تأثیر روزنامه‌نگاری و سفر بر نویسندگی

ابوالیزید در گفت‌وگویی با ایسنا، درباره رابطه‌ی ادبیات و رسانه و همچنین وضعیت حال حاضر روزنامه‌نگاری سخن گفته است.

- وقتی با اشرف ابوالیزید صحبت می‌کنیم، با یک شاعر سخن می‌گوییم، یا یک روزنامه‌نگار و یا یک روشنفکر؟

- نوشتن آغاز هر چیزی است. من کلا عاشق متن‌ هستم و برای نوشتن زندگی می‌کنم. درواقع من با شعر شروع کردم، با روزنامه‌نگاری ادامه دادم، و در حال حاضر در زمینه‌ی رمان و نقد هم فعالم. در تمام این جنبه‌ها خودم را فردی از کلمه و کلام می‌دانم. یافتن کلمه‌ها پلی برای برقراری ارتباط با جهان و مردم است. من در شعر، رمان، سفرنامه یا مقاله‌هایم، برای دیگران پیامی دارم که بر بستر کلمه‌ها شکل می‌گیرد.

- به نظر شما، هنر و ادبیات در روزنامه‌نگاری چه تاثیری دارد؟

- خیلی تاثیر دارد. گاهی این احساس دست می‌دهد که باید روزنامه‌نگاری را به خاطر هنر و حمایت از ادبیات کنار گذاشت، اما شخصا برای خودم کشف کردم که روزنامه‌نگاری بخشی از ریتم زندگی امثال من است. من تجربه‌های سفرهایم را در شعر و داستان‌هایم وارد می‌کنم و همچنین در رمان‌هایم از غریزه‌ی روزنامه‌نگاری برای توسعه‌ی طرح استفاده می‌کنم. درواقع این دو دنیاهایی هستند که نقش‌هایشان را جابه‌جا می‌کنند؛ انگار که از بازی صندلی‌های موزیکال استفاده می‌کنیم.

- به نظر شما روزنامه‌نگاران حرفه‌ای در شکل‌گیری روشنفکری جامعه چه تاثیری دارند؟ مثلا در جامعه‌ی خود شما.

- در مصر، با آغاز روزنامه‌نگاری فرهنگی و سیاسی، سردبیران و روزنامه‌نگاران برای حرکت رو به جلو، یعنی نوگرایی در شکل‌گیری دولت جدید، در صف مقدم بودند. معتقدم که روزنامه‌نگاری چون محمد حسنین هیکل (۲۰۱۶-۱۹۲۳) در شکل‌گیری اندیشه‌ی سیاسی دوران جمال عبدالناصر نقش پررنگی داشته است.

- شما روزنامه‌نگار، شاعر و نویسنده‌ای هستید که بسیار هم سفر می‌کند. آیا گمان می‌کنید سفر کردن برای این زمینه‌های فعالیتی، مفید است؟

- مسافرت یک ماشین جادویی است که باعث می‌شود خود را دوباره کشف کنید. در سفر، شما فقط مکان‌ها، آثار تاریخی، مردم یا فرهنگ‌ها را کشف نمی‌کنید؛ بلکه منِ دیگری از خود را هم کشف می‌کنید؛ شخصیتی مخفی در درون خود را، شخصیتی پنهان‌شده که گاهی عادت‌های روزانه و سنت‌های معمول را پوشش می‌دهد. این مقوله‌ی بسیار مهمی است؛ بخصوص در نگارش رمان. مثلا  برای نوشتن یکی از رمان‌هایم به‌نام «مترجم» که درباره‌ی مصری‌ها و آسیایی‌هایی است که در خارج از کشور خود و دور از خانه زندگی می‌کنند، ۲۸ شخصیت از بیش از ۱۰ کشور داشتم که تنها فرهنگ سفر می‌توانست به من کمک کند تا این کار را انجام دهد.

- چرا شما سعی می‌کنید روزنامه‌نگاران کشورهای مختلف را در رویدادهای بین‌المللی به هم مرتبط کنید؟

- چون باور دارم که روزنامه‌نگاران درواقع چشم‌انداز وسیعی دارند، توصیف، توضیح و انتقاد دارند. یک روزنامه‌نگار دانا ارزش یک استاد برجسته را داراست و وقتی به هم می‌پیوندند، توان بالایی پدیدار می‌شود.

- خب شما رییس انجمن روزنامه‌نگاران آسیایی هستید. فکر می‌کنید که انجمن پس از ۱۵ سال به چنین جایگاهی برای روزنامه‌نگاران و اهداف از پیش طراحی‌شده‌ی خود دست یافته است؟

- هدف اصلی ما از ابتدا این بود که صدای خودمان را داشته باشیم. رسانه‌های غربی با ترویج تصویرهای کلیشه‌ای درباره‌ی آسیا و خاورمیانه، واقعیت‌ها را از بین می‌برند. ما می‌خواستیم که قلم‌های آسیایی درباره‌ی کشورهای خودشان بنویسند، و این کار را از طریق فرم رسانه‌ی چاپی هم در قالب مجله‌ی «اِن» انجام می‌دهیم؛ یک ماهنامه که به دو زبان انگلیسی و کره‌ای در سئول، با موضوع‌های آسیایی و جهانی در زمینه‌ی سیاست، اقتصاد، هنر، روزنامه‌نگاری، فرهنگ و جامعه منتشر می‌شود؛ در قالب یادداشت‌ها، گزارش‌ها، مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و پرتره‌ها. همکاران ما از آسیا و دیگر کشورهای جهان در این مجله نوشته‌های خود را درباره‌ی آسیا و خاورمیانه به اشتراک می گذارند. همچنین این مطلب‌ها در وب‌سایت ما هم به زبان‌های عربی، انگلیسی و کره‌ای در دسترس است. از این طریق در حال تلاش برای راه‌اندازی نسل جدید در روزنامه‌نگاری آسیایی هستیم.

- نظر شما درباره‌ی وضعیت روزنامه‌نگاران خاورمیانه و شرق آسیا چیست؟

- در حال حاضر، روزنامه‌نگاران کشوری مانند مصر در تمام شئون زندگی روزمره از طریق تمام بسترهای مختلف رسانه‌ای دخالت می‌کنند. اما شبکه‌های اجتماعی مانند سمی هستند که همه چیز را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند تا روزنامه‌نگاری واقعی را به روزنامه‌نگاری زرد تقلیل دهند.

- لطفا درباره‌ی نتیجه‌ی این موضوع بیشتر بگویید.

- من اعتقاد دارم که با تهاجم رسانه‌ای جدید بر پلت‌فرم دیجیتال، روزنامه‌ها دیگر آن کارکرد ۳۰ سال پیش خود را ندارند. در حال حاضر همه چیز ما تحت تاثیر فرهنگ امثال یوتیوب و تاک‌شوهای تلویزیونی قرار گرفته است.

- شما همواره یا کتاب جدیدی منتشر کرده‌اید، یا کتابی در دست انتشار دارید. کمی در این‌باره بگویید.

- من همیشه یک برنامه‌ی بلندمدت و یک برنامه‌ی کوتاه‌مدت در این زمینه دارم. گاهی در چند ماه یک کتابم به سرانجام می‌رسد اما گاهی ماه‌ها طول می‌کشد و پس از نوشتن، منتظر فرآیند انتشار می‌مانم. مثلا اتفاقا یک کتاب من که در تهران منتشر شد و درواقع ترجمه‌ی فارسی شعرهایم توسط نسرین شکیبی ممتاز بود، سه سال طول کشید تا انتشارش به سرانجام برسد و جشن امضایش را در نمایشگاه کتاب برگزار کنیم.

انتهای پیام