توهین نکردیم؛ بازی کردیم!

سریال عاشقانه و درام «ممنوعه» به کارگردانی امیر پورکیان و تهیه‌کنندگی علی‌اکبر نجفی چند وقتی است در شبکه نمایش خانگی توزیع می‌شود. سریالی که از همان ابتدا با حواشی بسیاری مواجه بود. در قسمت‌های ابتدایی آن در چند سکانس یک‌سری مسائل غیراخلاقی به نمایش گذاشته شد که مورد انتقاد بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفت. به همین دلیل انتشار و پخش این سریال معلق شد تا این‌که بعد از حدود دو ماه تلاش، عوامل این سریال توانستند مجوز ادامه انتشار آن را بگیرند که البته این توقیف موقت، با وجود تمام دوندگی‌ها و حواشی‌ای که برای صاحبان سریال داشت، اما در نهایت به نفع سرمایه‌گذارانش تمام شد.

چرا که رسانه‌ای شدن این توقیف موقت در پخش و خبرهای ضد و نقیض در اجازه برای پخش مجدد بسیاری از مخاطبان را درباره فیلم کنجکاو کرد تا به جمع مخاطبان این سریال بپیوندند و به عبارتی این توقیف موقت، تبلیغاتی رایگان برای ممنوعه شد. مخاطبان این سریال روز به روز افزایش پیدا کردند تا رسید به سکانس‌هایی از این سریال که دوباره حاشیه تازه‌ای مثل ترویج نژادپرستی و توهین به قوم افغان و... را به راه انداخت.

در یکی از قسمت‌های فیلم، شخصی که نقش یک کارگر افغانی را بازی می‌کند در چندین سکانس روی صحنه ظاهر می‌شود و مورد تمسخر و توهین دیگر بازیگران این سریال قرار می‌گیرد. مثلا در یکی از سکانس‌ها که در آن خانواده برکه (نقش اول سریال) در حال اسباب‌کشی هستند و کارگری افغانستانی هم در جابه‌جایی و انتقال اسباب به آنها کمک می‌کند. برکه رو به مادرش، او را با عبارتی توصیف می‌کند که پسندیده نیست.

در سکانس دیگری، برکه با فردی افغان در حال گرفتن عکس سلفی است. سپس در جمع دوستان و همکارانش ظاهر می‌شود و با قیافه جدی رو به همه می‌گوید: «من عاشق سامی (نقش اول سریال) نیستم، من یکی دیگه را دوست دارم و حرفش را با قاطعیت تکرار می‌کند تا حدی که صحنه بسیار جدی می‌شود. بعد از آن برای تایید حرف‌هایش گوشی‌اش را در می‌آورد و عکس سلفی‌اش را با نشان می‌دهد که موجب خنده دیگران می‌شود. یا سکانس دیگری که پدر برکه چشم پدر سامی را کور کرده و حالا پدر سامی برای رضایت ، تقاضا کرده برکه با کارگر افغانی که قیافه و شکل نا آراسته ای دارد ازدواج کند. در اصل حضور این کارگر افغانی در این صحنه مجازات شخصیت اصلی سریال یعنی برکه است. مجازاتی که طی آن قرار است برکه با یک مرد افغان ازدواج کند.

دلجویی نرم

این سکانس‌ها اخیرا در شبکه‌های اجتماعی دست به دست و به شدت حاشیه ساز شد. به قدری که صفحه رسمی سریال «ممنوعه» در اینستاگرام مجبور شد واکنش نشان داده و فضا را قدری تلطیف کند. روابط عمومی این مجموعه در متن چنین نوشته بود: «برای ما در «ممنوعه» مساله پیچیده‌ای نیست که هر بار به‌دلیل دشمنی، اختلاف سلیقه یا عدم علاقه برچسبی را بپذیریم، ولی در کل نقد شدن را دوست داریم و بی‌شک روی نظرات شما دقت خواهیم کرد، اما این‌که عده‌ای این‌بار به بهانه دوست و بازیگر محترم فیلم‌مان که از دیار افغانستان است حمله را از سر بگیرند برایمان نپذیرفتنی است؛ چرا که دیالوگ زاده نقش است و نقش متعلق به دنیای سریال.

هر نقشی بدی و خوبی دارد. دعواکننده و دعوا شونده دارد. ممکن است نقشی دزد باشد دیگری قاضی؟ آیا این توهین یا تعریف از آن زاد و بوم است؟ امتیاز گرفتن یا امتیاز دادن به آن جغرافیاست؟ نگاه کلی‌گویی و کلی بینی را از تفکرمان حذف کنیم. نقد کنیم، اما کرامت انسانی افراد را زیر سوال نبریم و نقش‌ها را با واقعیت‌ها ترکیب نکنیم.

دست از قضاوت برداریم و اجازه بدهیم داستان خودش را به شما معرفی کند. افغانستانی‌ها دوستان اهل صلح و آرام ما هستند. ادبیاتشان لطیف است و خودشان شریف. از رقیبان و دشمنانمان خواهش می‌کنیم این‌بار با این بهانه ما را امتحان نکنند و در آخر دلجویی می‌کنیم از تمام دوستان «افغانستانی» اگر ناراحت شده‌اند.»

شفاف‌سازی برکه

الهه حصاری، بازیگر نقش «برکه» درباره این حواشی و در توضیح این سکانس‌ها به جام‌جم می‌گوید: من از صفر تا صد سکانس‌هایی که شبهه برانگیز بوده را شخصا حضور داشتم و در جریان کامل چند و چون آنها بودم. در جامعه ما مصطلح است که می‌گویند «نادانسته قضاوت نکنید» و همه ظاهرا خیلی به این جمله ایمان دارند، اما نمی‌دانم چرا موقع عمل که می‌رسد به آن پایبند نیستند.

او به واکنش کارگردان این سریال و بحثی که با بعضی منتقدان درباره این حاشیه‌ها داشته اشاره می‌کند و می‌گوید: کارگردان ممنوعه امیر پورکیان در اینستاگرامش با یکی از مردمان شریف افغان که به این سکانس‌ها معترض بود، گفت‌وگوی زنده‌ای ترتیب داد و آن‌قدر توضیح دادند و شفاف سازی کردند که نزدیک بود پایان داستان هم لو برود. من به شخصه خودم را در شرایط و جایگاهی نمی‌بینم که بخواهم درباره این موضوع اظهارنظر کنم و صرفا به این جمله بسنده می‌کنم که به هیچ وجه نژادپرستی یا توهین به قومیت خاصی در پس زمینه هیچ سکانسی از ممنوعه مطرح نبوده و ما مشغول بازی در یک داستان بودیم. داستانی که اشکال گوناگونش را در زندگی پیرامون مان می‌توانیم ببینیم.

سکانس‌هایی که امروز دغدغه بعضی‌ها شده در واقع نمایانگر نتیجه عملکرد خود برکه است. یعنی برکه مجبور است به‌دلیل عملکردش در زندگی ازدواجی ناخواسته را بپذیرد، کمااین‌که حتی خودش هم در جایی می‌گویدمن باید تاوان اشتباهم را بدهم.

حصاری در بخش دیگری از اظهاراتش می‌گوید: هنوز که هنوز است در سینمای آمریکا و اروپا فیلم‌هایی درباره برده‌داری یا تبعیض‌نژادی ساخته می‌شود.

چرا در آنجا کسی اعتراض نمی‌کند چرا در این باره فیلم می‌سازید وقتی دورانش سرآمده؟! چرا ما هر کاری می‌کنیم برچسبی روی آن زده می‌شود؟! برای تمام عوامل سازنده ممنوعه، تمام انسان‌ها در هر جایگاه و نژادی محترم هستند و من واقعا نمی‌دانم این حواشی ریشه در کجاها دارد!