مردی که در مراسم تقدیرش قلبش ایستاد

، ۱۲ سال از درگذشت «دکتر باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی» - پدر مرمت نوین ایران- گذشت، مردی که موقعیت زمانی و مکانی درگذشتش مانند همه طول عمر زندگی‌اش متفاوت بود و به عزت و سربلندی او افزود. «مردی که شایسته‌ تمدنی بزرگ بود» و عمرش به پایان مراسم تقدیرش قد نداد و در ۲۸ مرداد ۱۳۸۶ درگذشت. حالا بعد از ۱۲ سال از آن زمان، برگزاری یکی دو مراسم یادبود تنها کاری است که دوستان و همکارانش برای او می‌توانند انجام دهند؛ کسی که به فکر تبدیل میراث فرهنگی به عنوان سند هویت ایران بود.

مهدی حجت که با همراهی باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را راه‌اندازی کرده‌اند درباره او بیان می‌کند: آن‌چه امروز و در جامعه نسبت به وضعیت میراث فرهنگی وجود دارد و حتی مصداق پیدا کرده، قطعا روح او را آزار می‌دهد، اما این اصل قضیه نیست. اصلی که او زندگی‌اش را خرج و تلاش کرد تا نشان دهد میراث فرهنگی یک کشور، سند هویت آن کشور است، باید مورد توجه قرار گیرد. باید جایگاه و ارزش میراث فرهنگی توسط همه آحاد یک کشور به خصوص مسؤولان و برنامه‌ریزان فهمیده شود.

او با تاکید بر این‌که آن‌چه از درخواست‌ها، فکر و برنامه‌های دکتر شیرازی در طول این سال‌ها زمین مانده، نرسیدن و بی‌توجهی به معنا، مفهوم، جایگاه، ارزش و اصل میراث فرهنگی است، ادامه می‌دهد: مسؤولان باید بفهمند مردم در این سرزمین در طول هزاران سال گذشته با روشی خاصی زندگی کردند و با نگاه کردن به آدابِ زیستن پی ببرند، نه این‌که فقط به فکر پول درآوردن از میراث فرهنگی باشند.

حجت با بیان این که در حال حاضر اصل قضیه در میراث فرهنگی از دست رفته است، اظهار می‌کند: شاید یکی از دلایل فشرده شدن قلب مرحوم شیرازی در مراسم تقدیرش که به فوت او منجر شد، مطالبی بود که در اختیار داشت و یک ساعت قبل از درگذشتش به من نشان داد که با سازمانی که سرپایش کرده بودیم، چه می‌کنند؛ کارهایی که هنوز هم ادامه دارد.

او با تاکید بر این‌که میراث فرهنگی همیشه برای پول درآوردن نیست، می‌گوید: نخست باید خودمان را بشناسیم و گذشته را بدانیم که چه شد و چه کردند با آن. در واقع چیزی که امروز مغفول مانده مفهوم میراث فرهنگی است که از طریق توجه به دیوار گرگان، میدان نقش جهان و پرسپولیس باید به آن توجه شود. هر چند توجه به این چیزهای کوچک تضمین‌کننده‌ آن کل نیست، کلی که اکنون به طور کلی غایب شده است.

باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی سال ۱۳۱۵ در نجف اشرف به‌دنیا آمد و سال ۱۳۳۴ با دریافت مدرک دیپلم ریاضی، تحصیل در رشته‌ مهندسی معماری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را آغاز کرد و سال ۱۳۴۲ از این دانشکده فارغ‌التحصیل شد. دوره‌ عالی شهرسازی را در دانشکده هنرهای زیبا، نیمه‌کاره رها کرد و یک‌سال بعد برای تکمیل دوره تخصصی مطالعه و مرمت بناها و بافت‌های تاریخی، به مدرسه تخصصی مطالعه و مرمت آثار تاریخی دانشگاه رم به ایتالیا عزیمت کرد. پس از آن، دوره‌ مرمت بناهای سنگی، انستیتو مطالعات پیشرفته معماری دانشگاه یورک - انگلستان - را در سال ۱۳۵۴ به سرانجام رساند.

سهم او در بنیان‌گذاری دانشکده‌ مرمت بناها، بافت‌ها و آثار تاریخی در ایران، و بنیان‌گذاری سازمان میراث فرهنگی کشور، کتمان‌شدنی نیست. او تهیه‌کننده پیش‌نویس اساسنامه و لایحه‌ قانونی تشکیل اساسنامه سازمان در سال ۱۳۶۴ بود.

شیرازی کارشناسی بناهای تاریخی (سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران)، ریاست دفتر فنی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی اصفهان، ریاست و سرپرستی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران، مدیرکلی و سرپرستی اداره‌ کل حفاظت آثار باستانی و بناهای تاریخی ایران، مجری طرح‌های عمرانی سازمان میراث فرهنگی کشور، معاونت اجرایی سازمان میراث فرهنگی کشور، قائم‌مقامی سازمان میراث فرهنگی کشور و کارشناسی مسوول پژوهش را در کارنامه‌ پربار حرفه‌ای‌اش ثبت کرد و سال ۱۳۷۹ از سازمان میراث فرهنگی کشور بازنشسته شد.

در کارنامه‌ باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی ارائه‌ مقالات تخصصی فراوان در حیطه معماری و آثار تاریخی، ترجمه کتاب "معماری اسلامی" و تألیف "کتاب فرهنگ تاریخ معماری و شهرسازی اصفهان" نیز دیده می‌شود. این عضو پیوسته‌ فرهنگستان هنر که به‌عنوان چهره‌ ماندگار معماری نیز معرفی شده بود، تا روزهای پایان حیات تدریس و تحقیق را رها نکرد.

می‌توان گفت تا پیش از آغاز فعالیت دکتر باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، معمولا مرمت‌کنندگان همان سازندگان بودند تا این‌که با رسیدن موج انقلاب صنعتی به ایران، دو گروه معماران سنتی و جدید شکل گرفتند که از این دو گروه، عده‌ای مرمت و بازسازی بناهای تاریخی را در دستور کار خود قرار دادند.

انتهای پیام