راهکارهای اجرایی شدن انصاف در جامعه

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین حق‌جو در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به آیات ۴۴ تا ۴۷ سوره مائده که خداوند در این آیات به بحث انصاف اشاره داشته است اظهار کرد: خداوند در قرآن خطاب به ایمان آوردگان می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَلَوْ عَلَی أَنفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ إِن یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقَیرًا فَاللّهُ أَوْلَی بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَی أَن تَعْدِلُواْ وَإِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا؛ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید پیوسته به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید هر چند به زیان خودتان یا (به زیان) پدر و مادر و خویشاوندان (شما) باشد. اگر (یکی از دو طرف دعوا) توانگر یا نیازمند باشد باز خدا به آن دو (از شما) سزاوارتر است، پس از پی هوس نروید که (درنتیجه از حق) عدول کنید و اگر به انحراف گرایید یا اعراض کنید قطعاً خدا به آچه انجام می‌دهید آگاه است».

وی در ادامه با تاکید بر این موضوع که در تداوم و تعمیق مناسبات انسانی، برخی از عوامل اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند، که از آن جمله «انصاف» است گفت:رعایت انصاف در اخلاق اجتماعی امری لازم و ضروری است و از لوازم مهم زندگی اجتماعی به‌شمار می‌آید که نمی‌توان آن‌ را جز در سایه عدالت و شرح صدر دریافت. خداوند در آیاتی دیگر از قرآن انسان را علاوه بر عدالت به احسان نیز دعوت کرده است و می‌فرماید که احسان فراتر از انصاف است. چرا که انسان با احسان کردن آن چیزی که خود نیازمند است را می‌بخشد. در شرایط فعلی و در زمانی که جامعه در بحران و تورم قرار دارد فردی که از خودش بگذرد و به فکر احسان به هم نوعش باشد حتی پا را از عدالت و انصاف فراتر نهاده و معنی انسانیت را به منصه ظهور رسانده است.

او خاطر نشان کرد: متاسفانه در جامعه امروز با شرایطی روبه‌رو هستیم که برخی از افراد در فعالیت‌های اقتصادی خود را توجیه می‌کنند. مثلا می‌گویند فلانی میلیارد میلیارد می‌خورد ما هم یکی از آنها این نکته‌ای است که باید به آن بپردازیم چرا که هرگز نباید در این عرصه خود را با افرادی که انصاف را رعایت نمی‌کنند مقایسه کنیم. یا اینکه در سایر شغل‌ها نیز به این نکته توجه نداشته باشیم انصاف در تمام مراحل زندگی مهم و اثر گذار است.

این کارشناس اخلاق با ارائه راهکارهایی برای اجرایی شدن انصاف در جامعه گفت:اولین کاری که در رابطه با اجرایی شدن بحث انصاف در جامعه می‌توانیم انجام بدهیم این است که از جزء به کل برویم یعنی اگر می‌بینیم که برخی از مغازه‌ها و یا فروشگاهها افرادی بی انصافی می‌کنند با آنها برخورد شود این رفتار می‌تواند در سطح کلان جامعه نیز تاثیر گذار باشد در عین حال نیز نباید از افرادی که در فعالیت‌های اقتصادی در عرصه بالاتر و مهم‌تری فعال هستند نیز غافل شویم؛ این رفتار مثل این است که یک ویروسی ضعیف وارد بدن انسان می‌شود ابتدا باید آن ویروس را از بین ببریم که این ویروس به کل بدن ما منتقل نشود. برای ترویج انصاف نیز باید این مساله را مد نظر قرار بدهیم.

وی خاطر نشان کرد:‌ نکته بعدی این که در کشور خلاء قانونی وجود دارد که باید این خلاء قانونی را از بین ببریم. اگر سیستم نظارتی در جامعه وجود داشته باشد یک توفیق اجباری نصیب حال برخی از مردم می‌شود که می‌خواهند انصاف را زیر پا بگذارند. به دلیل نبودن قانون بعضا در مواردی می‌بینیم که یک پرونده مالی یک تا دو سال طول می‌کشد.

حق‌جو خاطر نشان کرد: یکی دیگر از راهکارهای ترویج انصاف در جامعه این است که قیمت‌های کالاها را به مشتریان اطلاع رسانی کنیم. بهتر است برای این امر با نظارت دقیق بازرسان مبالغ در تابلوها نصب شود. نکته دیگری که باید به آن پرداخته شود کار کردن بر روی فرهنگ و اعتقادات مردم است. متاسفانه ما بر روی این دو معقوله خیلی کار نمی‌کنیم. وقتی کاسب و یا کارمند ما اعتقاداتش ضعیف باشد دیگر بی انصافی برای او معنایی ندارد. در اسلام وارد شده است که سه علم را انسان باید فرا بگیرد علم اعتقادات، اخلاق و احکام. در گذشته برای این که کاسبی پروانه کسب فعالیتی را دریافت کند باید شرایطی را می‌گذراند و افراد حاضر در بازار صبح‌ها در کلاس درس اساتید اخلاق حاضر می‌شدند و احکام گران فروشی، کم فروشی، غش در معامله و غیره را از علما فرا می‌گرفتند.

وی خاطرنشان کرد: سیستم تشویق و تنبیه یکی دیگر از مواردی است که در راستای مقدماتی شدن انصاف در جامعه می‌تواند اثر گذار باشد. نکته بعدی که باید به آن بپردازیم این است که نباید افرادی که در بخش کلان جامعه فعال هستند و انصاف را رعایت نمی‌کنند آنها را نادیده بگیریم. فردی می‌گوید فلانی چندین میلیارد خورده است و کسی با او کاری ندارد. همین امر باعث می‌شود که مردم دیگر نسبت به یکدیگر انصاف نداشته باشد. بی انصافی در کلان باعث می شود که افراد خرد جامعه هم بی انصاف شوند.

این کارشناس اخلاق خاطر نشان کرد:‌ نکته بعدی که در ترویج انصاف باید به آن بپردایزیم بیان کردن داستان‌ها و نقل قول‌هایی از زندگی بزرگانی است که واقعیت دارد. زندگی افرادی همچون شهدا می‌تواند برای مردم ملموس و محسوس باشد. ؛ بدون این که در این عرصه بزرگ نمایی داشته باشیم. وقتی مردم با سبک زندگی اسلامی آشنا شوند و زندگی ائمه (ع) را بدانند کمتر به سمت بی انصافی می‌روند. یکی دیگر از مشکلاتی که در این عرصه وجومد دارد این است که مردم مدلی که بتوانند از آن الگوگیری داشته باشند ندارند. بهتر است قبل از قرائت قرآن و اقامه اذان بخشی از فرهنگ زندگی ائمه (ع) برای مردم بیان شود. چون در جامعه امروز انسان‌ها خودسازی ندارند، در برابر امراض روحی و جسمی به سادگی از پای در می‌آیند. وقتی در جامعه رشد و  نمو دینی داشته باشیم دیگر شاهد رواج بی انصافی و بی اخلاقی در جامعه نیستیم.

انتهای پیام