هنوز جوهر ثبت جهانی خشک نشده، شروع کردند!

، منظر باستانی ساسانیان (محور ساسانی) در منطقه فیروزآباد استان فارس به عنوان بیست و سومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو و چهارمین اثر جهانی شده استان فارس ۹ تیرامسال در فهرست میراث جهانی یونسکو در حالی به ثبت رسید که در آن اجلاس یونسکو به‌عنوان بازوهای مشاوره‌ای کمیته میراث جهانی با توجه به اطلاعات ثبت شده در آن پرونده، «نظر بر دیفر شدن این پرونده، یعنی قابل طرح مجدد در اجلاس دو سال بعد» داده بود، حتی تاکید شده بود «که شرایط حفظ و نگهداری این محوطه در حال حاضر بحرانی است و نیازمند به رسیدگی فوری است.»

حال کارشناسانی می‌گویند، شاید این اعلام از سوی یونسکو به طور دقیق به مسئولان میراث فرهنگی استان فارس ابلاغ نشده که  بحرانی بودن وضعیت این محوطه می‌تواند آن را به راحتی از ثبت جهانی خارج کند که به راحتی مجوزی با عنوان «لق‌گیری سنگ خطرساز در محدوده نقش برجسته مهرنرسه تنگاب» - براساس آن‌چه که در نامه‌های رد و بدل شده بین مسئولان میراث‌فرهنگی استانی مطرح شده- را صادر می‌کنند.

لق‌گیری که براساس اتفاقات رخ داده و آن‌چه که این روزها توسط دوستداران میراث فرهنگی مطرح می‌شود، لازمه‌اش نخست چهار انفجار در این محوطه‌ی جهانی و در ادامه کوتاه کردن جاده‌ی شهری «کوار» به پیروزآباد بوده است و حتی در ادامه دیوار کشی در حریم کاخ اردشیر در دستور کار قرار می‌گیرد!

هر چند برخی کارشناسان و دانش‌آموختگان باستان‌شناسی و دوستداران میراث فرهنگی که این سنگ را از نزدیک دیده‌اند، معتقدند آن در شرایط نامناسب و به همان اصطلاح «در حالت لق» قرار نداشته است.

سیاوش آریا - فعال میراث فرهنگی استان فارس- بعد از مشاهده‌ی میدانی این محوطه‌ی جهانی به ایسنا می‌گوید: داستان از آن جا شروع شد که راهداری برای کوتاه کردن جاده‌ی شهری «کوار» به «فیروزآباد» مسیرِ سنگ‌نگاره‌ی «تاج ستانی اَردشیر بابکان» در دامان کوه رودخانه‌ی باستانی تنگاب فیروزآباد را انتخاب کرد و به عرصه‌ی این یادمان جهانی آسیب رساند و محوطه‌ی باستانی آن از بین برد.

او با بیان این‌که در این رودخانه و مسیر آن ویرانه‌های پل ساسانی «مِهرنرسه» قرار دارد، افزود: براساس برخی اسناد، به نظر می‌رسد اداره کل میراث فرهنگی فارس مجوز این کار را به راهداری داده است.

وی با اشاره به انفجارهای مهیب در کوهِ قرار گرفته در عرصه‌ی این محوطه‌ی تاریخی، برای از عملیات «لق‌گیری» سنگی که به نظر برخی کارشناسان اصلا مشکلی نداشته است، افزود: با انفجارهای مهیب در کوهِ رو به روی سنگ نگاره‌ی «تاج ستانی اَردشیر» برای حذفِ سنگ بزرگی که فکر می‌کردند شاید خطری برای رفت و آمد ماشین‌ها باشد، لرزه بر اندام بی دفاع یادگار ساسانیان انداختند.

آریا با اشاره به نامه‌نگاری‌های انجام شده بین مسئولان میراث فرهنگی استان فارس برای انجام این عملیات به طریق غیرانفجاری و با تاکید بر لزوم حفظ نقش برجسته‌ی «مهرنرسه» افزود: بر آن اساس هیچ اعلامی برای انجام انفجار برای لَق‌گیری سنگ و حذف صخره نشده بود و باید با ابزارهای سنتی و دستی این کار صورت می‌گرفت، با این وجود، در نهایت با زیرپا گذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی و فراملی یونسکو، چهار انفجار بزرگ در منطقه رخ می‌دهد که قطعا در آینده یکی از چالش‌های بزرگ سنگ نگاره‌ی «مهرنرسه» تنگاب خواهد بود.

دبیر انجمن میراث فرهنگی مهرگان، با بیان این‌که میراث جهانی ساسانیان در عرصه و حریم چند اثر دیگر که به پرونده‌ی ثبت جهانی مرتبط هستند با تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده، آسیب دیده است، افزود: در حالی که قانون‌های حوزه‌ی میراث فرهنگی روشن و شفاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می‌شود، اما سختی‌های عرصه و حریم چند یادمان تاریخی آن مانند «کاخ اَردشیربابکان» در شهر فیروزآباد و «شهرباستانی بیشاپور» در کازرون نیاز به نگاه بلند و چشم‌اَنداز و آینده‌نگری مدیران و سرپرستان شهری و استانی دارد تا با خِرد جمعی و بررسی‌های علمی و راهنمایی‌های پژوهشگران به نتیجه برسد.

این فعال میراث فرهنگی در ادامه از «دیوارکشی در حریم کاخ اَردشیر» خبر داد و گفت: دیوارکشی در روبه‌روی کاخ اَردشیر بابکان فیروزآباد و در حریم درجه یک میراث جهانی ساسانیان در بخش پارکینگ محوطه، باز هم سرپیچی از قانون‌های میراث فرهنگی محسوب می‌شود. در این محوطه بنا به درخواست‌های شماری از مالکان زمین‌های همجوار پارکینگ آتشکده برای نصب و بهره برداری از چادرهای عشایری با برپایی چادرها با شمار محدود و مساحت مشخص و مشروط به ساماندهی محیط نابسامان پیرامونی پارکینگ موافقت شده است.

وی از سوی دیگر به برداشت بی‌رویه‌ی سنگ از بند انحرافی و روبه‌روی «تُل نقاره خانه» در حریم دژ دختر این محوطه‌ی جهانی خبر می‌دهد و می‌گوید: از دیگر تخلف‌های آشکار، برداشت بی‌رویه‌ی سنگ‌ها از بند انحرافی و روبه‌روی تُل نقاره‌خانه (درکنار حریم دژ دختر فیروزآباد) است که قطعا آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را به محوطه‌ی تاریخی وارد می‌کند.

این اقدامات در حالی فقط پنج ماه بعد از جهانی شدن منظر باستانی ساسانیان (محور ساسانی) در منطقه فیروزآباد استان فارس انجام شده‌اند که به نظر می‌رسد این پایگاه جهانی به صورت غیررسمی هیچ مدیر یا سرپرستی ندارد.

آریا در این زمینه نیز گفت: در نامه‌نگاری‌های اداری در دوماه گذشته در سازمان میراث فرهنگی استان فارس درباره‌ی اقدامات انجام شده و دیگر موضوع‌های وابسته به پایگاه جهانی فیروزآباد، نامی از علی‌رضا عسگری چاوردی – مدیر پایگاه میراث جهانی فیروزآباد - دیده نمی‌شود و فقط امضای معاونت میراث فرهنگی استان پای همه‌ی نامه‌ها وجود دارد، آن هم در شرایطی که عموما معاونت میراث فرهنگی استان‌ها اجازه‌ی دخالت در اتفاقات در حال انجام در  محوطه‌ی‌های جهانی ندارند و باید مدیران پایگاه‌های جهانی برای آن محوطه‌ها تصمیم‌گیری کنند.

*اسناد این گزارش نزد خبرگزاری محفوظ است.

انتهای پیام