محوطه‌ی ساسانی «بازه‌هور» در خطر تخریب

، میثم لباف خانیکی، عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران از کشف یک عمارت مجلل ساسانی در سومین فصل برنامه‌ی پنج ساله‌ی کاوش و گمانه‌زنی باستان شناسی در محوطه‌ی تاریخی «بازه‌هور» خبر داد و گفت: این بنا که بر فراز ارتفاعات جنوبی مشرف بر چهارطاقی بازه هور قرار دارد بخشی از یک مجموعه معماری وسیع است که با نام «قلعه دختر» شناخته می‌شود.

به گفته وی، گرچه حفاری‌های غیرمجاز متعدد باعث تخریب جبران‌ناپذیر بخشی از این مجموعه و تزیینات معماری آن شده،‌ اما کاوش‌های باستان‌شناسی فصل اخیر نشان داد که همچنان شاکله‌ی اصلی بنا محفوظ مانده و بازشناسی اثر با تکیه بر شواهد باقی‌مانده امکان‌پذیر است.

او افزود: به دنبال کاوش محدود در قسمت جنوبی «قلعه دختر» بنایی ستوندار شناسایی شد که دیوارها و بدنه‌ی ستون‌های آن در زمان آبادانی به گچبری‌های نفیس و متنوع مزین بوده است.

لباف‌خانیکی با بیان این‌که اگرچه بخش عمده‌ای از ستون‌های این بنای منحصر به فرد فرو افتاده، ادامه داد:‌ با این وجود شواهد باستان‌شناختی گویای آن است که در تزیین ستون‌ها از نقوش هندسی و گیاهی گوناگون استفاده شده بود و هر ستون به سرستونی با شکوه ختم می‌شده است.

او با اشاره به استفاده از نقوش برجسته مختلف شامل پیکره‌های انسانی و حیوانی در تزیین دیوارهای خشتی این اثر گفت: مهمترین ویژگی این اثر وجود نوشته‌هایی به خط و زبان فارسی میانه است که خوانش آنها می‌تواند بخش مهمی از تاریخ خراسان و ایران را در دوره ساسانی و اوایل دوران اسلامی روایت کند.

این باستان‌شناس با بیان این‌که در راستای تحقق اهداف این فصل از کاوش و در راستای ثبت و نگهداری آثار مکشوفه، پس از عکسبرداری هوایی و مستندنگاری شواهد معماری، تزیینات گچ‌بری غیرمنقول با همکاری متخصصان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی تثبیت و حفاظت شده و در نهایت فضای داخلی گمانه با ماسه و خاک نرم انباشته شد، افزود: فصل سوم کاوش باستان‌شناسی در محوطه‌ی بازه هور که در تفاهم‌نامه‌ی منعقد شده بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه تهران و همراهی پنج تن از کارشناسان ایرانی و دو تن از کارشناسان موزه‌ی لوور فرانسه انجام شد، ادامه‌ی این مطالعات بیش از پیش بر اهمیت ناحیه‌ی خراسان در تبیین و شناخت تاریخ ادوار باستانی ایران گواهی می‌دهد.

او تاکید کرد: با وجود این‌که محوطه بازه هور مجموعه‌ای بی‌نظیر از هنر معماری و گچبری ایران را دربرگرفته، اما حفاری‌های غیرمجاز که از یک دهه قبل شروع شده و همچنان ادامه دارد، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به این اثر وارد کرده است.

وی در ادامه خواستارحفاظت فیزیکی از محوطه بازه هور شامل چهارطاقی و قلعه دختر در اسرع وقت شد تا این میراث ملی از خطر نابودی حفظ شود.

لباف خانیکی افزود:  همزمان با حراست از این اثر، کاوش‌های باستان‌شناسی می‌توانند در شناخت کالبدی محوطه‌ی تاریخی «بازه هور» و ارائه راهکارهای سازنده در راستای شناخت، حفظ و ساماندهی صحیح این محوطه راهگشا باشد.

انتهای پیام