تاثیر ادبیات کهن بر آثار معاصر چگونه بوده؟

این شاعر درباره میزان تاثیرگذاری ادبیات کهن بر آثار ادبی معاصر اظهار کرد: شعر فارسی همیشه متکی بر سنت‌های ادبی و آثار شاعران قدیم بوده است. این موضوع در دوره‌ای تا حدودی کمرنگ‌تر شد، که آن هم قبل از مشروطه بود. در آن زمان در شعر فارسی بیشتر شاخصه‌های جهان غرب وجود داشت و می‌خواست بیشتر از تجربه‌های جهان استفاده کند. در شرایطی که نگاه برخی شاعران ما به شاعران کهن زیاد نبود آن‌هایی به عنوان شاعران برجسته و توانای زبان فارسی مطرح شدند که پشتوانه‌ای از ادبیات کلاسیک هم با خودشان داشتند؛ مثل نیما، اخوان و حتی در مواردی سهراب سپهری.

او سپس افزود: دکتر شفیعی کدکنی در سخنی نقل به مضمون می‌گویند که شعر همیشه باید همراه با نوآوری و با اتکا بر سنت باشد. بدون سنت، شعر بی‌ریشه خواهد شد و بدون نوآوری، شعر درجا خواهد زد.

کاظمی در ادامه به رویکرد خویشتن‌یابی فرهنگی شاعران و جامعه پس از انقلاب اشاره کرد و گفت: پس از انقلاب، شاعران و جامعه به‌سمت فرهنگ خودی رغبت بیشتری پیدا کردند و به‌طرف کاوش کردن در نمونه‌های ادبی گذشته رفتند، برای همین طبیعتا در آن دوره دوباره جریانی از تجربه‌های شعر قدیم را می‌بینیم. مرحوم سیدحسن حسینی در کتاب «بیدل، سپهری و سبک هندی» این را بیان می‌کند و می‌گوید بسیاری از تصویرها و خلاقیت‌هایی که در شعر بسیاری از شاعران دیده می‌شود و در شعر اروپا و غرب منشأ دارد، از شعر شاعران گذشته فارسی هم قابل استخراج است؛ برای مثال شعر بیدل. می‌بینیم که شعر عبدالقادر بیدل در یک بازه زمانی خیلی مطرح می‌شود و تا امروز هم مورد نظر بسیاری از شاعران امروز است.

او با اشاره به این‌که در مجموع بهره‌مندی از ادبیات کلاسیک در شعر معاصر دیده می‌شود، بیان کرد: این بهره‌مندی در شعر بعضی از شاعران نسبتا پررنگ است و حالت تقلید و تکرار مضامین دیگران را دارد و در برخی موارد هم با تجربیات جدید و نگاه به جهان امروز همراه می‌شود و طبیعتا در این صورت ارزشمندتر است.

این پژوهشگر ادبی در پاسخ به سوالی درباره آسیب‌شناسی دوری نسل جوان شاعران و نویسندگان از ادبیات کلاسیک اظهار کرد: در این صورت به نوعی شعر از نوآوری برخوردار می‌شود و از سنت کم‌بهره می‌ماند و طبیعتا وقتی از این وجه کمرنگ‌تر می‌شود، از جهت تجربیات و سنت قدیم کم‌بهره می‌ماند و قطعا یکی از منابع قدرت خود را که استفاده از تجربیات شعر قدیم است از دست خواهد داد. این هم کاملا نکوهیده نیست، یعنی ما نمی‌توانیم شاعر را ملزم به استفاده از تجربیات قدیم کنیم. یک وقت‌ شاعر می‌خواهد در زبان، تجربیات و حال‌ و هوای خودش باشد و چندان هم متکی به شاعران دیگر نباشد. منتها در مجموع یک امکان و ظرفیتی هست که می‌توان برای کمال‌یابی بیشتر از آن بهره گرفت. ما نمی‌توانیم شاعر را به بهره‌گیری از تجربیات دیگران ملزم کنیم، اما می‌توانیم بگوییم که این تجربیات موجب کمال شعر است و طبیعتا تاثیر خاصی خواهد داشت.

محمدکاظم کاظمی در پایان گفت: بعضی از شاعران نگران تحت تاثیر شاعر قرار گرفتن زیاد هستند. یعنی شاعر نگران است که شعرش بیش از اندازه تحت تاثیر یکی از شاعران کهن قرار بگیرد. به نظرم اگر شاعر به جای این‌که بر روی آثار یک شاعر متمرکز شود، از شاعران مختلف بهره گیرد، این خطر تقلیل پیدا می‌کند. شاعران باید دامنه مطالعات‌شان بر روی یک شاعر نباشد. اگر این دامنه هم از شاعر امروز باشد و هم از دیروز، طبیعتا نقش تاثیرپذیری از یک شاعر کمتر می‌شود.

انتهای پیام