روضه الشهدا، نخستین مقتل نگاشته شده به زبان فارسی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ حالا با گذشت نزدیک به ۵۰۰ سال از نگارش این کتاب، محمد حقی با رجوع به منابع دست اول تلاش کرده فرازهای تاریخی صحیح این کتاب را مستندسازی کرده است.

محمد حقی نویسنده و مهمان برنامه ی شب روایت گفت: بعد از تالیف کتاب روضه الشهدا اثر ملاحسین واعظ کاشفی انقدر این کتاب گسترش پیدا کرد که در جلسات ذکر مصیبت اهل بیت محور جلسات ،این کتاب بود و کم کم باب شد که به این جلسات روضه خوانی می گفتند درحالی که معنای روضه بهشت است.

 محمد حقی مصحح کتاب روضه و پژوهشگرکتاب در هشتمین قسمت از برنامه ی شب روایت در خصوص ماجرای واژه ی روضه بیان کرد: بعد از تالیف کتاب روضه الشهدا از ملاحسین واعظ  کاشفی آنقدر این کتاب  در جلسات یاد اهل بیت گسترش پیدا می کند که آرام آرام همه می گفتند به جلسات روضه خوانی می رویم یعنی جلساتی که  محور جلسه بر اساس کتاب روضه الشهدا بوده است و از آنجایی که متن کتاب ویژگی هایی هم داشته آرام آرام تبدیل می شود به یک واژه ی پر تکرار و معروف می شود به جلسات روضه خوانی در حالی که خود واژه ی روضه به معنای بهشت است.

محمد حقی در خصوص اهمیت و دیده شدن کتاب روضه الشهدا افزود:

یکی از دلایل اصلی این اهمیت این است که اولین مقتل فارسی است که تا پیش از آن مقاتل ، همه عربی است یا اگر هم فارسی بوده به دست ما نرسیده است. از طرف دیگر خود ملا حسین یک واعظ درجه یک بوده است و از طرفی متن طوری بوده است که آرایه های ادبی مثل سجع ،تشبیه و .. را به خوبی جای داده است و بنابراین کتاب تبدیل می شود به یک کتاب درجه یک .

وی در مورد سیر ورود به مقتل فارسی اذعان داشت: یک جریانی براساس فتوحات یعنی لشکر کشی های پادشاهان و مغازی یعنی جنگ ها شکل می گیرد که برخی این وقایع و جنگ ها را ثبت می کردند اما  آرام آرام به سمت مقتل نویسی یک شخص رفت مثل مقتل امام علی و مقتل حجربن عدی و مقتل امام حسین .

اولین مقتل نوشته شده مقتل قاسم ابن اسبق ابن نبات هست که متاسفانه به دست ما نرسیده است که در دوره ی امام باقر و امام صادق (ع) نوشته شده است .

ابی مخنف جز اصحاب امام صادق علیه السلام است.مقتل الحسین ،ابی مخنف جز اولین مقتل هاست و از دسته کتاب هایی است که به دست ما نرسیده است ومعروف است که  در دوره ی قاجار نوشته شده است.

ما تا دویست سال بعد از واقعه ی کربلا  با مجموعه ی تک نگاری ها روبرو هستیم که به یک موضوع خاص اشاره کرده است .مثلا مرحوم شیخ مفید کتابی در مورد جنگ جمل داشته است که در واقع یک برش خاصی از تاریخ را روایت کرده اند.در واقع ما بعد از تک نگاری ها وارد تاریخ عمومی میشویم که این تاریخ نگاری ها به دوره ی تیموری که هم از لحاظ تاریخی و هم از لحاظ ادبی دارای اهمیت است میرسد

در دوره ی تیموری به دلیل مداراکردن و آسان گرفتن امرا ،مذاهب دیگر امکان بروز و ظهور پیداکردند

و اینکه در دوره ی تیموری با دربارهای مختلفی روبرو هستیم و رقابتی که بین این دربارها وجود داشته است باعث می شود که بروزات ادبی جدی داشته باشند.

حقی پژوهشگر و مصحح کتاب روضه اظهار داشت : این رقابت ها در دوره ی تیموری اثر خودش را در شعر ها و نثرهای آیینی می گذارد. ما قبل از نثر آیینی شعر آیینی را داریم مانند اهلی شیرازی و کاتبی را داریم که شعر آیینی مدح و منقبت می کنند .یعنی در واقع ما ابتدا مقتل منظوم داریم که بعد ها بر اساس تقاضای یکی از امرای هرات به ملاحسین واعظ یک مقتل فارسی از حضرت آدم تا ماجرای کربلا و عقوبت کسانی که در کربلا بودند نوشته می شود که همان کتاب روضه الشهداست .

محمد حقی همچنین درمورد کتاب توضیح داد و گفت: ما در چهل و پنجاه سال پیش در خصوص شعر آیینی خیز بلندی داشته ایم ولب در حوزه ی متن آیینی به اتفاق خوبی مواجه نبوده ایم و بیشتر متن ها در حوزه ی تاریخ است و متن ادبی تاریخی کم داریم و کتاب فتح خون شهید اوینی یکی از این نمونه هاست که  قدم خوبی در حوزه ی متن تاریخی ادبی برداشت .