درمورد تلاش برخی کشورهای همسایه برای مصادره فارابی چه کرده‌اید؟

، ۹ حزب مستقل در نامه‌ای سرگشاده خطاب به سرپرست وزارت تازه‌تأسیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درخواست کردند اقداماتی که تاکنون برای جلوگیری از مصادره «فارابی» توسط ترکیه انجام شده را اطلاع‌رسانی کند.

در این نامه‌ سرگشاده آمده است: «چندی پیش «خانه - موزه‌ی فارابی»، فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی و ملقب به معلم ثانی، توسط دانشگاه ملی فارابی قزاقستان و شهرداری استانبول و با حمایت شورای همکاری کشورهای تُرک‌زبان و سفارت قزاقستان در ترکیه، در استانبول افتتاح شد. این گشایش، که فی‌نفسه امری شایسته است، در راستایِ مناسبت هزار و صدوپنجاهمین زادروزِ این دانشمند برجسته‌ی فرارودی و زاده‌ی سُغد، منطقه‌ای کهن در ایران‌زمین، انجام شده که قرار است در سال ۲۰۲۰ توسط یونسکو جشن گرفته شود.

از آن‌جایی که پیش از این اقدام‌هایی غیرفرهنگی و ناهماهنگ با دیگر کشورهای برآمده از دلِ تاریخ و فرهنگی مشترک (ایران‌زمین) از سوی برخی کشورهای منطقه صورت گرفت،  - مانند ثبتِ «مولانا» بر دستِ کشور ترکیه یا نوشته شدن «ابن‌سینا حکیم بزرگ تُرک» زیر تندیسی از دانشمند بزرگ ایرانی یا تلاش برای ثبتِ جهانیِ «نظامی گنجوی» و میراثی چون «نگارگری ایرانی» و «تار» و «چوگان» توسط جمهوریِ آذربایجان و تشکیلِ پرونده‌های ثبت جهانیِ آن‌هافقط به نام آن کشور و نمونه‌های مشابه یا حتی موردهایی کاملاً ایرانی چون اقدام کشور امارات برای از آنِ خود کردنِ «بادگیر» - این نگرانی را، به درستی در بینِ دوستداران ایران و کنشگران فرهنگی ایجاد کردهاست که هدف از چنان افتتاحِ فرهنگی و فرخنده‌ای می‌تواند دستیابی به هدفی سیاسی و غیرفرهنگی و تلاشی غیرعلمی و جاعلانه برای تعمیمِ هویتی امروزین به گذشته و مصادره‌ی پیشینه‌ی فرهنگی‌ای باشد که از آنِ همه‌ی کشورهای منطقه است.

سرزمین‌هایی که از زمان شکل‌گیریِ هویتی ملی و فراقومی همواره «ایرانی» و متّصف به فرهنگِ کهن و فراگیرِ آن بوده‌اند و در زمانِ دانشمندانی چون فارابی همه‌ی متون آن هنگام و نیز متن‌های پژوهشی و متکی بر «علم تاریخ» تا همین امروز، آنان را وابستگانِ این حوزه‌ی تمدنی و فرهنگی می‌دانند و فراموش نکنیم که نه تنها هویت‌های ملّی ازبکستانی و قزاقستانی و جمهوری آذربایجانی و نیز افغانستانی و تاجیکستانی و... همه جدید هستند، بلکه هویتِ ملّیِ ترکیه‌ای و ترک نیز «امروزی» و مربوط به سده‌ی اخیر هستند، هر چند در قامتِ قومی ایرانی و هویّتی قومی پیشینه‌ای دراز دارند و از همان اوانِ حضور در تاریخ در دایره‌ی هویت ملی و سراسریِ ایرانی صورت‌بندی می‌شده‌ و حکومت‌های کوچک و بزرگی ایرانی را شکل می‌داده‌اند.

از این رو و از آن‌جایی که دفتر فرهنگی شهرداری کلانشهر استانبول فارابی را «عالم جهان ترک و اسلام» معرفی کرده است، ما احزاب امضاکننده‌ی بیانیه‌ی زیر از ریاست سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ــ‌ که آن نهاد در آستانه‌ی پوست‌اندازی و تبدیل به وزارتخانه‌ای است که امیدواریم در شأن ایرانِ بزرگ فرهنگی باشد ــ خواهانیم که برای رفع این نگرانی تلاش‌هایی را که داشته است و برنامه‌هایی را که در نظر دارد انجام دهد، اعلام کند.

اگر کشورهایی در منطقه، بر پایه‌ی تبلیغاتی سیاسی یا جهت‌گیری‌هایی استعماری و ایران‌ستیزانه که در یک سده‌ی پیش و بیشتر بر دستِ قدرت‌های استعماری کلاسیک شکل گرفته است، از نامیده شدنِ چنین مفاخری به ایرانی هراس دارند آیا دفتری در آن سازمان پیگیرِ آن است حال که جشن بزرگِ نوروز بر دستِ همه‌ی این کشورها به رسمیت شناخته شده است در گام نخست بکوشد که با رایزنی با مقاماتِ کشورهای یادشده چنین یادگارها و مفاخری را به نامِ «حوزه‌ی فرهنگی نوروز» به ثبت برساند تا اختلاف‌ها و جدایی‌ها کمتر شود؟

آیا تلاشی برای نگارش تاریخ درسیِ مشترکی میان پژوهشگرانِ این حوزه در همه‌ی این کشورها در جریان است تا نسل بعدی، فارغ از اختلاف‌اندازی‌های یک سده‌ی گذشته، شناختِ درستی را از هویت امروزین خود و پیوندِ آن با هویت مشترک کهن‌اش داشته باشد؟ آن سازمان، چه پیشنهادهایی را برای آشناسازی نسلِ امروز کشور با این مفاخر و آثار در برنامه داشته و دارد و به دولت پیشنهاد کرده است؟ آیا نباید مانند کشور تاجیکستان بکوشیم چهره‌ی این بزرگان را بر پول ملی کشورمان بازتاب دهیم و آیا سازمانِ متولیِ میراث کشور نسبت به حذفِ تصویر حکیم بوعلی سینا از روی جلد دفترچه‌های تأمین اجتماعی، آن هم در این هنگامه‌ی پرآشوب، واکنشی نشان داد؟ این‌ها و بسیاری پرسش‌های دیگر منتظر پاسخ صریح مدیرانِ مرتبط هستند.»

، ۱۴ مرداد «خانه-موزه فارابی»، فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی به مناسبت هزار و صد و پنجاهمین سالگرد تولد او در ترکیه افتتاح شد، مکان انتخاب شده برای این موزه، در مرکز شهر توریستی استانبول و دارای چند بخش است که هر کدام اطلاعات منحصر به فردی درباره مراحل مختلف زندگی و کار ابونصر محمد بن محمد فارابی اندیشمند بزرگ جهان اسلام رائه می‌دهند که به عنوان معلم دوم بشریت (پس از ارسطو، معلم اول) شناخته می‌شود. 

در آئین افتتاح این خانه موزه؛ «گالیم موتانوف» رئیس دانشگاه ملی قزاقستان (فارابی) در سخنانی گفت: ایجاد یک خانه موزه مستقل برای فارابی در ترکیه، نقطع عطف مهم دیگری در بیشتر شناساندن گنیجینه فرهنگی ترکی و قراقی از طریق میراث فارابی است که نقشی ارزشمند در تاریخ تمدن بشری ایفا کرد.

این سخنان هشدار و دل‌نگرانی زیادی را از سوی دوستداران و فعالان میراث فرهنگی و تاریخ و فرهنگ ایران باعث شده است.

انتهای پیام