستان‌شناسان برجسته چند دهه اخیر در ۲۳ نوامبر ۱۹۴۸ در شهر «بریستول»، انگلستان به دنیا آمد. وی در سال ۱۹۷۱ از دپارتمان هنر دانشگاه لندن در رشته باستان‌شناسی پیش از تاریخ با رتبه سک فارغ‌التحصیل دوره لیسانس شد و در سال ۱۹۷۴ نیز با دفاع از پایان‌نامه خود با عنوان "تحلیل فضایی در باستان‌شناسی"Spatial Analysis in Archaeology" درجه‌ی دکتری تخصصی از دانشگاه کمبریج گرفت.

هادر از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷ و پیش از بازگشتن به دانشگاه کمبریج، به عنوان مدرس و استاد تمام باستان‌شناسی در دانشگاه لیدز انگلستان به تدریس پرداخت و از سال ۱۹۹۶ در شمار اعضای آکادمی بریتانیا درآمد. وی در سال ۱۹۹۹ به دانشگاه استنفورد در آمریکا رفت و از سال ۲۰۰۲ صاحب کرسی استادی در دپارتمان انسان‌شناسی شد.

از میانه دهه هشتاد میلادی که به میزان ناخرسندی­ها از باستان شناسی روندگرا (باستان‌شناسی نو یا علمی) افزوده شد، جریانی فکری با گرایش­های چندی در باستان‌شناسی غرب راه افتاد که بعدها مجموعه این گرایش­ها و این جریان بطورکلی با نام مکتب باستان‌شناسی پساروندگرا Post-processual شناخته شد. پیشرو این جریان یان هادر بود که خود از جمله باستان شناسان روندگرا یا علمی محسوب می­شد.

زمینه‌های شکل‌گیری ایده­‌ها و نظریات باستان‌شناسی پساروندگرا زمانی شکل گرفت که در دانشگاه تدریس می‌کرد و همراه با دانشجویانش و نیز در خلال کارهایی که با همراهی آنها انجام می‌داد در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ ایده‌های نوی پساروندگرایی به تدریج پرداخته و پرورده شد.

سال ۱۹۹۳ هادر سرپرستی یک هیأت بین‌المللی باستان شناسی را بر عهده گرفت که از آن زمان تا کنون در حال انجام پژوهش ­ها و کاوش‌های باستان‌شناسی تازه­ای در محوطه نوسنگی"چاتال هویوک" در مرکز ترکیه است. هدف این هیات بین‌المللی، نگهداری و حفاظت از محوطه، فهم آن در بستر زمانی مکانی خود (Context) و معرفی آن به عموم مردم است. او در این پروژه تلاش کرد تا تاثیرات روش‌های غیر پوزیتیویستی در باستان‌شناسی را بررسی کند و رسیدن به این مهم، مشروط بر این است که به هر کدام از باستان‌شناسان کاوشگر حاضر در پروژه این فرصت داده شود که شرح و تفسیر و برداشت شخصی خود را از کاوش­‌هایشان ثبت و ارائه  کنند.

هادر در ۱۵ آوریل سال ۲۰۰۹ برای خدماتش در باستان شناسی به دریافت مدال« لوسی وارتون درکسل» Lucy Wharton Drexel Medal”" از موزه پن Penn) Museum) در دانشگاه پنسیلوانیا را گرفت. مدال لوسی وارتون درکسل درسال ۱۸۸۹ توسط "موزه پن" بنیاد گذاشته شد و به کسانی اهدا می‌شود که به رهیافت­های ویژه­ای در کاوش‌های باستان شناسی و انتشار آنها دست یافته باشند.  پیش از وی ۲۸ نفر این مدال را دریافت کرد بودند و نفر قبل از او "کالین رنفریو" است که در سال ۲۰۰۳ به این جایزه دست یافته است.

در متن تهیه شده مراسم اهدا این مدال به یان هادر چنین آمده است: پروفسور یان هادر بدون شک در سی سال گذشته با کتاب­ها و مقالات فوق العاده پویا و قابل تأمل گام­های بسیار مهمی را در جهان باستان شناسی به سرعت پیموده است. امروزه در چاتال هویوک او به یک مکان‌ساز (Place-Maker) برجسته در باستان‌شناسی مدرن تبدیل شده است. تبدیل این حفاری مهم به مدلی که تمام باستان‌شناسان معاصر باید به آن توجه داشته باشند از دستاوردهای اوست. وی  بدون شک در ادامه گام­هایی که چندین باستان شناس افسانه­ای  برداشته­اند شایستگی دریافت این مدال را دارد."

از یان هادر تا کنون ده‌­ها کتاب، مقاله و یادداشت در زمینه باستان‌شناسی نظری و عملی باقی مانده که گزیده‌ای از آنها به عنوان نمونه بیان می‌شوند.

انتهای پیام