عاشقی به سبک ون گوگ روایت عقلانی تاربخ/کتابستان متروی شهدا تعطیل شد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ محمدرضاشرفی خبوشان نویسنده ی کتاب عاشقی به سبک ون گوگ  و برنده ی جایزه ی شهید اندرزگو که از دنیای شعر وارد جهان روایت و داستان شده است در پاسخ به این سوال که چه شد از دنیای شعر به داستان وارد شد گفت:شعر دامنه ی گسترده ای در کشور ما دارد و خیلی ها برای ورد به دنیای هنر از شعر شروع میکنند و اینکه می گویند کسانی که در شعر به جایی نرسیده اند ،وارد دنیای داستان شده اند حرف اشتباهی است چرا که دنیای روایت نیاز به تلاش بیشتر دارد و سخت تر است و انتخابش از سر دانش و آگاهی است و یک حوزه ی جدی است.

ادبیات داستانی در کشور ما سابقه ی کوتاهی دارد و آشنایی ما با رمان از دریچه ی ترجمه بوده است و خوانندگان به خواندن آثار ترجمه خو گرفته اند وپذیرفته اند که نثر دخالت چندانی در رمان ندارد از این جهت نویسندگان به نثر اهمیت چندانی نداده اند که بسیار مهم است در حالی که نثر بخش جدایی ناپذیر رمان است و همپای عناصر دیگر نقش به سزایی دارد به خصوص ما که میتوانیم از نثر در پیشبرد فضای داستان و القای معنی استفاده کنیم .

ما به دنبال این نیستیم که مانعی برای دریافت معنی شودبلکه باید برای پیشروی داستان همپای عناصر دیگر داستان باشد و برخی می گویند نثر باید همچون شیشه ی شفافی باشد که ماجرا را از پشت آن باید تماشا کرد اما رسیدن به این شیشه ی شفاف احتیاج به بینش و هوشی نسبت به نثر ما دارد.

شرفی خبوشان در خصوص نام های خاصی که برای اثار خود انتخاب میکند افزود:برای انتخاب نام یک اثر مولفه های گوناگونی وجود دارد اول اینکه اثرنویسنده  ،فرزند اوست و باید نام اثر جذابیت ایجاد کند و دوم  اینکه بر پیشانی اثر خوش بدرخشد و باید به گونه ای باشد که در پایان خواندن کتاب، نام اثر مفهوم عمیق تری پیدا کند

وی همچنین افزود :اسم کتاب اهمیت چندانی ندارد تا اثر محتوای عمیقی نداشته باشد آن اسم نمیتواند خود را نشان دهد و اسم در واقع ظرفی است که محتوا را در برمیگیرد

شرفی خبوشان نویسنده ی کتاب عاشقی به سبک ون گوگ در خصوص اینکه متناسب  با هر ماجرا یک گونه ی زبانی را انتخاب میکند تصریح کرد:

در حوزه ی ادبیات داستانی داشتن سبک به این  معنا نیست که همواره یک نثر به خصوص و متشخص مخصوص به خود را در کتابها بنویسد بلکه داشتن سبک  از نظر نویسنده یعنی داشتن جهان بینی و نگرش به موضوعات برای روایت کردن ،در حالی که در ادبیات داستانی نثر باید معرف شخصیت ها باشد و نویسنده باید غائب باشد و اجازه دهد که شخصیت ها خود را معرفی کنند و این احتیاج دارد که هر شخصیتی زبان خودش را داشته باشد و حتی کسی که به عنوان دانای کل داستان را روایت میکند باید سبک خاص خود را داشته باشد پس با هر داستان جدید ما نثر و سبک جدیدی را داریم و اشاره کردید که شخصیت ها ممکن است در کتاب عاشقی به سبک ون گوگ نا سزا بگویند ،ما باید نویسنده را از شخصیت ها مجزا کنیم و شخصیت ها را به واسطه ی زبانشان بشناسیم  نه اینکه دخالت نویسنده آن ها را بر یک چارچوب زبانی از پیش تعیین شده بچیند.

شرفی خبوشان در پاسخ به این پرسش که شما فقط تاریخ را برای نوجوانان روایت میکنید یا قصد عبرت گرفتن از آن را نیز برای نوجوانان دارید گفت:

شما در برنامه ی امشب به جایزه ی شهید اندرزگو اشاره کردید که دغدغه ای جز حفظ واقعیت تاریخ ندارد که این دغدغه را از دریچه ی روایت انتظار دارند و به این رسیده اند که روایت این قدرت را دارد که ما از مسیر حقیقت خارج نشویم .

وقتی میخواهم تاریخ را با روایت و داستان و ادبیات داستانی  مقایسه کنیم به این میرسیم که رمان میتواند تاریخ ساز باشد هرچند که مبنای رمان تخیل است .برای مثال حسنک وزیر نقش پر رنگی  در اذهان دارد چون بیهقی از دانش روایت استفاده کرده است در حالی که بقیه ی آثار قرن 4 و 5 ایگونه نبوده اند که نشان میدهد ما قسمت روایت شده را هیچ گاه فراموش نمیکنیم.

اگر دغدغه ی روایت تاریخ داریم باید استین ها را بالا بزنیم و تاریخ را روایت کنیم .نباید تاریخ را دست تاریخ نگار و رسانه بسپاریم چرا که رسانه مخاطب را به عنوان مصرف کننده میبیند و یک طرفه است اما رمان مخاطب را به مشارکت دعوت میکند و او را وارد جهان روایت می کند.

شرفی خبوشان در خصوص جایزه های متعدد کتاب عاشقی به سبک ون گوگ و یژگی های این اثر تصریح کرد: سخن گفتن در مورد این موضوع از سوی بنده که نویسنده ی کتاب هستم شاید جایز نباشد اما به طور کلی در مورد ویژگی های یک اثر که مخاطب را جذب میکند باید گفت :اگر مخاطب و سلیقه ی روایی او را در نظر بگیریم و به روایت هایی که مردم با آن شب زنده داری میکردند تکیه کنیم اثر باور پذیر میشود .نویسنده ای که مرعوب سبک و شیوه های خارج از محدوده ی رهنگی خودش باشد راه به جایی نمیبرد و مخاطب او را باور نمیکند،اگر ساختار و شیوه ی روایت اطمینان مخاطب را جلب کند اثر دیده میشود.

عاشقی به سبک ون گوگ کتاب تکامل است یعنی نوع داستان به گونه ایست که شخصیت خودش را کنکاش میکند و دوره های مختلف زندگی اش را بررسی میکند و به ضعف هاش و توانای هایش پی می میبرد و در نهایت به یک شعور خود شناسی میرسد که به این جور رمان ها رمان تکامل می گویند و این کتاب در مورد یک نقاشی است که در دوره ی پهلوی زندگی میکند که محیط و حوادث تاریخی در رسیدن به این تکامل بیشترین سهم را دارد.

وی میگوید:این کتاب بر مبنای قواعد متعهد به رمان نوشته شده است چرا که ساختار رمان باید عقلانی باشد تا برای مخاطب باور پذیر باشد و وقتی با این ابزار به سراغ روایت تاریخ می رویم نمی توانیم تاریخ را واژگون نشان دهیم .نویسنده مجبور است که یک اطلاع دقیقی نسبت به دوره ای که راجع به آن داستان مینویسد داشته باشد و یک منبع خاص ندارد و باید همه ی منابع را بخواند.تحریف تاریخ زمانی شکل میگیرد که رسانه بر مبنای هدف گذاری کلان و پنهان خود مخاطب را در یک فضای تاریک و مه آلود پیش ببرد حرف بنده این است که کافی است  شرایط را برای ورود به آن زمان مهیا کنی تا مخاطب خود را در آن زمان را ببیند و دیگر تاریخ تحریف نخواهد شد . عاشقی به سبک ون گوک دریچه ایست برای ورود به آن زمان و دیدن زمانه ای که موضوع رمان است.

شرفی خبوشان همچنین در باره ی نقش روشنفکران  در روایت کردن تاریخ معاصر خاطر نشان کرد:

در تاریخ معاصر روایت تاریخی به دست روشنفکران بوده اما خود روشنفکر را ما کمتر در آثارمان نشان دادیم اینکه خود روشنفکر کیست و آیا برای تبیین و توضیح روایت های تاریخی قدمی برداشته یا مردم را به تشریک مساعی  و عاطفه ی بشری دعوت کرده یا به تقویت حس همدلی کمک کرده است یا  اینکه فقط نقش اعتراضی داشته است .

در میز نقد امشب مصطفی وثوق کیا و محمد صادق علیزاده خبرنگار حوزه ی کتاب  در خصوص مسایل و اخبار دنیای فرهنگ به گفتگو نشستند.

در هفته ای که گذشت روز یکشنبه جایزه ی ادبی شهید اندرزگو را داشتیم که در بخش رمان کودک باغ خرمالو و دو روایت  و در بخش رمان بزرگسال اوسنه ی گوهرشاد و عاشقی به سبک ون گوگ برنده ی جایزه ی ادبی شدند.

علیزاده در خصوص کتاب اوسنه ی گوهر شاد می گوید : در این کتاب تجربه های فرمی جالبی داریم که نمونه ی آن را در نویسندگان داخلی نداریم و در این کتاب به یک فرم جدیدی ورود کرده اندکه هم انتزاعی و هم تاریخی است و هم رمان است .

عاشقی به سبک ون گوگ هم در سال 93 برنده ی جایزه ی جلال آل احمد شد که درآن زمان حق اش ادا نشد.

علیزاده همچنین در باره ی فلسفه ی این جایزه بیان کرد:در یک جریان محسوسی بعضی از شبکه های فارسی زبان خارج از کشور که نگاه مثبتی به دوران پهلوی دارند با انتشار تصاویری که از لحاظ تاریخی حذابیت دارند و بعدا همین ها را در فضاهای مجازی میبینیم،وقتی اینها را در کنار هم میگذاریم به جریان تطهیر پهلوی میرسیم که در واقع بازنمایی مثبت و کاملا شکوهشمند از یک دوره است که خیلی ها اذعان دارند در آن دوران خیلی از بن مایه های فرهنگی خود را از دست دادیم.

وثوق کیا همچنین اذعان داشت:در طرح تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد  در همین زمینه بود که با سران و رجال پهلوی گفتگو میکردند و خود را تطهیر میکردند و اصلا انگار نه انگار اتفاقی افتاده است.

علیزاده همچنین خبر از تعطیلی چند کتابفروشی از جمله نشر شاهد در بهشت زهرا و کتابستان متروی شهدا خبر داد.

وی عنوان کرد:کتابستان متروی شهدا که جز قدیمی ترین غرفه های متروی شهدا بود و از ابتدای افتتاح مترو در حال فعالیت بود،  به عنوان کاربری تجاری به مزایده گذاشته شد  این در حالی بود شرکت بهره برداری متروی تهران  این فضای فرهنگی را به عنوان کاربری تجاری در لیست مزایده منتشر کرده است اما مهلت مزایده یک روز قبل به پایان رسیده بود و در مزایده شرکت داده نمیشوند و همچنین مزایده به کاربری تجاری داده شده است ،وقتی می گوییم کاربری تجاری قطعا قیمت گذاری با ملاحظه ی کاربری تجاری نرخ گذاری میشود.

«شب روایت» به تهیه‌کنندگی حسین شاه‌مرادی کاری از گروه ادب و هنر شبکه چهار سیما است.این برنامه هر هفته سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۳ از شبکه چهارسیما پخش می شود.