تشریح معیارهای طراحی یک دانشگاه استاندارد

دکتر حامد کامل‌نیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: از زمان تاسیس اولین دانشگاه با مفهوم مدرن، رویکردهای مختلفی برای طراحی آن‌ها وجود داشته است. زمانی دانشگاه‌ها ساختمان‌محور بودند؛ یعنی کلاس درس، آزمایشگاه، لابراتور و فضاهای جانبی را تشکیل دادند و در دوره‌ای دیگر ساختمان‌ها به مکان‌هایی که در دانشگاه فردوسی و بسیاری از دانشگاه‌هایی که در کشور ساخته شد، تبدیل شدند و معمولا در حاشیه شهرها و یا فضاهای خالی شهر پدید آمدند. 

وی تصریح کرد: افراد فضاهای گسترده‌ای را تهیه کردند؛ زیرا زمین‌ها ارزان‌تر بود و ساختمان‌های گسترده‌تری می‌توانستند بسازند و با ایجاد فضاهای رفاهی و امکانات، فضای زیادتری به دانشگاه داده می‌شد، اما امروز نگاه به دانشگاه‌ها تغییر پیدا کرد و دانشگاه‌ها به مراکز اجتماعی و شهری تبدیل ‌شدند. 

عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر اینکه تا زمانی که ما در طراحی دانشگاه‌ها یک نگاه جامع نداشته باشیم، به نقشی که درآینده و در جامعه خواهند داشت، نخواهیم رسید، اظهار کرد: دانشگاه‌ها در یک دوره تنها نقش آموزشی داشتند و به دنبال مقاله و اختراع بودند؛ اما امروز صحبت از دانشگاه‌های کارآفرین و دانشجویان خلاق و نوآور است، به عبارتی این دانش باید به نیازهای جامعه برسد و فقط در یک فضای بسته آموزش و پژوهش اتفاق نیفتد.

اگر معماری دانشگاه‌ها تغییر نکند، دانشگاه‌های نسل جدید محقق نمی‌شود

کامل‌نیا افزود: طبیعتا در معماری هم باید این اتفاق بیفتد و به عبارتی همان طور که نیاز است دانش در ارتباط با نیازهای جامعه بکار گرفته شود، فضاهای دانشگاهی و آموزشی نیز باید این تغییر را داشته باشند و به فضاهای اجتماعی تبدیل شوند؛ فضاهایی که ارتباط موثرتری با دنیای بیرون داشته باشد. هر چقدر این فضا را بسته نگه داریم طبیعتا رسیدن به دانشگاه‌هایی که در نسل سوم و چهارم انتظار است، دورتر اتفاق خواهد افتاد.   

وی با اشاره به مولفه‌های استاندارد در طراحی فضاهای دانشگاهی، اظهار کرد: این استانداردها معمولا در دانشگاه‌ها به پنج دسته فضایی، حمل و نقل، محیط زیست، نشانه شناسی و معنایی تقسیم می‌شوند و بخشی از استانداردها به ایمنی برای مثال دسترسی‌ به اورژانس در دانشگاه برمی‌گردد که بدانیم در مواقع حادثه و زلزله چه مکانیزم‌هایی را در نظر بگیریم و پدافند غیرعامل را چگونه رعایت کنیم.

کامل‌نیا ادامه داد: در خصوص استاندارد فضایی طراحی دانشگاه باید بدانیم که چه تمهیداتی برای افراد کم‌توان و معلولین در نظر گرفته شده و اینکه چه استانداردهایی برای خوانایی دانشگاه باید وجود داشته باشد و در این زمینه حوزه‌های بسیار متنوعی در فضای دانشگاه وجود دارد که باید طبقه‌بندی ‌شوند.

وی عنوان کرد: به تدریج دانشگاه‌ها جزئی از شهر ‌شدند و اکنون اصطلاح شهر آموزشی در مورد آن‌ها استفاده می‌شود و در واقع دانشگاه‌ از آن حالت محصور و بسته باید به بافت شهری تبدیل شود و تنها در یک محدوده بسته که تنها عده‌ای دانشجو، استاد، کارمند و ... حضور دارند، نباشد و دانشکده‌ها به نوعی برای عموم هم قابل استفاده باشند.

رئیس دانشکده معماری دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: اکنون شهرهای آموزشی نگاه‌شان تغییر پیدا کرده و ما از دانشگاه‌های بسته به دنبال شهرهای آموزشی هستیم و بسیاری از آموزش‌های عمومی که به مردم جامعه داده می‌شود، از طریق دانشگاه صورت می‌گیرد. 

فضاهای آموزشی دانشگاه باید به فضاهای اجتماعی تبدیل شود

کامل نیا با بیان اینکه امروز شکل فضاها در دانشگاه‌ها دچار تغییر شده است، لذا باید با توجه به نیازهای روز از آن مفاهیم کلیشه‌ای و قدیمی تغییر یابد، گفت: فضاهای آموزشی دانشگاه باید به فضاهای اجتماعی تبدیل شوند تا ارتباط موثرتری در دنیای بیرون برقرار کنند.

وی افزود: برای مثال کتابخانه در دانشگاه‌ها به شکل یک فضای بسته‌ طراحی می‌شود، درحالی که می‌تواند در فضایی باز، کنار رودخانه‌ و یا روی پشت بام سبز یک ساختمان ایجاد شود که افراد دور هم کتاب بخوانند. 

رئیس دانشکده معماری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص معماری فعلی دانشگاه‌ها، اظهار کرد: در شکل‌گیری اولین دانشگاه‌ها مانند تهران و شیراز دیدگاه‌های جامعی بر دانشگاه‌ها حاکم بود، به عنوان مثال طرح جامع دانشگاه تهران توسط متخصصان ماهر ارائه شد و تفکر جامعی بر نوع شکل‌گیری دانشگاه‌ها اتفاق افتاد و تقریبا دانشگاه با یک الگوی خاص شکل گرفت. دانشگاه شیراز هم این گونه بود که در واقع طرح جامعی برای آن توسط گروهی از معماران برجسته دنیا نوشته شد و ساختار پیدا کرد. 

انتهای پیام