وقتی تهِ دل میدان نقش‌جهان را خالی کردند...

، این ادعا را نقشه‌های گوگل ارث (نقشه سه بُعدی و ماهواره‌ای) به راحتی ثابت می‌کنند، وقتی در مقایسه‌های شش ماهه از سال ۱۳۸۰ تا امروز هر از گاهی محوطه‌ی پشت میدان نقش جهان و مسجد شیخ‌لطف‌الله  سفیدتر می‌شد و کسی نبود که آن را به چشم ببیند گوشزد کند، اما حالا که کار از کار گذشته و تقریبا می‌توان گفت پروژه به ایجاد خیابان «آقا نورالله نجفی» به پایان کار نزدیک می‌شود، نه از سوی متولیان میراث فرهنگی اصفهان، بلکه دوستداران میراث فرهنگی و مدرسان دانشگاهی متوجه این موضوع شده و آن را رسانه‌ای کردند.

تصاویر این نقشه‌ی هوایی به راحتی و بدون هیچ اغماضی از خالی شدن نقاط بیشتری در این بخش از بافت تاریخی را نشان می‌دهند. در مقایسه‌ی این نقشه در سال‌های۸۰، ۸۱، ۸۴، ۸۶ بیشترین تفاوت‌ها به مرور به چشم می‌آیند، تا سال ۸۷ که این بار در سکوت ساختمانی جدید و حدود ۱۰ متری بالا می‌آید و پس از ان تخریب‌ها شکل دیگری می‌گیرند.

و سال ۱۳۸۹ رسما دور جدید تخریب‌ها آغاز می‌شود و حتی شهردار منطقه سه شهرداری اصفهان، اوایل سال ۹۲، به صورت رسمی اعلام می‌کند که مسیری ۷۰۰ متری در شرق میدان نقش جهان و در فاصله ۵۰ متری از این اثر ثبت جهانی شده قرار است احداث شود تا ترافیک اطراف میدان نقش جهان را کاهش دهد و میدان را برای مسدود شدن بر روی خودروها آماده کند.

ابتدا قرار بود این خیابان با عرض ۳۶ متر احداث شود که سازمان‌های مردم نهاد نسبت به آن معترض شدند و با فشار میراث فرهنگی، به جای لغو پروژه، بر تبدیل عرض خیابان در دست احداث به ۳۰ متر رضایت دادند، با این وجود کشمکش‌ها برای این پروژه در خفا ادامه داشت تا مهرماه سال ۹۳ که شهردار وقت اصفهان از مصوب شدن این گذر با عرض ۱۲تا۱۴ متر در کمیسیون ماده ۵ اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان خبر داد؛ ان هم درست زمانی که ورود ماشین به میدان ممنوع می‌شود.

این بار، در اوایل سال ۹۵ شهردار وقت اصفهان از یک مصوبه جدید برای این پروژه خبر می‌دهد، مصوبه‌ای که عرض خیابان را بار دیگر به ۱۶ متری می‌رساند و با ابلاغ استانداری اصفهان آزادسازی‌ها بر اساس عرض ۱۶ متر آغاز می‌شود . در این میان لکه‌های سفید  در نقشه‌ی هوایی اصفهان، در این نقطه از میدان نقش جهان، پررنگ‌تر می‌شوند، تا خیابان «آقانورالله نجفی» تکمیل شود.

هر چند در میان صحبت‌های هر از چند گاهی مسئولان میراث فرهنگی اصفهان، گاهی اوقات صحبت‌هایی از ممنوعیت کار شهرداری منطقه سه نیز مطرح می‌شد، اما حرف‌ها در سطح معاونت میراث فرهنگی یا معاون رئیس جمهور نرسید.

این حرف را میراث فرهنگی اصفهان به گوش سازمان میراث نرساند!

تا سرانجام محمد مهدی کلانتری، یک کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی و مدرس دانشگاه سوره تهران با ایجاد کمپین «#نه_به_گذر_آقا_نورالله_نجفی» خبر این تخریب‌ها را در فضای رسانه‌های منتشر کرد و بار دیگر حساسیت‌ها نسبت به وضعیت این بخش از حریم میدان جهانی نقش جهان، بیشتر شد.

این فعال میراث فرهنگی می‌گوید: سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان از سال ۱۳۹۱ پروژه‌ای را با نام "خیابان آقا نورالله نجفی" در دستور کار خود قرار داد، تا براساس توضیحاتِ متولیان پروژه،  خیابان از فاصله ۵۰ متری شرق میدان نقش جهان و مسجد شیخ لطف الله بگذرد و به صورت L مانند، خیابان حافظ را به خیابان نشاط متصل کند.

کلانتری با تاکید برا ین‌که با این اقدام، حریم درجه یک میدان نقش جهان اصفهان نقض شده و باعث تخریب بافت تاریخیِ قرار گرفته پشت مسجد شیخ لطف الله و بناهای تاریخی ارزشمند و ثبت ملی شده آن می‌شود، اظهار می‌کند: از سوی دیگر این پروژه می‌تواند ثبت مجموعه میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو را در معرض خطر جدی قرار خواهد داد.

او ادامه می‌دهد: تا انتهای سال ۱۳۹۲، هشتاد درصد مسیر خیابان توسط شهرداری تملک شده و حدود یک سوم از مسیر خیابان به صورت مخفیانه آزادسازی و بناهای آن تخریب شده و متاسفانه اداره میراث فرهنگی استان اصفهان نه تنها مخالفتی نکرده بلکه توافقاتی نیز با سازمان نوسازی انجام داده و فقط بر سر عرض خیابان با شهرداری اختلاف نظر داشته است، در اسفندماه ۱۳۹۲ پس از اطلاع رسانی به محمدحسن طالبیان، معاونت میراث فرهنگی و با پیگیری‌های وی، این پروژه در همان سال متوقف شد.

وی با بیان این‌که قطعا توقف کار دائمی نخواهد بود و شهرداری اصفهان از انجام آن منصرف نمی‌شود، ادامه می‌دهد: پس از گذشت چهار سال و نیم، متاسفانه شهرداری در پاییز ۱۳۹۷ عملیات تخریب را باو جود شکایت سازمان میراث فرهنگی از سر گرفته و حتی بخش‌هایی از خیابان را برای آسفالت کشی، زیرسازی کرده است و متاسفانه اداره میراث فرهنگی اصفهان نیز مانند گذشته سکوت کرده و حتی گزارشی از اقدامات اخیر را به سازمان میراث فرهنگی کل کشور نداده است.

این مدرس دانشگاه سوره، با اشاره به این‌که اقدامات جدید در حال انجام در این خیابان نیز توسط وی، به اطلاع معاون میراث فرهنگی کشور، مدیر کل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی، مدیر کل دفتر امور پایگاه‌ها، مدیر کل ثبت آثار و مدیر پایگاه میدان نقش جهان رسیده و از طرفی دفتر حفظ و احیای سازمان رسیده است، بیان می‌کند: روشن است که اگر اقدامی فوری، همه جانبه و در سطح کلان مدیریتی کشور صورت نگیرد، فاجعه تخریب حمام خسروآقا، با ابعاد بیشتر و تبعات بسیار بدتری در شهر اصفهان تکرار می‌شود.

باوری که  متولیان شهری اصفهان قبولش ندارند

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند، که هشتم دی ماه ۱۳۹۷ فریدون الهیاری، مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان به ایسنا گفت؛ «تکلیف گذر آقا نورالله نجفی را روشن می‌داند و از مخالفت صریح میراث فرهنگی با احداث این گذر می‌گوید. گذرآقانورالله نجفی مدت‌ها است که در گیر و دار مدیران شهری و میراث فرهنگی قرار دارد و بزرگان میراث فرهنگی ایده‌هایی برای ساخت این گذر داشته‌اند تا بتوانند ورود خودرو به میدان نقش جهان را محدود کنند.»

وی با اصرار مجدد بر اینکه تکلیف این گذر مشخص است و میراث فرهنگی با آن مخالف است، ادامه می‌دهد: ابتدا قرار بود اینجا خیابانی با عرض ۳۶ متر احداث شود، سپس به ۳۰ متر کاهش پیدا کرد و بعد صحبت از گذر ۱۸ متری شد، این موضوع در کمیسیون ماده ۵ اعلام وصول شد و آنجا به این نتیجه رسیدند که باید شورای عالی معماری و شهرسازی در خصوص این گذر اظهار نظر کند.

الهیاری به جلسات و ملاقات‌های متعدد خود پس از حضورش در سازمان میراث فرهنگی مدیرکلی در خصوص این خیابان در دست احداث اشاره می‌کند و می‌گوید: شهرداری تا قبل از مشخص شدن تکلیف این گذر در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور باید از هرگونه اقدام و آزادسازی در این محدوده جلوگیری کند و فعالیت را متوقف کند هرچند که تملک‌هایی در این منطقه انجام شده است.

شاید اعتقاد الهیاری مبنی بر این‌که «نظر شورای عالی معماری و شهرسازی نظر نهایی است و تا قبل از اعلام این نظر هرگونه فعالیت در این گذر غیر قانونی است.»، باعث شده که فکر کند شهرداری اصفهان با این مبنا، هیچ کاری نمی‌کند و وی نیز هیچ اطلاعی به سازمان مطبوع خود نداده است.

برج‌جهان‌نما ۶۷۰ متر فاصله داشت و خیابان آقانورنجفی ۵۰ متر!

تا زمانی که مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان،  به این نتیجه برسد که وضعیت را به معاونت میراث فرهنگی اطلاع دهد، تعدادی از فعالان میراث فرهنگی با راه‌اندازی کمپین در حال جمع‌آوری امضاهای مخالفان این طرح به صورت مجازی و اینترنتی هستند تا شاید بتوانند زودتر جلوی این فاجعه را بگیرند.

شاید هم متولیان شهری اصفهان تجربه‌ی «برج جهان‌نما» را فراموش کرده‌اند و فکر می‌کنند این داستان به یونسکو ربطی ندارد یا شاید فراموش کرده‌اند که یونسکو دست‌کم از ۲۰ سال پیش با وجود فاصله‌ی ۶۷۰ متری برج جهان‌نما در میدان دروازه دولت اصفهان با میدان نقش جهان که فقط دو طبقه (چهار متر) از این برج از روی مسجد امام (ره) مشخص بود، اعتراض و تهدید کرد این میدان جهانی را به فهرست میراث در خطر می‌برد.

اما اکنون کاری که در ضلع شرقی میدان نقش جهان با خیابان حافظ توسط شهرداری اصفهان در دست انجام است، فاصله‌ای فقط ۱۰۰ متری با میدان و ۵۰ متری با مسجد شیخ لطف‌الله دارد و این یعنی این بار عرصه‌ و حریم میدان جهانی نقش جهان در معرض خطر است.

سمیه ایمانیان - ایسنا

انتهای پیام